Persbericht
Utrecht, 16 april 2004
Landelijk monument spoorwegongevallen in Utrecht
Plaats waar nabestaanden kunnen herdenken vandaag ingewijd
In Utrecht, het spoorhart van Nederland, is vanaf vandaag een plek waar nabestaanden van mensen die door ongevallen of andere trieste gebeurtenissen op spoorwegterrein om het leven zijn gekomen, hun dierbaren kunnen herdenken. Het 'Landelijk Monument Spoorwegongevallen' werd door de President-Directeur van NS, A. W. Veenman, namens de Nederlandse spoorsector aangeboden aan de Burgemeester van Utrecht, mevrouw A. Brouwer. Het monument staat in het Park Nieuweroord, nabij kilometerpunt 0 in het spoorwegnet en in de buurt van de hoofdgebouwen van NS, goederenvervoerder Railion en spoorbeheerder ProRail.
Nabestaanden van slachtoffers van ongevallen blijken steeds vaker behoefte te hebben aan rouwen en herdenken. Terwijl langs de openbare weg de gedenktekens en herdenkingsbijeenkomsten toenemen, wordt ook de spoorsector steeds vaker benaderd met dergelijke verzoeken. Omdat dit op het niet-openbare spoorwegterrein tot problemen en gevaar leidt, heeft de spoorsector in samenspraak met een aantal nabestaanden besloten tot het oprichten van een landelijk monument. Het monument richt zich niet op één bepaald ongeluk of soorten ongevallen, maar is bedoeld voor allen die iemand verloren hebben bij een tragische gebeurtenis op spoorwegterrein.
Het monument is ontworpen door kunstenaar en vormgever Anton Broos. Lopend langs het monument is het volgende gedicht te lezen van de theoloog Anne van der Meiden:
Herinneringen lopen samen op
Met hen die op het spoor
De wissel van de dood passeerden
Met onze voeten meten wij verdriet en rouw
Een lieve groet van dit verstild station
Tot weerziens op de volgende bestemming
Het monument is geplaatst in het Park Nieuweroord, nabij het nulpunt in de kilometertelling van het Nederlandse spoorwegnet. Het park ligt op 300 meter vanaf het Utrechtse Centraal Station, temidden van de hoofdkantoren van NS, goederenvervoerder Railion en spoorbeheerder ProRail. Op deze plek is het monument goed bereikbaar en altijd voor iedereen toegankelijk.
Bijlage:
- documentatie over het Landelijk Monument Spoorwegongevallen (3 pagina's)
Een foto in JPG van het Landelijk Monument Spoorwegongevallen kan worden besteld bij persvoorlichting@holding.ns.nl. Uw emailbox moet wel geschikt zijn om 2MB te ontvangen.
|Noot aan| |Meer informatie: NS Persvoorlichting, John Krijgsman, | |de | |030-2357070 | |redactie| | |NS
NS speelt een belangrijke rol in de mobiliteit van Nederland. De onderneming stelt zich ten doel reizigers veilig, op tijd en comfortabel te vervoeren via aantrekkelijke stations. NS is de grootste reizigersvervoerder op het spoor. Hoofddoelstellingen van het beleid zijn: op tijd rijden, informatie verstrekken en service verlenen, bijdragen aan de sociale veiligheid, voldoende vervoerscapaciteit creëren en zorgen voor schone treinen en stations. NS verzorgt dagelijks het vervoer van meer dan 1 miljoen reizigers en beheert 387 stations. Bij het bedrijf werken bijna 25.000 mensen.
Het Nederlandse spoorwegnet is niet in handen van NS. Sinds 1995 is het beheer van de rails, seinen, bovenleiding, etc. door het ministerie van Verkeer en Waterstaat toegewezen aan ProRail. De Inspectie Verkeer en Waterstaat, divisie Rail ziet toe op de spoorwegveiligheid in Nederland.
---- --
Het Landelijk Monument Spoorwegongevallen - achtergronden en gegevens
Een toenemende behoefte aan herdenking
Nabestaanden van slachtoffers van treinongevallen benaderen NS steeds vaker met het verzoek een herdenkingsmonument te mogen plaatsen, of een andere blijvende herinnering in tastbare vorm. Vaak hebben deze verzoeken betrekking op specifieke plekken. Soms leggen nabestaanden daar zelf al bloemen, kaarsen en andere tekenen van affectie neer, vaak ook op en rond het spoor en de perrons. Heel begrijpelijk, maar uit oogpunt van spoorwegveiligheid zeer ongewenst.
Daarnaast is in het hele land een maatschappelijke ontwikkeling gaande, waarbij er in toenemende mate behoefte blijkt om 'te rouwen en te herdenken op locatie'. Dat beperkt zich niet alleen tot het spoor. Regelmatig ontstaan ook spontane waken op plaatsen waar bijvoorbeeld een dodelijk verkeersongeval heeft plaatsgevonden. Ook in de media krijgt dit fenomeen steeds meer aandacht. Provinciale en gemeentelijke overheden vaardigen over dit onderwerp nieuwe en onderling vaak verschillende regelgevingen uit: wat bij de een onder bepaalde voorwaarden wel mag, is bij de ander niet toegestaan. Eenduidig algemeen beleid is meer en meer noodzakelijk. Op het spoor is het veiligheidsbeleid richtinggevend.
Het initiatief
In de geschiedenis van NS hebben zich spoorwegongevallen voorgedaan die bij veel mensen in het geheugen staan gegrift. Met name het treinongeluk nabij Harmelen, op 8 januari 1962 heeft een enorme impact gehad. Maar ook de spoorwegongevallen bij Schiedam (1976) en Hoofddorp (1992) veroorzaakten een schok, evenals die waarbij eigen medewerkers om het leven kwamen, zoals de drie baanwerkers bij Mook (1995) en de machinist in Roermond (2003). Daarnaast is natuurlijk elke fatale aanrijding op het spoor voor alle betrokkenen een persoonlijk drama.
Door de jaren heen kwamen nabestaanden en NS samen steeds meer tot de conclusie dat een herdenkingsmonument zou voorzien in de behoefte aan een plek waar men op elk willekeurig tijdstip en op persoonlijke wijze kan herdenken. Zo'n ingetogen vormgegeven monument - op een centrale en veilig toegankelijke plaats - moest een symbolisch teken worden en een plek voor inkeer en emotie.
In samenwerking met mensen die in 1962 relaties verloren bij het treinongeluk in Harmelen heeft NS daarom het initiatief genomen tot de oprichting van één landelijk monument voor alle spoorwegongevallen in Nederland, geldend voor de gehele spoorbranche. Utrecht is daarvoor als spoorstad bij uitstek het meest geschikt. Met deze fysieke herdenkingsmogelijkheid, wil NS een gebaar maken naar nabestaanden van alle slachtoffers van spoorwegongevallen in Nederland. NS, ProRail, Railion en de overige ondernemingen in de spoorbranche komen daarmee uitdrukkelijk tegemoet aan een maatschappelijke en emotionele behoefte.
Het monument
Het monument is ontworpen door de Nederlandse kunstenaar Anton Broos. De kunstenaar heeft de dynamiek van het leven en de verstilling van de dood kernachtig en in alle eenvoud vormgegeven. Op een vijftien meter lange stalen strook is een gedicht te lezen van de theoloog professor dr. Anne van der Meiden. Het gedicht is geïnspireerd door de vormgeving van het beeld, zodat vorm en tekst in dialoog zijn met elkaar.
De locatie
Het monument staat in Park Nieuweroord pal naast het spoor, temidden van de NS-hoofdgebouwen, het hoofdgebouw van Railion en de markante Inktpot. In dit gebouw zetelt de spoororganisatie ProRail die valt onder het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Het Belastingkantoor en de O.B.S. De Twijn/het ROC staan er pal naast. Park Nieuweroord is grondgebied van de gemeente Utrecht.
Het heeft iets gewaagds om zo'n beeld realiseren, temidden van de Utrechtse spoorgebouwen. Tegelijkertijd vormt het een erkenning voor de gevoelens van nabestaanden van slachtoffers van spoorwegongevallen. Want een juiste omgeving en een gepaste sfeer benadrukken de betekenis van het monument.
Het monument staat omringd door de reeds aanwezige bomen, waarbij de prachtige oude plataan uit 1790 het monument 'beschermt' als het ware een paraplu. Met het spoor op de achtergrond en op het beginpunt van de kilometertelling van de vele landelijke sporen - 'kilometerpunt 0' - voegt deze karaktervolle locatie een extra dimensie toe aan de symboliek van het monument. De keuze voor de plaatsing in het Park Nieuweroord is ook ingegeven door het feit dat het monument gemakkelijk met openbaar vervoer is te bereiken.
Vormgevingseisen
Het monument is ontworpen op basis van een plan van eisen. Wat betreft vormgeving en uitvoering, is het monument onderhoudsvriendelijk en qua materiaalkeuze praktisch uitgevoerd (kwetsbaarheid en veiligheid).
Kwalitatieve eisen aan de vormgeving:
ingetogen en passend in de context van de omgeving (volume, grootte, materiaalkeuze) en bescheiden in de situatie ter plaatse; kernachtige en eenvoudige verbeelding (symboolwaarde); begrijpelijkheid voor iedereen (culturele waarde); uitnodigend voor overdenking (belevingswaarde);
het monument is voorzien van een tekst waaruit gevoel en diepte spreekt.
Deelnemende partijen
NS is opdrachtgever en financier. ProRail draagt zorg voor de geldelijke middelen voor toekomstig onderhoud. De gemeente Utrecht draagt als eigenaar van het monument zorg voor de uitvoering van het beheer en onderhoud. Deze rollen en onderlinge afspraken zijn in een overeenkomst vastgelegd. De gemeente Utrecht was nauw betrokken bij de voorbereiding en de realisatie van het monument.
Feiten en gegevens
Lengte monument 15 meter
Hoogte cirkel 3 meter
Breedte 1.50 centimeter
Dikte staalplaat 3 centimeter
Uitvoering: RVS 316L gestraald.
Productie: firma Oostendorp te Tiel
Tekst gedicht
Herinneringen lopen samen op
Met hen die op het spoor
De wissel van de dood passeerden
Met onze voeten meten wij verdriet en rouw
Een lieve groet van dit verstild station
Tot weerziens op de volgende bestemming
Auteur: Prof. Dr. Anne van der Meiden
Grafisch ontwerp: Anton Broos
Lettertype: Akzidenz Grotesk Bertold
Materiaal: RVS 316 L, dikte 2 mm
---- --