Socialistische Partij

Terreurdebat: Nederland mag geen gijzelaar van angst worden

14-04-2004 * Vandaag spreekt de Kamer over de aanslagen en Madrid en terrorismebestrijding in Nederland. De SP steunt iedere maatregel die tot doel heeft terrorisme te bestrijden, als die effectief en proportioneel is. We moeten uiteraard niet huiverig zijn voor nuttige maatregelen, maar moeten ons zeker ook niet laten gijzelen door angst. Dat is namelijk precies wat terroristen willen. Hier volgt de bijdrage van SP-Kamerlid Jan de Wit in de eerste termijn.

De aanslagen in Madrid hebben wereldwijd mensen geschokt. Uiteraard veroordeelt de SP de brute aanslagen op onschuldige burgers. Terrorisme blijft een ongrijpbaar fenomeen waar tegen wij ons moeilijk kunnen verdedigen. De aanslagen bevestigen dat terroristische aanslagen ook in Europa kunnen voorkomen. Waakzaamheid is dus vereist.

Het gevaar bij de bestrijding van terrorisme is dat het een `oog om oog, tand om tand' cyclus van wraak en vergelding inzet. De vraag is hoe er op korte termijn structurele maatregelen genomen kunnen worden waardoor je juist probeert de wereld veiliger te maken?

Als we kijken wat de oorlog in Afghanistan ons heeft opgeleverd, koestert de SP geen enkele illusie dat de zgn. `war on terrorism' de wereld veiliger heeft gemaakt. Sterker, de SP wordt bevestigd in de vrees die wij destijds uitspraken dat een oorlog een geweldsspiraal zou veroorzaken. Een zelfde voorbeeld hiervan is Irak, waar het conflict steeds hoger oploopt en de ellende alleen maar verergert. De buitenrechtelijke executie van Yassin in Palestina is een directe provocatie. Nu is mijn partij absoluut geen voorstander van de methoden van Yassin, maar vindt de handelswijze van Israël onaanvaardbaar.

We moeten er volgens mij ernstig rekening mee houden dat de oorlog in Afghanistan en Irak een bron van grote onvrede vormen, ook voor moslims. Dat de enorme haat waarmee sommige moslims de Westerse wereld bekijken en gruwelijke slachtpartijen die zij daarom aanrichten hiermee te maken hebben. Wat vindt de minister hier van?

De EU en ook Nederland zijn niet waardevrij. Er wordt sinds jaar en dag steun gegeven aan landen wier regering wij als dictatoriaal beschouwen: Saudi-Arabië, Afghanistan, Pakistan en Egypte. Landen waar mensenrechten verder te zoeken zijn dan openbare executies. Vindt de minister-president niet dat naar deze landen kritischer gekeken mag worden?

De maatregelen

De raden van ministers en het kabinet hebben nieuw maatregelen afgekondigd dat nieuwe obstakels moet opwerpen tegen terreur. De SP wil over deze maatregelen nog vragen stellen.

De EU stelt een coördinator terrorismebestrijding aan. Die doet eigenlijk meteen al afstand van enige verantwoordelijkheid door te zeggen dat de primaire verantwoordelijkheid voor terrorismebestrijding bij de lidstaten ligt. Het bevorderen dat gemaakte afspraken worden ingelost lijkt me ook niet heel daadkrachtig. Wat is dan de meerwaarde van zijn rol volgens de minister?

Op EU niveau zijn grote maatregelen afgekondigd om de terreur een halt toe te roepen door europese maatregelen. EU-organen, zo staat er, moeten in staat worden gesteld om beter op te sporen en te vervolgen. Waar loopt het nu mis? Is het mogelijk om via de EU hierop maatregelen te treffen?

Interessant is de zesde doelstelling, het wegnemen van een voedingsbodem voor terrorisme. Hoe wordt dit punt precies uitgewerkt? Zijn we er nog niet uit hoe we escalatie moeten voorkomen? In hoeverre worden hier de invloed van de oorlogen en de vergaande wereldwijde tweedeling tussen arm en rijk meegenomen? En wat wordt er gedaan? Hoeveel geld is er beschikbaar voor ontwikkelingssteun?

