Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
2509 LV Den Haag
der Staten-Generaal Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
Telefax (070) 333 40 33
2513 AA `s-GRAVENHAGE
Uw brief Ons kenmerk
DP-V/04/22512
Onderwerp Datum
Actieplan vermindering administratieve 8 april 2004
lasten
Inleiding
In het Hoofdlijnenakkoord is vastgelegd dat de administratieve lasten voor het bedrijfsleven
in deze kabinetsperiode met een kwart moeten afnemen. In de toelichting bij de begroting
2004 van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is aangegeven dat ik mij tot
taak heb gesteld op zijn minst een evenredige bijdrage te leveren aan het behalen van deze
doelstelling, ondanks het feit dat SZW in de periode 1995 2002 reeds een reductie van 13
procent heeft weten te realiseren1. De minister van Financiën informeert u met de kabinets-
brief van heden (Meer ruimte voor ondernemers door minder lasten) over het totaal van de
inspanningen van de rijksoverheid om genoemde lastenvermindering te kunnen realiseren.
In de onderhavige brief treft u een overzicht aan van de acties die het ministerie van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid in gang heeft gezet om samen met de gemengde commissie van
SZW te komen tot substantiële reductievoorstellen.
Met de reductievoorstellen die onderstaand zijn vermeld, wordt rekening houdend met de
sterke internationale bepaaldheid van de regelgeving op het terrein van de arbeidsomstan-
digheden en met de omvangrijke externe effecten op het terrein van andere departementen
die worden gerealiseerd met de WALVIS-operatie een forse inspanning geleverd. Ze
tellen op tot ongeveer 19 procent van de administratieve lasten die de regelgeving van SZW
eind 2002 nog met zich meebracht. Een verdere bijdrage van SZW zal in de komende jaren
nog concreet moeten worden ingevuld; deze is mede afhankelijk van verdere gezamenlijke
inspanningen op het sociaal-fiscale terrein. Mijn ministerie zal een uiterste inspanning
leveren om een reductiepercentage van 25 nog deze kabinetsperiode te realiseren.
1 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Vermindering administratieve lasten; Jaarrapportage
2002 (Bijlage bij TK 2002-2003, 24 036, nr. 283).
2
In onderstaande tabel zijn de administratieve lasten voor de vier beleidsterreinen van SZW
en de omvang van de thans geïnventariseerde reductiemogelijkheden samengevat.
Beleidsterreinen Omvang AL Omvang reductie Percentage
(x 1 mln) (x 1 mln) reductie
Werknemersverzekeringen 979 209 21
Arbeidsomstandigheden 1.150 206 18
Arbeidsverhoudingen 341 26 8
Arbeidsmarkt & Bijstand 63 31 49
Totaal 2.533 472 19
Nulmetingen
In bijlage 10 van de Miljoenennota 2004 zijn de "Spelregels administratieve lasten" vast-
gelegd. Op grond van deze spelregels moet ieder departement eind 2003 een volledig beeld
hebben van de administratieve lasten die voor het bedrijfsleven voortkomen uit de regel-
geving van dat departement. Het ministerie van SZW heeft aan een onderzoeksbureau de
opdracht verstrekt om de al beschikbare standaardkostenmodellen voor de vier beleids-
terreinen van SZW te actualiseren tot de situatie per ultimo 2002. Dat betekent dat de
modellen thans de relevante regelgeving op dat moment bevatten (inclusief de in de eerdere
modellen nog ontbrekende regelgeving voor de kinderopvang), dat de aantallen bedrijven,
berichten e.d. zijn geactualiseerd en dat de administratieve lasten zijn uitgedrukt in het
prijsniveau 2002. De meting die met behulp van de herziene modellen is uitgevoerd, heeft
als uitkomst dat de administratieve lasten als gevolg van SZW-regelgeving per ultimo 2002
in totaal 2,533 miljard omvatten.
