Dossier Kees van Kooten
Omnibest / Kees van Kooten, 1997
Zwemmen met droog haar : een lang verhaal kort / Kees van Kooten, 1991
Ons kent ons : de types van Van Kooten en De Bie : de foto's van Roel
Bazen, 1993
Annie / Kees van Kooten, 2000
Van Kooten & De Bie : 25 jaar narren op de kansel / Martin van
Amerongen en René Zwaap (red.), cop. 1992
Jemig de pemig! : de invloed van Van Kooten en De Bie op het
Nederlands / Ewoud Sanders, 1999
Literatuur
* Titels van Kees van Kooten
* Titels over Kees van Kooten
* Artikelen over Kees van Kooten
* Diversen
* Links
Op 22 april ontvangt Kees van Kooten de Gouden Ganzeveer 2004 wegens
zijn betekenis voor het geschreven woord. Het is niet de eerste prijs
die Van Kooten ontvangt voor zijn virtuoze omgang met de Nederlandse
taal. In 1987 ontving hij al de CPNB publieksprijs voor romans en
verhalen en in 2000 de Groenman-taalprijs.
Kees van Kooten werd geboren in 1941 in Den Haag. Hij groeide op in
een warm, eenvoudig maar vrijzinnig milieu en ontmoette in de jaren
vijftig op het Dalton lyceum Wim de Bie, met wie hij jarenlang zeer
nauw zou samenwerken. De figuur Van Kooten is niet los te zien van De
Bie. Samen maakten zij satirisch theater waarvoor ze in feite een
geheel eigen vorm ontwikkelden. Soms is duidelijk dat ze ook wel eens
zijn geïnspireerd door de Engelse collega's van Monty Python. Die
waren echter met zes man sterk en dus minder op vaste combinaties met
elkaar aangewezen dan Kees van Kooten en Wim de Bie. Op den duur waren
'Koot en Bie' een begrip en was het enige stramien hun eigen,
eigenzinnige vorm en hun samenwerking met enkele vaste technici en een
grimeur.
Van Kooten en De Bie werkten in de jaren zestig als de
Klisjeemannetjes voor de radio en traden vervolgens op in het
tv-programma Hadimassa. Ze opereerden daarna zelfstandig op de
Nederlandse televisie van 1974 tot 1998. In de jaren zeventig
verzorgden ze samen enkele avondvullende programma's, die
kaleidoscopisch waren opgebouwd. Het vermogen van Van Kooten en De Bie
om taalvondsten ingang te doen vinden is legendarisch, en niet ten
onrechte. Dit zal te maken hebben met de kwaliteit van hun vondsten,
maar ook met hun medium - de televisie - en met hun publiek: de
intellectuele elite van Nederland die zelf als opiniemakers gretig met
de succesvolle creaties van de onverdachte Koot en Bie aan de haal
gingen. Aan de taalverrijking van Van Kooten en De Bie is een apart
boek gewijd door Ewoud Sanders: Jemig de pemig! uit 1999, wat in vijf
jaar tijd zeven keer werd herdrukt.
Een ander opvallend medium dat Koot en Bie gezamenlijk gebruikten voor
hun kritiek, satire, humor en taalspel was de Bescheurkalender, die
verscheen tussen 1972 en 1987. De kalenderbladen bevatten aan beide
zijden een grap, boutade, overweging of foto, wat dus alleen al voor
deze kalenders op ruim tienduizend stuks komt! Ook daarmee stopten ze
uiteindelijk, omdat volgens hen de ideeën gewoon op waren en ze
zichzelf wilden behoeden voor kwaliteits- en dus gezichtsverlies.
In de jaren zestig al ontpopte Kees van Kooten zich als schrijver. Hij
schreef columns in de Haagse post, waarin hij een feilloos gevoel aan
de dag legde voor de tijdgeest. Daarbij ging het om beeld,
taalgebruik, mode, hobbies, gezinsleven, kortom: trends. Omdat hij in
zijn columns vaak spotte met wat hij waarnam noemde hij die column:
Treitertrend. Ze werden gebundeld in Treitertrends, Treitertrends: 2,
en Laatste treitertrends. De beste kwamen vervolgens nog eens uit als
Ergste treitertrends. Deze teksten sloegen wel aan, maar haalden nog
niet de mega-oplagen van Van Kootens latere boeken. Opvallend bij het
herlezen van dit werk is dat het muurvast verankerd blijkt te zijn in
de tijd waarin het ontstond.
Dit geldt ook voor zijn verschillende boeken met Modermismen maar
minder voor zijn meer autobiografische werk: Koot graaft zich autobio,
Veertig, Levensnevel en Annie. In deze boeken wist hij met zelfspot,
humor en grote zeggingskracht, maar zonder enige zwaarwichtigheid zijn
voor velen o, zo herkenbare verhaal te vertolken. Of het nu is als
kind, als gestrande vakantieganger, als jonge vader, als kind van een
zeer oude ouder, als man, dierenliefhebber of echtgenoot:
aanstekelijke humor en herkenbaarheid zijn de grote succesfactoren
voor Van Kootens werk.
Dit dossier is bijgewerkt tot 21 april 2004
Koninklijke Bibliotheek - Nationale bibliotheek van Nederland
Koninklijke bibliotheek