Landelijk Parket, 23 april 2004
Uitbreiding EU leidt niet tot toestroom zware criminelen
Downloaden Criminaliteitsbeeldanalyse Oost-Europa Misdaad zonder grenzen
Als gevolg van de uitbreiding van de Europese Unie op 1 mei 2004 valt
geen plotselinge toestroom van zware criminelen te verwachten. De
georganiseerde misdaad uit Oost-Europa lijkt bovendien geen vaste voet
aan de grond te hebben in de Nederlandse samenleving. Niettemin is de
schade van uit het buitenland opererende bendes aanzienlijk.
Dat blijkt uit het criminaliteitsbeeld Oost-Europa 2002-2003 Misdaad
zonder grenzen van de Nationale Recherche. Het criminaliteitsbeeld is
gisteren door de Nationale Recherche aangeboden aan het Landelijk
Parket.
Aan de totstandkoming van het beeld is meegewerkt door het Instituut
voor maatschappelijke veiligheidsvraagstukken (IPIT) en de Faculteit
Beleid, Bestuur en Technologie van de Universiteit Twente.
Buitengrens
De zwaardere criminelen zijn al actief in het Westen, ondanks dat de
grenzen nog relatief gesloten waren. Criminelen uit Oost-Europa kennen
al jarenlang voldoende mogelijkheden om zich snel te verplaatsen naar,
binnen en uit de Europese Unie: via groene grenzen, met behulp van
valse of vervalste reisdocumenten of met een geldig paspoort,
aangezien een visum niet is vereist. Grenscontroles zijn een
belangrijk hulpmiddel bij de opsporing van criminelen, maar houden hen
niet tegen.
Aangezien de nieuwe lidstaten direct zullen toetreden tot de
douane-unie (vrij verkeer van goederen) lijkt het per 1 mei 2004 wel
gemakkelijker om goederen te smokkelen vanuit de nieuwe buurlanden aan
de oostgrens van de EU. De bewaking aan de nieuwe buitengrens voldoet
nog niet aan de standaard van de EU. Vanaf de toetreding van de nieuwe
lidstaten zal de capaciteit bij de grensbewaking van de nieuwe
lidstaten voortdurend toenemen. De nieuwe lidstaten treden nog niet
toe tot het Schengengebied (vrij verkeer van personen). De huidige
controles blijven voorlopig bestaan.
Voor de aanpak van georganiseerde misdaad zal de uitbreiding van de EU
ongetwijfeld positieve gevolgen hebben. Per 1 mei 2004 krijg de
samenwerking met de politiediensten uit de acht nieuwe lidstaten een
grote stimulans.
Synthetische drugs, mensenhandel, sigarettensmokkel
Het aantal Oost-Europese verdachten is sinds 1996 meer dan
verdrievoudigd en steeg in 2002 tot ruim 2000. Uit de
criminaliteitsanalyse blijkt dat criminelen uit Oost-Europa ten
onrechte een reputatie van gewelddadigheid hebben. Ze zijn niet
gewelddadiger dan anderen. Er zijn in de periode 2002 2003 wel enkele
incidenten geweest waarbij zwaar geweld werd gebruikt, maar slechts in
beperkte mate zijn criminelen uit Oost-Europa betrokken bij moord,
doodslag en gewapende overvallen.
In Nederland is de georganiseerde misdaad uit Oost-Europa in
toenemende mate betrokken bij de productie en smokkel van synthetische
drugs, mensenhandel en sigarettensmokkel. Vanuit Oost-Europa worden in
het bijzonder grondstoffen voor synthetische drugs naar Nederland
gesmokkeld. Uit Oost-Europa is komen veel slachtoffers van
mensenhandel. Het gaat vooral om vrouwen die onder valse voorwendselen
worden tewerkgesteld in de prostitutie in Nederland. Nederland is
overwegend transitland bij de smokkel van sigaretten naar Engeland. De
routes lopen vaak door Litouwen. Engelse, Oost-Europese en Nederlandse
criminele groepen zijn actief in de smokkel van sigaretten. De recente
verhoging van de accijns op tabak kan de zwarte markt in Nederland een
impuls geven.
Professionele bendes uit Polen en Litouwen veroorzaken grote materiele
schade met ramkraken (juweliers), auto-inbraken en autodiefstallen
(duurdere merken en vrachtwagencombinaties) en dragen bij aan
gevoelens van onveiligheid bij burgers. Het gaat om misdaadtoerisme
van mobiele bendes: ze passen een hit-and-run tactiek toe vanuit het
land van herkomst en zijn ook in onze buurlanden actief. Bendes uit
Litouwen zijn daarnaast betrokken bij het uitgeven van vals geld. In
Nederland en andere landen proberen Litouwers valse biljetten van 50
en 100 euro in omloop te brengen. De hoeveelheid en de kwaliteit van
de valse biljetten nemen toe.
Aandachtsgebied Nationale Recherche
Oost-Europa is een van de aandachtsgebieden van de Nationale
Recherche. De criminaliteitsbeeldanalyse geeft inzicht in de aard,
omvang en ontwikkelingen van Oost-Europese georganiseerde misdaad in
Nederland. Het aandachtsgebied Oost-Europa omvat twintig landen: de
vijftien opvolgerstaten van de Sovjet-Unie en vijf Centraal-Europese
landen. Criminelen uit het aandachtsgebied zijn overwegend afkomstig
uit Polen, Litouwen en Rusland.
De nieuwe criminaliteitsbeeldanalyse past in een reeks onderzoeken
waarmee de recherche in Nederland sinds het midden van de jaren
negentig georganiseerde misdaad in kaart brengt. In de onderzochte
periode 2002 - 2003 zijn op het aandachtsgebied 15 grote
opsporingsonderzoeken uitgevoerd. Deze onderzoeken richtten zich op
synthetische drugs, mensenhandel, BTW-fraude, overvallen, vals geld en
moord. De onderzoeken leidden tot de ontmanteling van 11 criminele
organisaties binnen en buiten Nederland.
Commissaris Jan Boersma en officier van justitie Remco van Tooren
zullen vanmiddag om 13.00 uur in het hoofdbureau van politie in Zwolle
het criminaliteitsbeeld voor de media toelichten.
Voor informatie: Wim de Bruin
Openbaar Ministerie