Op grond van de spelregels in de Miljoenennota 2004 moeten de administratieve lasten ook
worden ingedeeld naar nationale of internationale herkomst. De uitkomst is dat 64 procent
van de door SZW veroorzaakte administratieve lasten een nagenoeg volledig nationaal
karakter heeft, 28 procent is aan te merken als nagenoeg volledig veroorzaakt door inter-
nationale regelgeving en 8 procent als gedeeltelijk internationaal bepaald. Bij SZW is met
name op het terrein van de arbeidsomstandigheden sprake van een grote mate van inter-
nationale bepaaldheid die een beperking oplegt aan het reductiepotentieel op korte termijn.
Onderstaand treft u een overzicht aan van deze drie categorieën naar beleidsterrein.
Categorie Werkn. Arbeids- Arbeids- Arbeidsmarkt Totaal
verz. omstand. verhoud. & Bijstand AL
A Geheel internationaal 0 675 27 0 702
B Gedeeltelijk 0 179 11 15 206
internationaal
C Geheel nationaal 979 295 303 48 1.625
bepaald
Totaal 979 1.150 341 63 2.533
---
Aanpak van de reductie op SZW-terrein
In de Miljoenennota 2004 is vastgelegd dat alle departementen inzicht dienen te verschaffen
in de mogelijkheden om de administratieve lasten voor bedrijven als gevolg van hun
regelgeving te reduceren. Het instellen van een gemengde commissie met vertegenwoordi-
gers van het bedrijfsleven wordt aangegeven als de geëigende procedure is voor de totstand-
koming van reductievoorstellen met een voldoende maatschappelijk draagvlak. Ook wordt
inzicht gevraagd in de consequenties van de voorgestelde maatregelen voor de oorspronke-
lijke beleidsdoelstelling van de desbetreffende wetgeving.
Het ministerie van SZW bevindt zich voor wat betreft de totstandkoming van reductievoor-
stellen in een bijzondere positie. Al in september 2000 heeft de toenmalige staatssecretaris
Hoogervorst de Commissie Kuipers ingesteld die werd belast met de opdracht om de
administratieve lasten op het terrein van de werknemersverzekeringen te inventariseren en
reductievoorstellen te doen. Deze commissie heeft vervolgens in het kader van het departe-
mentale project vermindering administratieve lasten in 2002 en de eerste helft van 2003 ook
een integrale doorlichting verzorgd van de andere drie beleidsterreinen van SZW.
De in de Commissie Kuipers besproken voorstellen verkeren inmiddels in verschillende
fasen van implementatie. De voorstellen voor vermindering van de administratieve lasten in
de sociale verzekeringen (WALVIS) zijn al in behandeling bij de Tweede Kamer2, de aan-
vullende voorstellen voor de overdracht van de premieheffing naar de Belastingdienst zullen
binnenkort worden ingediend (Wet financiering sociale verzekeringen). Voorstellen
waardoor (volgens het bureau dat de nulmeting heeft uitgevoerd) de pensioenfondsen de
administratieve lasten op het terrein van de aanvullende pensioenen wellicht kunnen
verminderen, zijn medio 2003 voor advies voorgelegd aan de pensioenpartners in de
Stichting van de Arbeid.
Op het terrein van de arbeidsomstandigheden is recent een substantiële lastenverlichting
gerealiseerd (afschaffing van het verplichte werkoverleg)3. Over aanvullende voorstellen om
de regels rond de risico-inventarisatie en evaluatie sterk te flexibiliseren, vooral voor
kleine ondernemers, heeft de Sociaal Economische Raad recent een advies uitgebracht4.
Over de voorstellen voor een vereenvoudiging van het Arbeidsomstandighedenbesluit en de
besluiten op grond van de Warenwet bent u reeds geïnformeerd door middel van de
voortgangsrapportages over het Actieplan Vereenvoudiging SZW-regelgeving5. Een
onderzoek naar de mogelijkheden om de informatievoorziening voor en de communicatie
met het MKB te verbeteren, is in november 2003 aan u aangeboden6. De voorstellen worden
inmiddels geïmplementeerd. Gelet op deze stand van zaken heb ik er vanaf gezien om de
gemengde commissie opnieuw bijeen te roepen. In plaats daarvan zijn binnen het departe-
ment nog een aantal nieuwe voorstellen geïnventariseerd.
