Ten Esschen - Heerlen, 7 juni 2004
Aan de leden van de gemeenteraden van de gemeenten Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal
Afschrift aan: gewest Parkstad Limburg
Verzending per e-mail via de griffies van de betreffende gemeenten.
Beste mederaadsleden,
De ontwikkelingen van de gemeenschappelijke regeling gewest Parkstad Limburg op weg naar een WGR+ gaan mij te snel. Daarom schreef ik de onderstaande bijdrage aan de discussie in de vorm van een open brief / opiniestuk.
De onderstaande opiniebijdrage is onder andere een reactie op een publicatie in de regionale dagbladen van zaterdag 29 mei 2004.
Via deze moderne elektronische snelweg breng ik u hiervan graag in kennis.
Ik hoop dat een en ander u een beetje aanspreekt. Reacties zijn uiteraard welkom.
Met vriendelijke groet,
Harrie Winteraeken
e-mailadres: hwinteraeken@heerlen.nl
Streekgewest Parkstad Limburg bereidt revolutie voor.
Het gewest Parkstad Limburg streeft naar een veel grotere invloed. Het gewest vraagt namelijk de status WGR+ aan. WGR staat voor Wet gemeenschappelijke regelingen. De + houdt in dat er een bestuur komt dat zeggenschap krijgt over een aantal belangrijke beleidsterreinen waarover nu nog de gemeenteraden bevoegd zijn. Het gewest is uit op een machtsovername. Van een dienende organisatie naar een bepalende. Een revolutie dus.
Enkele jaren geleden was het streekgewest Oostelijk Zuid-Limburg een relatief kleine organisatie met enkele helder omschreven taken. Het was een samenwerkingsverband dat politiek weinig relevante zaken voor de deelnemende gemeenten uitvoerde.
Maar men wilde meer. En er moet ook meer gebeuren. Er is een aantal problemen in Parkstad Limburg dat de afzonderlijke gemeenten beter in een goede samenwerking kan oplossen dan ieder voor zich. Eigenlijk is Parkstad Limburg een grote stad. En in één stad stem je ook alle voorzieningen op elkaar af. Parkstad Limburg mag dan wel één stad zijn, de burgers hebben dat saamhorigheidsgevoel helemaal niet. En dus is Parkstad Limburg nog lang niet één gemeente.
Er kwam per 1 januari 2003 een nieuwe gemeenschappelijke regeling Parkstad Limburg met een ambitieus programma en 18 "kerntaken". Nuth viel af, vooral omdat men zich daar niet te afhankelijk wilde maken van Parkstad Limburg. De belangrijkste bestuurlijke afspraak was namelijk dat het gewest voor deze 18 kerntaken het beleid voor het hele gebied mocht bepalen. Dit beleid zou ook vooral het gemeenschappelijke belang vertegenwoordigen en niet het eigen gemeentelijke belang.
De gemeenten beloofden toen om het door het algemeen bestuur van Parkstad Limburg vastgestelde beleid ook uit te voeren. Eigenlijk een beetje WGR+, maar waarbij de gemeenteraden hun eindverantwoordelijkheid wel behielden.
Hier kwam dus de afgelopen 1½ jaar weinig van terecht. Op verschillende beleidsterreinen, zoals de bemoeizorg (opvang en huisvesting van verslaafden) komt in de meeste gemeenten nauwelijks wat van de grond. Voor de binnen en de buitenring maakt men wel afspraken met de provincie, maar de tracé-keuzes en de financiering door de gemeenten zijn nog zeer onduidelijk. De andere 16 kerntaken zijn wegens geldgebrek op een laag pitje gezet.
Maar het ergste is dat de gemeentebesturen zich niet aan de afspraken houden. Het eigenbelang wordt (nog steeds) centraal gesteld.
Waarom willen bijvoorbeeld Landgraaf en Brunssum zoveel nieuwe woningen bouwen, terwijl in Parkstad Limburg het bevolkingsaantal daalt? Zou Parkstad Limburg zich niet meer moeten richten op renovatie en vooral de doelgroep ouderen?
Zijn er nog wel nieuwe industrieterreinen nodig? Heerlen gaf onlangs een particulier de mogelijkheid om twee ha bedrijfterrein extra te ontwikkelen terwijl 'n ½ km verderop in Kerkrade Beitel - Locht nog leeg ligt. Zorg eerst in onderlinge afstemming dat de verschillende bestaande terreinen beter worden gevuld. En zorg dat waar nodig de bestaande bedrijventerreinen worden opgeknapt (met een mooi woord gerevitaliseerd). Bij bedrijfsterrein Wijngaardsweg laat de gemeente Heerlen jammerlijk het mes in het varken steken.
Waarom is het niet vanzelfsprekend dat een grote bioscoop in het centrum van een stad komt omdat daar de samenhang met andere voorzieningen, zoals bijvoorbeeld horeca is? En moeten we verder doorgaan met de overbewinkeling? Willen we hier dan echt Amerikaanse toestanden, waar de winkels aan de rand van de stad liggen, alleen met de auto bereikbaar? Moeten de stadscentra door hun gebrekkige economische structuur verloederen? Waarom niet iedere wijk en buurt een goed gesorteerde supermarkt, maar wel een Albert Heijn XL die alles verkoopt wat men ook elders kan krijgen? Verdere groei is funest op andere plekken. Waar we naar toe moeten is een goed doordacht ruimtelijk ordeningsbeleid. En daarvoor zijn door het huidige algemeen bestuur van Parkstad Limburg best goede afspraken gemaakt en nog te maken.
Samenwerken moet. Maar is het afdwingbaar? Het streven van de bestuurders van Parkstad Limburg lijkt op een vlucht naar voren. Het is een bestuurlijke oplossing, waarschijnlijk om van die lastige gemeenteraden af te zijn? Of hiervoor bij de gemeenteraden echt draagvlak is, durft men niet echt te peilen. Men stapt rechtstreeks naar Den Haag. Waarschijnlijk heeft men nog vers in het geheugen dat de huidige gemeenschappelijke regeling al erg moeizaam tot stand gekomen is.
Met de WGR+ ontstaat een minder democratische 4de bestuurslaag, die relatief ver van de burger komt te staan en net als Europa "best" belangrijk is. De voorstanders denken dat een van de grote voordelen van deze nieuwe macht is dat er gemakkelijker subsidies worden binnen gehaald. Dat is een hoogst twijfelachtige stelling. Normaal gesproken is niet degene die beslist in de regio bepalend voor het krijgen van subsidie. Je mag verwachten dat de subsidiegevers geld ter beschikking stellen op basis van inhoudelijke argumenten. Een achterstandsregio, en dat is Parkstad Limburg, heeft extra overheidsgeld nodig om achterstanden weg te werken. Dat kan ook zonder WGR+ bestuur.
In dit verband is het frappant dat het gewest Maastricht en Mergelland precies de tegenovergestelde koers vaart. Dat gewest wordt aan het eind van het jaar gekleineerd tot enkele puur uitvoerende taken. Vanuit Maastricht denkt men meer aan het versterken van de stedenband Maastricht - Sittard/Geleen - Heerlen. Misschien opent deze samenwerkingsvorm wel meer mogelijkheden en zicht op subsidies?
Toch lijkt het erop dat ook bestuurlijk Heerlen achter idee van de WGR+ staat. Blijkbaar denkt men dat zo het Heerlense belang binnen Parkstad Limburg beter tot zijn recht komt. Dat moet nog maar blijken. Want het toekomstige bestuur van het WGR+ gewest zal in evenredigheid worden samengesteld. Er zal dus geen Heerlense meerderheid in dat bestuur komen of een automatisch overwicht van de centrumstad.
Het zal dan net als nu moeten aankomen op goede argumenten. Het streven naar WGR+ komt op zijn minst veel te vroeg. Laat men maar eerst eens met de huidige regeling wat resultaten boeken. Laten de gemeenten eerst maar eens bewijzen dat men in Parkstad Limburg samenwerken wil, in plaats van eigen gemeente eerst. Samenwerken kan uitstekend met de huidige samenwerkingsafspraken. En als het daar niet mee kan, dan zal ook een WGR + weinig kans van slagen hebben?
Harrie Winteraeken
Raadslid voor GroenLinks in Heerlen
Lid algemeen bestuur Parkstad Limburg
---- --
GroenLinks Heerlen