STAP
Een glas alcohol per 5 minuten in Goede Tijden Slechte Tijden
Onderzoek: rol van alcohol in GTST wijkt af van werkelijkheid
Het gebruik van alcohol speelt een opvallende rol in de populaire
soapserie 'Goede Tijden Slechte Tijden' (GTST). Dat blijkt uit een
onderzoek van de opleiding Toegepaste Communicatiewetenschap van de
Universiteit Twente. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van STAP
(Stichting Alcoholpreventie). Uit het onderzoek blijkt dat er in de
soap gemiddeld elke 5 minuten alcohol wordt gedronken. Vaak wordt
alcohol gedronken om problemen 'weg te drinken'. Ook wordt er
relatief vaak in werksituaties gedronken. De indruk is dat alcohol in
de gespeelde werkelijkheid van de soap vaker aanwezig is dan in het
normale dagelijkse leven. STAP is van mening dat het kijken naar GTST
onverantwoord gebruik van alcohol, ook bij kinderen en jongeren, kan
stimuleren.
40 afleveringen van 'Goede Tijden Slechte Tijden' geanalyseerd op
alcoholgebruik
Omdat STAP de indruk had dat alcoholgebruik veel voorkomt in GTST
heeft zij opdracht gegeven de rol van alcohol nauwkeurig te
onderzoeken. Er is een inhoudsanalyse uitgevoerd over 40 afleveringen,
uitgezonden in maart en april 2004. De hoeveelheden gedronken alcohol
per acteur, de drinksituaties, het tijdstip van consumptie en de
soorten drank zijn geanalyseerd. Daarnaast is nagegaan hoe het zit met
de zichtbaarheid van alcohol op de sets.
Goede Tijden Slechte Tijden trekt per dag gemiddeld 1,7 miljoen
kijkers. De kijkers komen vooral uit de lagere sociale klasse. De
meerderheid is volwassen; 60% is vrouw en 40% is man. Dagelijks kijken
gemiddeld 150.000 jongeren van 13-19 jaar naar deze soap. Onbekend is
hoeveel kinderen onder de 13 jaar kijken.
GTST: elke 5 minuten een drankje
Uit het onderzoek blijkt dat er per aflevering gemiddeld 4,4
alcoholische eenheden geconsumeerd worden, wat neerkomt op elke 5
minuten een drankje. In de soap wordt niet alleen alcohol gedronken.
Ook zijn er dikwijls flessen drank en andere referenties (zoals
reclame-uitingen) in beeld. Alcohol komt opmerkelijk frequent in beeld
in de drie horecagelegenheden op de set; ook in 3 van de 6 woonhuizen
van de acteurs en op 3 van de 5 getoonde werkplekken is
alcoholhoudende drank duidelijk zichtbaar aanwezig.
Vrouwen drinken bijna evenveel als mannen
In de 40 afleveringen nemen de vrouwen 45% en de mannen 55% van de
alcoholconsumptie voor hun rekening; in werkelijkheid drinken mannen
ongeveer 2x zoveel als vrouwen. In de soap ligt het record
alcoholgebruik ook bij een vrouw (Barbara Alberts); zij drinkt alle 40
afleveringen alcohol en neemt 17% van de totale consumptie voor haar
rekening. Van de 20 acteurs die meespelen dronken er 2 geen alcohol (1
op de 10). Dat is minder dan normaal. In werkelijkheid drinkt in
Nederland bijna 1 op de 5 (18%) van de volwassen bevolking geen
alcohol.
Het slechte voorbeeld van GTST: drinken bij problemen en drinken op
het werk
Tijdens de 40 afleveringen wordt ruim 10% van de geconsumeerde alcohol
gedronken bij het eten; in 44% van alle drinksituaties wordt alcohol
gedronken voor de gezelligheid of als vorm van ontspanning. In ruim
25% van de getelde drinkmomenten wordt alcohol gedronken om problemen
'weg te drinken'. Wat verder opvalt is dat in 12% van de
drinksituaties gedronken wordt op het werk of onder werktijd. Bij dat
laatste gaat het of om een feestelijke gebeurtenis op het werk (4,5%)
of om drinken tijdens het werk (7,4%).
Op de set is wijn populairder dan bier
In GTST is het drinken van wijn populair (58%), gevolgd door sterke
drank (22%) en bier (15%). Deze verdeling klopt niet met de
werkelijkheid. In Nederland wordt het meeste bier (75%) gedronken,
daarna wijn (18,6 %) en sterke drank (4,7%). Cocktails worden het
minst gedronken in de serie
GTST stimuleert mogelijk onverantwoord gebruik van alcohol
Onderzoek toont aan dat portrettering van alcohol in (massa)media
invloed heeft op de kijker. Mensen gaan dat wat ze zien als 'normaal'
beschouwen en nemen het gedrag dat ze zien over.
Het onderzoek van de Universiteit van Twente levert aanwijzingen op
voor de conclusie dat alcohol in 'Goede Tijden Slechte Tijden'
opvallend vaker aanwezig is dan in het normale dagelijkse leven. Ook
bestaat de indruk dat er in de soap vaker dan in werkelijkheid wordt
gedronken als reactie op problemen. Het gevolg is dat de kijker, wat
de rol van alcohol betreft, een van de samenleving afwijkend en
overtrokken beeld krijgt voorgeschoteld. Het is daarom niet
uitgesloten dat het kijken naar GTST onverantwoord gebruik van
alcohol, ook bij jonge kijkers, stimuleert.
STAP (Stichting Alcoholpreventie), 25 mei 2004
dhr. ir. W.E. van Dalen, directeur
STAP pleit voor een daadkrachtig alcoholmatigingsbeleid van de
overheid en zet zich in voor reclamebeperking en objectieve
voorlichting.
STAP (Stichting Alcoholpreventie)
Ravellaan 88
3533 JP Utrecht
Postbus 8181
3503 RD Utrecht
T: 030-6565041
F: 030-6565043
E: stap@alcoholpreventie.nl
www.alcoholpreventie.nl
www.alcoholreclame.nl
www.alcoholenopvoeding.nl
25 mei 04 13:09