Onderstaand treft u het beeld aan per beleidsterrein. In de laatste kolom van de tabellen is
aangegeven of implementatie al zeker is (Z), of sprake is van een concreet voorstel of
voornemen (V), of dat sprake is van een te overwegen actie (O).
2 TK 28 219.
3 Staatsblad 2004 / 104..
4 Sociaal-Economische raad. Advies arbodienstverlening. Den Haag 20 februari 2004.
5 Brief van 15 oktober 2003 (SZW 0300705).
6 TK 25 883, nr. 19.
4
Geïnventariseerde reductiemogelijkheden
Arbeidsmarkt & Bijstand
Het beleidsterrein van Arbeidsmarkt & Bijstand is uit oogpunt van administratieve lasten
voor het bedrijfsleven van weinig betekenis. Eind 2002 bedroeg het totaal van de AL 63
miljoen. Voor dit terrein zijn de in de volgende tabel opgenomen verminderingen van AL
reeds gerealiseerd of voorgenomen. De thans geïnventariseerde maatregelen voor (mogelij-
ke) reductie op dit terrein tellen op tot bruto 31 miljoen, waarvan 12 miljoen reeds
gerealiseerd in 2003/4. De resterende voorstellen voor de komende jaren vloeien voort uit de
inwerkingtreding van de Wet werk en bijstand waardoor op termijn de regels over het
aanbestedingsregime voor reïntegratietrajecten kunnen worden beperkt.
Maatregel Vermindering Verwacht jaar Status
(x 1 mln) implementatie
Vereenvoudiging WAADI 1,4 2003 Z
Vereenvoudiging Wet arbeid vreemdelingen 2,0 2003/4 Z/V
Expiratie Wet SAMEN 7,5 2004 Z
Intrekken Wiw 1,6 2004 Z
Beperking regels aanbestedingsregime
reïntegratie gemeenten 18,5 2007 V
Totaal 31
Arbeidsverhoudingen
Op het terrein van de arbeidsverhoudingen bedragen ultimo 2002 de administratieve lasten
in totaal 341 mln. Het grootste deel van deze lasten ( 195 mln ) slaat neer in de sector van
de aanvullende pensioenen. Het leeuwendeel van de kosten - 146 mln - komt voort uit het
gegevensverkeer tussen werkgevers en pensioenuitvoerders. Gezien de noodzaak van de
waarborging van de pensioenaanspraken bestaat er geen reële ruimte de informatieverplich-
tingen als zodanig terug te dringen. Dat geldt zowel voor de individuele aanspraken als voor
het toezicht op de uitvoering van de pensioenregelingen.
Een vermindering van de administratieve lasten zal vooral gerealiseerd moeten worden door
te bezien of er mogelijkheden zijn de informatiestromen efficiënter in te richten. Aangezien
de sociale partners een belangrijke rol spelen bij de afspraken over de aanvullende pensioe-
nen, is de Stichting van de Arbeid op 15 juli 2003 verzocht een oordeel te geven over de
mogelijkheden om op dit terrein tot een reductie van de administratieve lasten te komen.
Zodra de nog dit voorjaar te verwachten zienswijze van de Stichting van de Arbeid bekend
is, kan worden aangegeven of hier inderdaad acties kunnen worden overwogen en, zo ja,
welke reducties daarmee zouden kunnen worden bereikt en op welke termijn.
Verreweg het grootste deel van de administratieve lasten op het terrein van de Arbeids-
tijdenwet wordt veroorzaakt door de wettelijke verplichting het arbeidstijdpatroon (dienst-
rooster) of wijzigingen daarin ten minste 28 dagen van te voren aan de werknemer kenbaar
te maken. Met de kanttekening dat deze verplichting materieel geen administratieve lasten
met zich brengt omdat de werkgever immers vanuit de bedrijfsvoering te allen tijde wijzi-
gingen in het arbeidspatroon aan de werknemer zal moeten meedelen, wordt overwogen in
---
het kader van de aangekondigde vereenvoudiging van de Arbeidstijdenwet7 deze
verplichting te laten vervallen. Daarmee zou een reductie worden bereikt van 15,6
miljoen.
