Den Haag, 21 april 2004
Bijdrage van Staf Depla (PvdA) aan het Algemeen Overleg Stedelijke vernieuwing en prestaties woningbouwcorporaties
Ondanks het uitblijven van resultaat in de meest kwetsbare buurten wil de PvdA het idee dat we de problemen in de oude wijken als een hype van 2002 kunnen afdoen, met kracht bestrijden. De PvdA wil op korte termijn successen boeken omdat:
* Wij streven naar een ongedeelde stad. We leggen ons niet neer bij het feit dat mensen in een wijk wonen omdat ze de verhuiswagen niet kunnen betalen.
* Wij willen een sterke stad. Een stad die werkt als emancipatiemachine en mensen kansen biedt.
* Wij willen een sociale stad. Mensen moeten zich aan buurten kunnen binden.
* Wij willen een hoogwaardige stad. De kwaliteit van woningen in de steden moet beter. Te veel woningen worden alleen bewoond om mensen geen andere keuzen hebben vanwege geldgebrek of vanwege de woningnood.
Het is dan ook niet goed dat de stedelijke vernieuwing stagneert en de Minister te weinig resultaten boekt.
ISV gelden slecht verdeeld!
Wat verwacht de PvdA-fractie van U? De PvdA verwacht dat u krachtdadig de belemmeringen van de buurtaanpak van stedelijke vernieuwing aanpakt en dat u de ISV-gelden hiervoor inzet. Wij willen graag een reactie op deze voorstellen.
§ Volgens u eigen stukken staat elke euro rijksgeld voor 10 euro particuliere investeringen in deze buurten. Door de halvering van het budget voor de komende vijf jaar zal er 12 miljard minder geïnvesteerd worden in de probleemwijken.
§ U kiest op papier voor 56 wijken maar de grotere steden krijgen, zelfs procentueel, gezien minder ISV-geld dan de vorige periode in plaats van meer? Zo halveert de totale bijdrage van het rijk aan A dam.
§ U maakt volgens de bestuurskundige theorie, met gemeenten meerjarenprogramma s en prestatieafspraken. Dit is een papieren werkelijkheid die de aandacht alleen maar verder van de uitvoering wegzuigt. Wat heeft u gedaan met de kritiek van de Rekenkamer op de gang van zaken bij het ISV? En wat heeft u gedaan met de kritiek en voorstellen van de raad voor de financiën (in haar brief van 13 januari)? En welke eisen uit de nota Wonen van Remkes mogen gemeenten nu laten vallen?
§ U stelt de ambities naar beneden bij. Terwijl de urgentie van aanpak van segregatie veel hoger op de politieke agenda is komen te staan. Uw visie blijft evenwel onzichtbaar.
Hoe dan wel: stop met papieren ISV-molen en ga belemmeringen opruimen
Welke belemmeringen komt U tegen als u op wijkbezoek gaat:
---
§ Uitvoeren vraagt minder en andere regels voor de besteding van het ISV-geld. Weg met de papieren Wijkontwikkelingsplannen. De PvdA wil dat gemeenten ISV-geld alleen nog maar mogen besteden aan uitvoering. Er verdwijnt nu teveel geld in papieren plannenmakerij.
§ Argwaan tegen de plannen bij de bewoners moet worden weggenomen
Bewoners willen ook betere woningen en een betere wijk. Maar ze zijn bang dat in de opgeknapte wijk geen plaats meer voor ze is. Omdat ze de nieuwe woning niet meer kunnen betalen. Uw bezuinigingen op de huursubsidie en de voorstellen voor meer marktgerichte huren versterken dit. En waar blijft de verhuiskostenvergoedingregeling?
§ Gedwongen segregatie voorkomen en ook keuzevrijheid voor mensen met lage inkomens. Segregatie bestrijden door meer sociale woningbouw in Vinex en randgemeenten en minder in centrumstad. De Kamer steunt dit unaniem. Maar u heeft nog geen maatregelen genomen om de hekken af te breken van freeridende randgemeenten. Waar blijven die voorstellen als gemeenten er onderling niet uitkomen? EN hoe zorgt u er voor dat corporaties meer goedkope woningen bouwen. In 2002 nog maar 5% van de toch al zo lage productie.
§ Zonder sloop sneller bestrijden segregatie
De diversiteit van het woningaanbod in grote steden moet worden vergroot. We kunnen niet wachten tot al uw sloop/nieuwbouwplannen klaar zijn. De hekken moeten weg voor mensen met hogere inkomens in buurten met veel goedkope woningen. Dus geen huurbeleid die scheefwoners uit dit soort buurten jaagt, maar een huurbeleid die mensen vasthoud aan hun wijk.
§ Te hoge bouwkosten.
