Kort verslag Persvrijheidsdag 2004
Donner: pers waakhond
die vaak loos alarm slaat
Het slechte imago van de pers heeft ze aan zichzelf te danken, is kort
samengevat de boodschap van twee politici die hebben gesproken op 3
mei, de dag van de persvrijheid en het 120-jarig jubileum van de NVJ.
"Een waakhond die te vaak loos alarm slaat, heeft geen functie",
beweert Minister Donner van Justitie. Burgemeester van Amsterdam, Job
Cohen, vindt op zijn beurt dat de focus van de media vaak verkeerd
ligt. Journalisten kijken volgens hem liever naar kleine ruzietjes dan
dat ze schrijven waar het werkelijk over gaat.
De kritiek van beide politici heeft echter diepere gronden dan op het
eerste gezicht lijkt. De roep binnen de politiek om een beroepscode
voor de journalistiek wordt steeds luider, de positie van de
Nederlandse pers daarmee steeds benauwder. De overheid staat klaar om
in te grijpen, en laat ons zo weten al flink in de handen te hebben
gespuugd. NVJ-voorzitter Kees Schaepman leek de aanval voorzien te
hebben, bleek uit zijn jaarrede: "Ik vind de steeds luidere roep om
regulering van de pers gevaarlijk, omdat het de kern van de
persvrijheid aantast, zoals vastgelegd in artikel 19 van de Universele
Verklaring van de Rechten van de Mens: `Eenieder heeft recht op
vrijheid van mening en meningsuiting. Dat recht omvat de vrijheid om
zonder inmenging een mening te koesteren en om door alle middelen en
ongeacht grenzen inlichtingen en denkbeelden op te sporen, te
ontvangen en door te geven.' Zonder inmenging. Ik kan die woorden niet
genoeg benadrukken."
Blijf kritisch
Uit het onderzoek `Schuivende grenzen, de vrijheid van de journalist
in een veranderend medialandschap' van Frank van Vree en Mirjam
Prenger, in opdracht van de NVJ, kwam naar voren dat journalisten zich
te makkelijk laten beïnvloeden door (voorlichters van) politici.
Wanneer het contact met de voorlichter goed is, schrijft de journalist
minder snel iets schadelijks. Ook tijdens de paneldiscussie, met prof.
dr. J.C.H. Blom (directeur NIOD), Frits van Exter (hoofdredacteur
Trouw), Cor Groeneweg (dir. voorlichting VWS), bleek de soms zwakke
positie van de journalist tegenover het voorlichtingsapparaat.
Groeneweg, zelf voormalig journalist, waarschuwde: "journalisten
moeten kritisch blijven en niet gedwee brokken opvangen die de
voorlichters ze toegooien."
Persvrijheid bestaat `niet'
Ondanks dat het altijd beter kan en we er zorgvuldig mee moeten
omspringen, is het met persvrijheid in Nederland goed gesteld in
vergelijking met de meeste andere landen. Prof. mr. Erik Jurgens (Lid
Eerste Kamer) spak over de rol van de Raad van Europa ter bevordering
van mediavrijheid. Verschillende Nederlandse organisaties -
Wereldomroep, RNTC , FREE VOICE, PressNow en Freedom House - vertelden
over hun manier van hulp bieden. In een andere zaal sprak Majid
Tavalai, hoofdredacteur van Nameh (een oppositioneel,
hervormingsgezind maandblad) over de media in Iran, repressie, de rol
van de media in het hervormingsproces en mogelijkheden van de
internationale gemeenschap om de media in hun strijd voor vrijheid van
meningsuiting te steunen.
Meer-media
Multimedia kon op deze dag, anno 2004, niet ontbreken; aanstormend
talent van de Scholen voor de Journalistiek vertelde over hun
multimediale project over persvrijheid. De Vereniging Van
Onderzoeks-Journalisten gaf een workshop over de toegankelijkheid van
databanken. En Ren de Vree (voorzitter NVJ-sectie Internet) reikte de
eerste Gouden Pixel uit aan 3voor12.nl van de VPRO, voor de beste
Nederlandse interactieve online journalistiek.
Nederlandse Vereniging van journalisten