Op het terrein van de individuele arbeidsovereenkomsten vloeien de administratieve lasten
voor het grootste deel voort uit de procedures rond ontslag. Op twee punten lijken hierbij
reducties mogelijk. Een standaardisering van de gegevens die bedrijven dienen te verstrek-
ken bij de toetsing van de bedrijfseconomische noodzaak van ontslag zou kunnen leiden tot
een besparing aan administratieve lasten van naar schatting 3,7 mln. Momenteel vindt een
concrete uitwerking plaats, waarbij CWI en Nivra betrokken zijn. Bezien wordt of ook de
preventieve toets voor ontslag vanwege langdurige arbeidsongeschiktheid kan worden
vereenvoudigd..
De Wet basisvoorziening kinderopvang beoogt door deregulering mede een vermindering
van administratieve lasten. Met het vervangen van de bestaande regelgeving op SZW-terrein
door de nieuwe wet wordt een reductie gerealiseerd van bijna 7 miljoen. Daarnaast vervalt
bij het ministerie van Financiën nog de fiscale werkgeversaftrek voor kinderopvang (circa
3 miljoen).
Maatregel Vermindering Verwacht jaar Status
(x 1 mln) implementatie
Mededeling arbeidstijdspatroon 15,6 2005/2006 V
Ontslag bedrijfseconomische redenen 3,7 2005 V
Ontslag langdurige PM 2006 O
arbeidsongeschiktheid
Wet basisvoorziening kinderopvang 6,9 2005 V
Totaal 26,2
Arbeidsomstandigheden
In de periode 1995 -2002 is op het terrein van de arbeidsomstandigheden al een lastenverlich-
ting gerealiseerd van 12 procent. Per ultimo 2002 bedragen de administratieve lasten voor het
bedrijfsleven in verband met de arboregelgeving nog 1.150 miljoen. Bepalend voor dit be-
leidsterrein is dat de administratieve lasten voor het grootste deel Europees bepaald zijn. Dat
beperkt in aanzienlijke mate de mogelijkheden om eenzijdig en op korte termijn te komen tot
een vermindering van administratieve lasten via het schrappen van verplichtingen. Verbete-
ringen in de efficiency van de uitvoering zijn natuurlijk wel te realiseren.
Zoals aangegeven, is op het arboterrein al een omvangrijk pakket aan acties ingezet met als
uitgangspunt het waarborgen van goede arbeidsomstandigheden tegen zo laag mogelijke
kosten. De acties betreffen concreet de volgende onderdelen.
§ Deregulering waar haalbaar en verantwoord
In vervolg op de acties in de periode 1995 2002 die hebben geleid tot een reductie van
de AL met 12 procent, wordt systematisch nagegaan welke nationale kop in het verleden
op de Europese regelgeving is gezet. Vervolgens worden, onder waarborging van een
7 TK 29 376.
6
voldoende kwaliteitsniveau, de mogelijkheden voor vereenvoudiging systematisch
bezien, zowel voor de Arbeidsomstandighedenwet en de bijbehorende lagere
regelgeving als voor de Warenwetbesluiten.
§ Verbeterde informatievoorziening
Vermindering van de kosten bij het zoeken naar noodzakelijke arbo-informatie kan naar
verwachting eveneens leiden tot lastenvermindering, met name voor het MKB. Op 13
november 2003 is het rapport "Kleine bedrijven en arbo" aan u aangeboden samen met
met de beleidsvoornemens van SZW.
Kernpunten:
o Ondernemingen aanspreken op zaken die hen tot actie bewegen, zoals inzicht in
kosten en vooral baten, en het belang van gezond personeel;
o Beschikbaar stellen van betrouwbare en toegankelijke informatie over hoe dat moet,
direct via arbo.nl en via vertrouwde partijen (brancheorganisaties en administratie-
kantoren).
§ Verbeterde efficiency in de uitvoering van arbobeleid
Deels betreft dit het realiseren van een efficiënte implementatie van de risico-inventa-
risatie en evaluatie binnen de Europees voorgeschreven kaders, zonder dat dit ten koste
gaat van de kwaliteit. Anderdeels gaat het om het scheppen van duidelijkheid in de erva-
ren "brij" van eisen die van verschillende kanten op de onderneming afkomt, waardoor
"arbo" als negatief wordt gepercipieerd. Voor zover het direct om overheidseisen gaat is
dit vooral een kwestie van wegnemen van tegenstrijdigheden in de uitvoering en hand-
having. SZW participeert daarom actief in het EZ-programma "Tegenstrijdige regels".
§ Vermindering van "ervaren" belasting
Met name in het MKB scoort "arbo" negatief in de beeldvorming. SZW speelt in op
deze niet meetbare `ervaren lasten', ook met acties waarvan het effect niet makkelijk
of geheel niet kwantificeerbaar is met beschikbare rekenmodellen. Te noemen zijn:
o Het veld goed informeren over wat SZW doet en de redenen daarvoor, en concrete
resultaten laten zien, zoals met een PR campagne, gekoppeld aan concrete producten
(zoals vernieuwing arbo.nl en belangrijke vereenvoudigingen).
o Producten samen met de doelgroep ontwikkelen zodat producten goed landen en er
commitment is op bereikte resultaten. Bijv. door gebruikerstesten in het traject
arbo.nl.
o Vereenvoudiging van regels ook doorzetten als effecten op de administratieve lasten
niet meetbaar zijn (Bouwbesluit/Arbobesluit) maar wel de ergernisfactor
beïnvloeden.
o Vereenvoudiging van certificering RI&E's kleine bedrijven door arbodiensten indien
gebruik is gemaakt van branche-RI&E.
In onderstaande tabel zijn de effecten van deze acties zoveel als mogelijk geconcretiseerd en
gekwantificeerd.
7
Maatregel Vermindering Verwacht jaar Status
(x 1 mln) implementatie
Deregulering en vereenvoudiging
Arbeidsveiligheidsrapport (ARI&E) 2 2004 Z
Verplicht werkoverleg 89 2004 Z
Drukapparatuur (gebruiksfase) 1 2005 Z
Deskundigheidseisen stralingsbescherming 1 2005 V
Verbetering informatievoorziening 55 2006 Z
Efficiencyverbetering arbobeleid
RI&E website 7 2003 Z
Vereenvoudiging certificeringsregeling 28 2004 Z
Digitalisering branche RI&E's 23 2006 Z
Totaal 206
Met de 206 miljoen aan gekwantificeerde acties wordt een brutoreductie van de AL gerea-
liseerd van 18 procent van het totaal, bovenop de in de voorgaande jaren reeds gerealiseerde
vermindering met 12 procent. Een verdere reductie is op korte termijn minder gemakkelijk
te realiseren door de sterke internationale bepaaldheid.
Of in de toekomst nog een beperkte verdere reductie mogelijk is valt pas te bepalen op het
moment dat over een aantal trajecten nadere duidelijkheid is ontstaan. Het betreft onder
andere de follow-up van het op 20 februari 2004 uitgebrachte SER-advies "Arbodienstverle-
ning: aansturen op vraag, het onderzoek vereenvoudiging en deregulering", mede in relatie
tot de nationale kop (medio 2004) en de evaluatie van de Arbeidsomstandighedenwet
(najaar 2004).
Werknemersverzekeringen
In de periode 1995 2002 is op het terrein van de werknemersverzekeringen een verhou-
dingsgewijs omvangrijke lastenreductie tot stand gekomen van 16%. De omvang van de AL
op het terrein van de werknemersverzekeringen per ultimo 2002 bedraagt nog 979 mil-
joen.
Op het terrein van de werknemersverzekeringen is een grote operatie in gang gezet, gericht
op een harmonisatie van de loonbegrippen, inrichting van één centrale polisadministratie en
de overdracht van de premie-inning naar de Belastingdienst. Het daartoe strekkende wets-
voorstel WALVIS is al in behandeling bij de Tweede Kamer, het voorstel voor de Wet
financiering sociale verzekeringen (Wfsv) zal binnenkort worden ingediend. De in de tabel
weergegeven cijfers over deze operatie zijn gebaseerd op de uit het jaar 2000 daterende
cijfers zoals die in de eerdere kamerstukken aan u zijn gemeld (respectievelijk 196 miljoen
en 80 miljoen) en in overleg met de Belastingdienst verdeeld naar Financiën en SZW.