Nederland

De minister van Binnenlandse Zaken begon met een evenwichtige kijk (Buitenhof 4 april jl.) op de zaken. Wel alert blijven, niet in paniek raken. Maar de minister lijkt nu te zijn gezwicht voor stoerdoenerij en gaf een opmerkelijk interview aan het Parool. Hierin heeft hij een vergaande inperking van mensenrechten aangekondigd om terrorisme te bestrijden. Verdragen moeten worden opgezegd of aangepast en AIVD informatie ongecontroleerd gebruikt in de rechtszaal. Het gebruik van AIVD informatie in de rechtszaal zonder dat de verdediging dit bewijs kan controleren is een grote bedreiging voor de rechtsstaat. Het besluit daar over kan voor mijn fractie niet zonder een fundamenteel debat worden genomen. Het opzeggen van verdragen vindt de SP écht een brug te ver. Wil de minister toelichten welke aanpassingen en opzeggingen hij beoogt? Wat gaat de minister hier concreet mee bereiken!?

Een aantal maatregelen heeft een specifiek Nederlands karakter.

Wat voegen de nieuwe regels toe aan het actieplan van 5 oktober 2001? Er staat een aantal belangrijke elementen in die al geregeld zouden zijn, althans volgens de 5e voortgangsrapportage d.d. 12 dec 2002:
- uitbreiding inlichtingendienst

- samenwerking inlichtingen en veiligheidsdiensten's onderling, met politie en met Europol

- biometrische gegevens in paspoorten

- betere buitengrenscontroles

- beveiliging van transport

- joint teams

- financiering terroristische organisaties beter rechercheren en stoppen

Wat is er aan de hand dat deze dingen nu in een aanvullend pakket maatregelen komen te staan? De minister zei in Buitenhof 4 april dat dit een `impuls' moest worden voor oude maatregelen. Waar schort het aan deze maatregelen te nemen? Waarom is dit niet duidelijk geworden uit de voortgangsrapportages van het actieplan?

De minister-president stelt in zijn brief voor dat IVD's meer moeten gaan samenwerken. Naast nog het feit dat dit al rond zou zijn volgens het actieplan (Actie 2, product 2 `verdergaande interactie tussen inlichtingendiensten is `gerealiseerd'), zijn er grote verschillen in wetgeving tussen de landen, ook voor veiligheidsdiensten. Hoe oordeelt de minister hier over?

De AIVD meldt opeens dat er 150 terroristen rondlopen in Nederland. Kan de minister toelichten waarom deze mensen niet opgepakt en vervolgd worden? En als er niet voldoende bewijs is, waarom worden deze mensen dan toch geassocieerd met terreur? Heeft dit verband met de slechte communicatie tussen politie en de AIVD? Hiervan is eerder, onder andere door de commissie Van den Haak, gezegd dat dit niet aan regelgeving ligt, maar aan uit elkaar lopende belangen van de diensten. Hoe pakt de minister dit op?

De AIVD krijgt mogelijk meer instrumenten om terreur tegen te gaan. Wat voor soort instrumenten denkt de minister aan? De informatie over terreurorganisaties en hun mogelijke doelen was in Spanje al bekend. Het is dus niet een kwestie van informatie geweest, maar van handelen. Wat doet de minister met dit gegeven?

Het alerteringssysteem heeft mijn fractie weinig fiducie in. Het is uiteraard goed dat de regering ons informeert over bedreigingen, maar hoe zal dit in zijn werk gaan? Waar zal een burger op moeten letten? Is het niet verstandiger om te zorgen dat de overheid zich voorbereid op een aanslag en dat de burger weet wat hij moet doen in het geval er een plaatsvindt? Is het systeem van de lichten niet te gevoelig voor misbruik en paniek? Instituut Clingendael heeft al aangegeven dat juist die paniek destabiliserend werkt en terroristen daarmee op hun wenken bedient.

De minister komt nu opeens met maatregelen die diep in onze wetgeving en mogelijk internationale verplichtingen ingrijpt. Mijn fractie vindt dat we niet door moeten schieten in het beveiligen tegen terrorisme. Wij vinden dat de maatregelen, ook voor de burgers die niets te maken hebben met terrorisme, proportioneel moeten zijn.

Mijn fractie onderschat de dreiging van terrorisme niet. Er gaat een reële dreiging uit van de rekrutering, de financiering en de aanwezigheid van terroristen in Europa en Nederland. Mijn fractie wil bevorderen dat kwaadwillende mensen in Nederland worden aangepakt.

Daar tegenover wil de SP waarschuwen voor het afreageren op mensen die niets met terreur te maken hebben. Dit is niet alleen zinloos, het werkt escalerend.

We moeten ons niet laten gijzelen door angst, want precies dat is het doel van terrorisme.