Speech van de minister-president van het Koninkrijk der Nederlanden, dr. J.P.
Balkenende, bij de opening van de tentoonstelling Koenigs in Kyiv, Kiev, 19 april 2004
Dames en heren,
Voor u staat een gelukkig man. Het is voor mij een heel bijzonder moment om vandaag,
samen met u Mr. Koetsjma, de tentoonstelling `Koenigs in Kyiv' te kunnen openen.
Tekeningen die we alleen van foto's of van beschrijvingen kenden en die meer dan een halve
eeuw waren vermist, zijn nu weer te bewonderen. Het gaat om kunstwerken, klein van stuk,
maar groot van schoonheid. Ze overtreffen onze toch al hoge verwachtingen.
U allen kent het verhaal. Meer dan 500 werken uit de beroemde collectie van Franz Koenigs
werden in 1941 verworven door de Nazi's en uit Nederland weggehaald.
Na de oorlog was lange tijd onduidelijk waar ze zich bevonden. Men vreesde aanvankelijk
zelfs dat ze verloren waren gegaan. Pas onlangs werd duidelijk dat 139 tekeningen hier in
Kiev waren opgeslagen. Deze expositie laat een groot aantal van deze tekeningen zien.
Voor ons Nederlanders heeft de Koenigs-collectie een grote betekenis. Een betekenis die de
artistieke waarde van de werken nog te boven gaat.
Evenals in de Oekraïne, heeft de Tweede Wereldoorlog ook in Nederland diepe wonden
geslagen. Een kwart miljoen landgenoten vonden de dood. Onvervangbaar nationaal erfgoed
werd verwoest. Ik noem alleen het bombardement van de historische binnenstad van
Rotterdam.
Veel zijn we voor altijd kwijtgeraakt. Des te kostbaarder is dat wat we nu na zoveel jaren hier
in Kiev terugvinden.
Ik ben dan ook zeer verheugd dat Nederland dit deel van de Koenigs-collectie terug ontvangt.
President Koetsjma en ik hebben de afspraak daarover in september vorig jaar gemaakt, toen
we elkaar in New York spraken.
---
Een verloren schat komt thuis. Ik wil de regering van de Oekraïne en de staf van het Bogdan
and Varvara Khanenko Museum graag bedanken voor hun medewerking om de overdracht
èn deze prachtige tentoonstelling mogelijk te maken.
Deze tentoonstelling markeert de goede relaties tussen de Oekraïne en Nederland. Vandaag
hebben minister-president Janoekovitsj en ik een Joint Action Programme ondertekend voor
de komende drie jaar. We willen de dialoog tussen onze landen intensiveren en onze
samenwerking verdiepen.
Dat is van groot belang. Over twee weken zijn de Europese Unie en de Oekraïne officieel
buren. Onze belangen raken elkaar en zullen elkaar steeds sterker gaan raken.
Een sterke, democratische Oekraïne waarin de rechten van burgers zijn beschermd, kan een
enorme kracht ten goede zijn in deze regio. Nederland is graag een constructieve metgezel op
de weg daarheen.
Dames en heren, Franz Koenigs was een gepassioneerd verzamelaar die in de jaren twintig
een unieke collectie tekeningen opbouwde. Maar hij hield zijn schatten niet voor zichzelf.
Andere kunstliefhebbers liet hij graag meegenieten.
Vóór de Tweede Wereldoorlog waren veel van zijn tekeningen te zien tijdens tal van
exposities in binnen- en buitenland.
Ik ben bijzonder blij dat die tijden nu voor dit deel van de Koenigs-collectie terugkeren. Het
doet me groot plezier dat de werken hier in Kiev waar men zo lang goed voor hen heeft
gezorgd - hun reprise beleven. In de zomer komen ze terug naar Nederland.
Vanaf 9 juli kan het Nederlandse publiek kennismaken met de teruggevonden werken in
Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Ze zijn en blijven - dan echt thuis.
Intussen bereiden de Nederlandse museumvereniging en een aantal Oekraïense musea een
project voor ter professionalisering van het museummanagement in uw land. Ik vertrouw erop
dat dit een versterkend effect zal hebben op de culturele samenwerking tussen onze landen.
---
Mr. Koetsjma, het verheugt me dat u in juli bij de opening van de tentoonstelling in
Rotterdam aanwezig zult zijn. De goede culturele banden tussen onze landen worden daardoor
opnieuw bevestigd. Ik hoop dat heel veel mensen in de Oekraïne en in Nederland deze
prachtige verzameling komen bekijken.
Dank u wel.
---
Ministerie van Algemene Zaken