Binnenkort zal een gewijzigde opstelling worden aangeboden waarin uitgaand van het
basisjaar 2002 de mutaties worden verwerkt die sindsdien zijn opgetreden en de uitsplitsing
naar wetgevingsdomeinen van de twee departementen zal worden geactualiseerd.
De keuze voor een gezamenlijke inning van premies en loonbelasting heeft nog een verder
uitstralingseffect doordat ook het ministerie van VWS gebruik maakt van de gecreëerde
infrastructuur door ook de heffing van de ziekenfondspremie te laten meelopen. Een en
ander leidt tot een lastenvermindering voor bedrijfsleven en ziekenfondsen van 30
8
miljoen. Het CBS heeft aangegeven gebruik te willen maken van de gegevens die in de
polisadministratie worden opgenomen vanwege de sterke overeenkomst met de digitale
enquête Werkgelegenheid en Lonen. Daardoor zouden op termijn de eigen waarnemingen
van het CBS bij bedrijven over dit onderwerp gestaakt kunnen worden ( 4,5 miljoen).
Naast deze grote operatie is ook het WAO-complex van belang. Zeker is dat de verlenging
van de loondoorbetaling bij ziekte en de afschaffing van de WAZ leiden tot een zekere ver-
mindering van administratieve lasten. Voor het overige worden de effecten in een wat later
stadium bepaald. Datzelfde geldt voor de deregulering van de Werkloosheidswet en de
uitkomst van de toekomstverkenning Werkloosheidswet, inclusief de herbezinning op de
kring van verzekerden. In combinatie met de invoering van de door het kabinet gewenst
eerstedagmelding wordt verder het afschaffen van de melding sociale verzekeringen
overwogen
Een vierde terrein dat kwantitatief van groot belang is zijn de vrijlatingsbepalingen in het
kader van de premieheffing van de werknemersverzekeringen. SZW volgt hier echter het
beleid van de Belastingdienst zodat eventuele winst in termen van AL geheel afhankelijk is
van het beleid van het ministerie van Financiën.
Het beeld voor het totaal van de werknemersverzekeringen is op dit moment als volgt:
Maatregel Vermindering Verwacht jaar Status
(x 1 mln) implementatie
Vereenvoudiging premieheffing
Afschaffen feestgeschenkenregeling 34 2003 Z
Vereenvoudiging woon-werkverkeer 25 2004 Z
WAO-complex
Verlenging loondoorbetaling 8 2004 Z
Intrekken WAZ 19 2004 V
WALVIS-SUB
WALVIS 76 2005/7 V
Wet financiering SV 20 2006 V
Overige
Vervallen melding SV 27 2006 V
Werkloosheidswet P.M. P.M. O
Totaal 209
Verwachte toenames van administratieve lasten
De in de voorgaande paragrafen vermelde reducties van administratieve lasten zijn bruto-
reducties. Daarnaast is op een aantal onderdelen onvermijdelijk ook sprake van toename van
administratieve lasten die noodzakelijk is om een adequaat beschermings- of voorzieningen-
niveau te waarborgen. In onderstaande tabel zijn deze intensiveringen samengevat en waar
mogelijk gekwantificeerd. De thans reeds te kwantificeren toenames bedragen tenminste
14 miljoen.
9
Maatregel Toename Verwacht jaar
(x 1 mln) implementatie
Arbeidsverhoudingen
Langdurend zorgverlof PM 2004
Nieuwe pensioenwet PM 2005/6
Werknemersverzekeringen
Kerstpakkettenregeling 12 2004
Levensloopregeling PM 2006
Eerste dagsmelding PM 2006
Arbeidsomstandigheden
Veiligheidsinformatiebladen WMS 2 2004
De Minister van Sociale Zaken De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid, en Werkgelegenheid,
(mr. A. J. de Geus) (M. Rutte)
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid