Informatie voor de pers. Vrije Universiteit Amsterdam.
13/04/2004
---
100 jaar overheidscensuur en overheidstoezicht op film en bioscoop
Beleidswetenschapper Hans van den Heuvel laat in zijn nieuwe boek "De
moraliserende overheid - een eeuw filmbeleid " zien dat zorg om het
zedelijk verval een rode draad is in de Nederlandse maatschappij. Hij
deed aan de hand van 100 jaar overheidscensuur en overheidstoezicht op
film en bioscoop, onderzoek naar de zorg van de overheid voor de goede
zeden in de samenleving.
Van den Heuvel: "Uit recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel
Planbureau "De moraal in de publieke opinie" blijkt dat een groeiend
aantal Nederlanders meent dat het met de zeden niet bijster goed is
gesteld. Vooral de ouderen onder ons menen dat gedrag en zeden snel
achteruit gaan. Ik zeg: er is niets nieuws onder de zon; zorg over de
goede zeden hoort bij de tijdgeest, vroeger was immers alles beter.."
Toen het Nederlandse publiek rond 1900 met de film kennis maakte, was
het meteen verkocht. Het medium begon een onstuimige opmars die tot op
de dag van vandaag voortduurt. Maar het was of tegelijk de Nederlandse
samenleving werd besmet met een virus dat de goede zeden ondermijnde.
De film met haar frivole beelden, met geweld en misdaad, drank en
vrouwen infecteerde niet alleen de samenleving; het publiek zat in de
donkere bioscoop, zonder toezicht en ook dat baarde de autoriteiten,
de regenten, de parlementariërs, de burgemeesters, de dominees en de
pastoors zorgen. Het bioscoopgevaar was geboren en een eeuw lang
gedurende de gehele 20^e eeuw werd geprobeerd met filmcensuur,
controle en toezicht de verderfelijke invloed van het massamedium op
z"n minst af te beschermen, in bedwang te houden en het liefst te
elimineren.
In het boek van Van den Heuvel wordt de publieke moraal van een hele
eeuw in kaart gebracht. Het geeft een levendig portret van het mentale
en culturele klimaat van ons land van 1900 tot 2000. Aan de hand van
de doelstellingen, de beleidsinstrumenten, de politieke achtergronden
van en de maatschappelijke krachten achter het filmbeleid wordt dit
beeld ingevuld: goed en kwaad als cultuurpolitiek. Het filmbeleid was
een afspiegeling van de dominerende maatschappelijke zedelijke waarden
en normen: de overheid als zedenmeester in dienst van de samenleving.
Vrije Universiteit Amsterdam