Antwoorden op kamervragen van het Kamerlid Waalkens over dierlijke eiwitten in
palingproducten en vlees.(2030410320)
1.
Bent u bekend met het onderzoek van de Consumentenbond 1) waarin runder-DNA in 7 van
de 11 onderzochte merken Nederlandse paling is aangetroffen, hetgeen een indicatie is dat
er eiwit aan de filet wordt toegevoegd om water te binden?
1.
Ja.
2.
Is het u bekend in welke mate op de Nederlandse markt en/of aan geïmporteerde palingfilet,
water wordt toegevoegd en in welke mate de etiketteringsregels worden nageleefd? Zo
neen, bent u van plan dit op korte termijn te onderzoeken?
2.
Het merendeel van de paling dat in Nederland op de markt komt wordt op deze wijze
behandeld. Geïmporteerde paling wordt veelal in Nederland verwerkt. Het grootste deel van
de gerookte paling op de Nederlandse markt wordt "getumbeld" (injecteren van water met
behulp van gehydroliseerde eiwitten). Hiervoor hebben bedrijven een q-erkenning
(vleesbereidingsbedrijven). Omdat er onvoldoende inzicht is in het nalevingsniveau van de
etiketteringsregels heeft de VWA een plan van aanpak voor 2004 opgesteld dat momenteel
wordt uitgevoerd.
3.
Op welke wijze en met welke frequentie wordt in Nederland vis en vlees onderzocht op
toegevoegd water en eiwit?
3.
Ten aanzien van vis is het onderzoek van de VWA organisatie gericht op het aantonen van
de additieven, die bij het toevoegen van water gebruikt worden, in relatie met de
etikettering. Op 1 februari 2004 is de VWA een project gestart waarbij circa 80 paling-,
zalm- en visrokerijen worden geïnspecteerd (dat is vrijwel de gehele branche). Aanvullend
onderzoek vindt eveneens plaats bij verdenking en naar aanleiding van klachten. Het
onderzoek is gericht op de aanwezigheid van niet-toegelaten additieven, de aanwezigheid
van toegelaten additieven (inclusief water) die echter niet worden vermeld op het etiket en
of het toevoegen van additieven voldoende wordt beheerst middels het HACCP systeem. In
geval overtredingen worden geconstateerd, worden strafrechtelijk maatregelen genomen.
Inzake vlees heeft de VWA begin 2003 13 monsters genomen bij acht bedrijven die kipfilets
in de handel brengen (dit zijn met name de bedrijven die deze handeling toepassen). Twee
bedrijven zijn uiteindelijk geverbaliseerd omdat uit het etiket onvoldoende duidelijk werd dat
water is toegevoegd. Drie bedrijven hebben een schriftelijke waarschuwing gekregen omdat
de vermelding van de ingrediënten onvoldoende was. Naar aanleiding van de onjuiste en
misleidende etikettering van kipproducten is in februari 2004 een projectgecoördineerde
capaciteitsuitbreiding gestart voor de opsporing van strafbare feiten die gericht is op de
samenstelling van kipfilet waaraan water is toegevoegd.
2
4.
Hebt u de VWA naar aanleiding van de onjuiste of misleidende etikettering van kipproducten
tot een grotere frequentie van controle op naleving van de etiketteringsregels aangezet? Zo
neen, waarom niet? Bent u van plan dit naar aanleiding van de etiketteringsproblemen op
palingproducten nu wel doen?
4.
Naast de controle door de VWA in 2002 en 2003 heeft ook intensief overleg
plaatsgevonden met het pluimveeverwerkende bedrijfsleven. De sector heeft ook een
intensieve informatie campagne bij haar leden uitgevoerd. Er mag van worden uitgegaan dat
zowel de controle van de VWA als de informatiecampagne de situatie heeft verbeterd. Om
dit na te gaan zal de VWA dit jaar opnieuw een gericht controle programma voor
kipproducten uitvoeren. De VWA heeft bovendien voor 2004 besloten de controle uit te
breiden met name in de visbranche.
5.
Waarom is toevoeging van vreemd DNA en water in vlees en vis toegestaan? Levert
toevoeging voordelen op voor de productiemethode of het eindproduct? Zo ja, kunt u deze
benoemen?
5.
De toevoeging van DNA is geen doel op zich. Aan het product worden zogenoemde
eiwithydrolysaten toegevoegd. In deze eiwithydrolysaten is DNA aanwezig is.
Eiwithydrolysaten worden toegevoegd als waterbinder waardoor het product malser wordt
gemaakt. Tevens hebben technologische ontwikkelingen het mogelijk gemaakt dat door het
injecteren van een vloeibaar (waterig) rookcondensaat de tijd in de rookkast wordt
teruggebracht. Hiermee kan een meer constante smaak verkregen worden. Bij onderzoek of
etiketteringregels worden nageleefd wordt getest op aanwezigheid van "vreemd DNA" door
het DNA als marker te gebruiken. Ondernemers vragen aan additievenleveranciers een
dusdanige mix van eiwithydrolysaten te leveren die de gevraagde hoeveelheid water aan het
product kunnen binden. In 2003 bleek dat sommige ondernemers niet de exacte
samenstelling van de mixen kenden. Uit concurrentieoverwegingen van de
additievenleverancier kregen zij die niet volledig aangeleverd. De VWA heeft hierin streng
opgetreden.
Het uitgangspunt van de regelgeving is dat alleen die stoffen aan producten mogen worden
toegevoegd indien aangetoond is dat deze stoffen vanuit volksgezondheidsoogpunt
acceptabel zijn. Het toevoegen van eiwithydrolysaten om water te binden in vlees en vis
houdt geen risico in voor de volksgezondheid. Wel dient het product correct geëtiketteerd te
zijn.
6.
Hoe beoordeelt u de onvolkomenheden in de communicatie naar de consument wat betreft
het geheel of gedeeltelijk niet vermelden op het etiket van eiwittoevoeging aan
palingproducten, zoals reeds in juni 2003 ook al is geconstateerd bij kip- en
varkensproducten?
6.
Zoals in het antwoord op vraag 5 is aangegeven moet eiwittoevoeging op het etiket vermeld
worden. Indien dat niet het geval is, dan wordt dit door de VWA als een overtreding
beschouwd en in geval van toevoeging van water, als misleiding van de consument. De
controle op de naleving van de etiketteringsvoorschriften is een standaard onderdeel van de
controle activiteiten van de VWA.
3
7.
Bent u na de kipaffaire overgegaan tot verbalisering of bestuurlijke boetes bij niet naleving
van de etiketteringsregels? Zo neen, waarom niet? Bent u dit ten aanzien van de
palingaffaire van plan?
7.
Bij acht bedrijven, die kipfilets in de handel brengen, heeft de VWA begin 2003 13 monsters
genomen. Twee bedrijven zijn uiteindelijk geverbaliseerd omdat uit het etiket onvoldoende
duidelijk werd dat water is toegevoegd. Drie bedrijven hebben een schriftelijke
waarschuwing gekregen omdat de vermelding van de ingrediënten onvoldoende was. In de
visbranche heeft de VWA de aandacht gericht op de verse visfilets. Dit heeft ertoe geleid
dat de VWA nu op de hoogte is van de aard van de toevoegingen. Met deze wetenschap
wordt in 2004 een uitgebreid onderzoek bij verse visfilets gedaan. In dit onderzoek worden
de gestoomde en gerookte visproducten meegenomen. Zie tevens antwoorden op vraag
3 en 4.
8.
Kunt u de inspectierapporten openbaar maken? Zo neen, is er wetgeving die belemmert dit
te doen?
8.
De samenvattende resultaten van het onderzoek worden in rapportvorm door de VWA
gepubliceerd. Op de website van de VWA-KvW zijn deze te vinden en te downloaden.
9.
Beseft u dat de producenten die water aan de filet toevoegen het product goedkoper kunnen
afzetten en daardoor producenten die een zuiver product afleveren uit de markt kunnen
concurreren? Zo ja, vindt u dit een wenselijke ontwikkeling?
9.
Belangrijk is dat de consument goed geïnformeerd wordt over de aard van een product. Op
basis van deze informatie kan de consument een keuze maken. Door middel van etikettering
wordt de consument geïnformeerd over de aard van een product en kan zij een afweging
maken ten aanzien van prijs en kwaliteit. Op basis van de gegevens vermeld op het etiket
kan de consument dus tevens een keuze maken tussen producten waar water en eiwitten
aan toegevoegd zijn en producten zonder extra toegevoegd water en eiwitten.
10.
Bent u bereid producten aan te wijzen waarbij het toevoegen van water en eiwit, indien het
als enig doel heeft het volume en daarmee de prijs te verhogen, wordt verboden?
10.
Zoals ik in mijn antwoord op vraag 9 heb aangegeven vind ik het van groot belang dat de
consument goed en correct geïnformeerd wordt over de ware aard van een product en op
basis van die informatie zelf haar keuze bepaald. De samenstelling van producten acht ik
verder een zaak van de markt, mits dus de gebruikte ingrediënten geen gevaar voor de
volksgezondheid vormen en mits het product correct is geëtiketteerd.
1) Consumentenbond, Nieuwsbrief Gezond, 5 maart jl.
4
---- --
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport