Socialistische Partij
EU is ondemocratisch monster geworden
De Europese Unie - déze Europese Unie - heeft steeds minder te maken
met de idealen die na de oorlog mensen inspireerden om een familie van
democratische en vreedzame naties op te richten, de Europese
Economische Gemeenschap. Het kleinkind van de EEG heet Europese Unie
en is een ondemocratische, militaristische en bureaucratische club
geworden, waarin burgers steeds minder te zeggen hebben. Tijd om alarm
te slaan.
---
door Steven P. McGiffen, vertegenwoordiger van de SP in het
secretariaat van Verenigd Links.
---
Tijdens de afgelopen achttien jaren die ik heb doorgebracht in het
Europees Parlement heeft me niets kunnen afhelpen van het idee dat het
integrationistische project in essentie slechts één agenda dient - die
van de multinationale bedrijven. Dit bedreigt alles wat door mensen in
Nederland en andere ontwikkelde lidstaten tijdens de laatste twee
eeuwen is verworven: democratische rechten, economische zekerheid en
de mogelijkheid om een menswaardig, productief en zinvol leven te
leiden.
De macht van de multinationals werd weerspiegeld in de verdragen van
Maastricht, Amsterdam en Nice, in de manier waarop de eenheidsmunt
doorgevoerd werd en nu gecontroleerd wordt en in de dagelijkse
aankondigingen van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en
andere EU-instellingen: wat goed is voor zaken, is goed voor iedereen.
En wat goed is voor zaken is, natuurlijk, de mogelijkheid om winst te
maken onder zo min mogelijk beperkingen - zelfs wanneer deze
beperkingen het milieu betreffen of het welzijn van mensen en andere
levende wezens. Alles moet nu op de markt gebracht worden, niet omdat
de kiezers dat willen, maar omdat de regels van de interne markt de
marktwerking in steeds meer sectoren verplicht maken. Openbaar
vervoer, post, nutsbedrijven, onderwijs en zorg - ze worden in
toenemende mate behandeld alsof ze niet belangrijker zijn dan
softdrink of snoep. En dat is niet zo maar eventjes een gril, die bij
de eerstvolgende Europese verkiezingen door de kiezer kan worden
teruggedraaid! De koers van Europa ligt vast in Europese verdragen en
naar het zich laat aanzien straks zelfs in een Europese Grondwet. Dat
betekent dat het voor ons allen, burgers en landen, in de Europese
Unie geldt, tenzij alle lidstaten zich er unaniem tegen keren. We
zitten in een fuik waarin de weg terug wordt afgesloten.
Want laat ons kijken naar de nuchtere feiten. Binnen de EU worden de
belangrijkste beslissingen genomen door ongekozen instituties: de
Europese Centrale Bank, de Europese Commissie, het Hof van Justitie.
Deze instellingen hoeven bovendien geen verantwoording af te leggen of
slechts zeer beperkt (de Europese Commissie) aan welgekozen
organen.Het stemhokje is dus niet langer een manier om fundamentele
verandering in de richting van het beleid aan te brengen. De Raad van
Ministers komt samen achter gesloten deuren en heeft macht om
beleidsmaatregelen op te leggen aan mensen en landen van wie de
verkozen afgevaardigden nooit de mogelijkheid hebben gehad om ze goed
of af te keuren. De vergroting van de macht van het Europees Parlement
niet heeft geleid tot democratisering, omdat deze groeiende macht niet
is verkregen ten koste van de onverkozen gecentraliseerde instellingen
maar door de macht van lidstaten en hun parlementen verder te
reduceren. Bovendien hebben multinationals de middelen om een
permanent lobbycircus in Brussel gaande te houden, veel meer dan de
gewone burger en burgerorganisaties of zelfs van vakbonden of
internationale NGO's als Greenpeace of Friends of the Earth.
Deze aspecten van de Unie hebben effect over de hele linie van beleid
waarvoor ze verantwoordelijk is. Uitbreiding werd gedaan niet in
belang van de staatsburgers van de nieuwe lidstaten maar wel voor het
westerse bedrijfsleven; defensiebeleid wordt niet ontwikkeld om te
verzekeren dat wij allemaal in vrede kunnen leven maar wel in het
belang van grote Europese wapenbedrijven; vervoerspolitiek dient niet
het gemak van de mens maar de winst van de grote autoconcerns;
milieubeleid komt altijd na de echte prioriteiten, de winsten van
banken, industrie en intensieve landbouw.
Buiten haar eigen grondgebied, in haar relaties met de rest van de
wereld, demonstreert de EU vooral een retorisch bewustzijn van de
ongelijke machtbalans tussen Noord en Zuid. In werkelijkheid handelt
de Unie vrij onbeperkt en gericht op de korte termijnbelangen van de
Europese kapitaalbezitters. Haar hogelijk selectieve engagement met de
vrije handel en haar protectionisme ten aanzien van de industrieën en
landbouw van haar lidstaten hebben veel bijgedragen aan de
onderontwikkeling die veel van haar armere handelspartners gedurende
de laatste drie decennia heeft getroffen.
De werkgelegenheidspolitiek van de EU en haar sociale beleid zijn
volledig ineffectief geweest in het reduceren van de werkloosheid en
de groeiende sociale tweedeling. Het veelgeprezen milieubeleid heeft
weinig gedaan om de schade te herstellen die is aangericht door het
Gemeenschappelijk Landbouw-, Transport- en Visserijbeleid. Natuurlijk,
het is niet dat alles dat de EU doet slecht is. Maar alles wat ze doet
is onwenselijk of had beter op een andere manieren bereikt kunnen
worden, met name zonder de verzwakking van democratie die de prijs van
onze glorieuze unie blijkt.
Deze Europese Unie vervormt de natuurlijke behoefte van mensen om in
vrede en samenwerking met hun buren te leven. Wij moeten dringend een
nieuwe manier van internationale samenwerking in Europa vinden, een
manier waarop wij allemaal, alle burgers in onze grote diversiteit en
alle landen met onze grote verschillen van cultuur en geschiedenis,
samen kunnen werken voor vrede, welzijn en een fatsoenlijke leven voor
iedereen, zonder uitsluiting. De Unie die we nu hebben is inderdaad
best belangrijk, zoals de Nederlandse regering propageert. Maar dat is
ze vooral omdat ze níet levert wat ze belooft en faliekant de
verkeerde kant opkoerst, weg van sociale en democratische rechten.
Logisch dat veel mensen zich daarvan afkeren en van plan zijn hun
stemrecht niet te gebruiken op 10 juni. Maar helaas: wie zwijgt, stemt
toe en laat de Unie over aan de voorstanders. Als we nu de mond niet
open doen hebben we straks helemaal niks meer te zeggen over dit
ondemocratische en bureaucratische monster. Daarom moeten juist alle
eurocritici op 10 juni hun stem verheffen. Als ze dat doen, zal de
verkiezingsuitslag een onmiskenbaar protestsignaal afgeven aan die
politici die Europa zo hebben laten ontsporen.
Steven McGiffen werkt sinds 1986 in het Europees Parlement,
aanvankelijk voor de Britse Labourfractie en sinds 1999 voor de
Nederlandse SP en de fractie van Europees Verenigd Links/Scandinavisch
GroenLinks. Op 1 juni verscheen zijn boek `De Europese Unie - een
kritische gids'.
Dit artikel verscheen op 4 juni 2004 in de Volkskrant.