In alle aandachtswijken waar u komt vragen ze om een bouwbonus in de vorm van tijdelijke vermindering BTW-afdracht op bouw en renovatie. De kosten hiervan zijn niet het probleem. Immers 19% van 0 gulden levert de schatkist minder op dan 6% van x miljoen. Bovendien levert elke woning extra 1.5 a 2 arbeidsplaatsen op. Volgens onderzoek dat Akro consult voor u gedaan heeft blijkt dit van de EU te mogen. Buurten wachten al jaren op concrete voorstellen. Investeren is goed voor buurten en goed voor de schatkist.
§ Meer aandacht voor de woonomgeving noodzakelijk. De aandacht van gemeenten en corporaties is te sterk gericht op alleen het vastgoed Beter woningen is nog niet beter wonen. De problemen in de aandachtswijken zijn hardnekkig en veelal sociaal van aard. Met alleen stenen stapelen los je dat niet op. Corporaties zijn helaas, op goede uitzonderingen nagelaten, te weinig gericht op verbetering van de leefbaarheid en te vel gericht op louter het vastgoed beheer. Dit uit zich in niks doen, want de huizen worden toch wel verhuurd, tot grootschalige sloop/nieuwbouwplannen. De prestaties op het gebied van leefbaarheid (waaronder dak en thuislozen, voorziening voor souterain woningmarkt, aanpak illegale verhuur en buurtconciërges etc) blijven achter bij de intenties en zijn sterk gedaald sinds 2001.
§ Corporaties maken hun rol als buurtbeheerder niet waar.
De corporaties moeten dus beter presteren. Dit moeten we niet proberen door meer landelijke regels. Sterker nog: minder landelijke sturing. Maar wel de vergroting van de maatschappelijke verankering op regionaal en lokaal niveau waarbij bewoners en gemeenten meer zeggenschap krijgen over prestaties coöperaties. (Dus geen landelijke toelating van alle corporaties!!). Bij de verandering van het huidige BBSH moet dit en niet Brussel centraal staan. Daarnaast naming en blaming. Goede voorbeelden (bv Woonbron Maasoever, Tiwos etc). in het zonnetje zetten en door openbaarheid prestatiecijfers van alle corporaties invloed gemeenten en bewoners versterken. De Minister wil de prestaties van individuele corporaties geheim houden. Dat is een achterhaalde opvatting. Net als Ziekenhuizen en scholen moeten ook corporaties zich in het openbaar willen verantwoorden. De meeste corporaties willen dat gelukkig ook. Nu de Minister nog. Wanneer kunnen we voorstellen van u verwachten?
§ Matching van corporaties
Projectensteun voor corporaties die te weinig geld hebben om buurten echt aan te pakken. Waar blijft toegezegde regeling. Tijdens begroting zei u dat die er in het voorjaar zou liggen.
Financieel toezicht waarborgen
Het Centraal Fonds Volkshuisvesting heeft niet mis te verstane kritiek op het intern toezicht bij woningcorporaties: het realiseren van de sociale doelstellingen krijgt over het algemeen te weinig aandacht; er is een gebrek aan zelfkritiek bij de Raden van Toezicht; de kwaliteit van de interne evaluaties van de RvT s is matig; het systeem van coöptatie afschaffen. U bent niet van plan veel te doen met deze kritiek. Eigen verantwoordelijkheid is het devies. In andere sectoren van de economie zijn we wijzer geworden. Een actievere opstelling van de minister is noodzakelijk. Zeker omdat door combinatievorming en andere vormen van woningen te koop aanbieden (bv Woonbron maasoever) de risico s toenemen. Overigens hebben deze en andere vormen van koop tot huur onze steun maar vragen wel meer van het intern en extern toezicht vanwege de bijbehorende risico s. De PvdA stelt voor om corporaties die het intern toezicht minder goed op orde deze activiteiten niet mogen ondernemen. Hetzelfde geldt voor strengere eisen aan combinatievorming. Hoe staat het met de toezegging na ons debat afgelopen september over Woonzorg/De Key en het Oosten?
Uit de cijfers van het CFV blijkt verder dat de beheerskosten in 2002 weer gestegen zijn. Dat scheelt al snel zo n 4.5 Miljard Euro aan overmaatvermogen bij de corporaties. Dat staat gelijk met een huurverhoging van 0.5%! Kunt U deze stijging verklaren?
Sommige corporaties hebben financiële problemen. Om dit op te lossen wordt vaak de weg van fusies bewandeld lezen we in verslagen CFV. Is dit altijd wel de gewenste oplossing. Daarmee komt de regionale afstemming in gevaar. En creëer je risico s voor nieuwe management en dus financiële problemen. Dat mag niet gebeuren.
Partij van de Arbeid