Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland (ASTRON)
P E R S B E R I C H T
Dwingeloo, 8 april 2004
Astron medewerker ir. jaap bregman ontvangt prestigieuze vederprijs
In zijn vergadering van 30 januari heeft het bestuur van de Stichting
Wetenschappelijk Radiofonds Veder besloten de Vederprijs 2004 toe te
kennen aan ASTRON medewerker Ir. J. D. Bregman voor zijn bijzondere
bijdrage aan de vernieuwing van de radiosterrenkunde als bedenker van
de Low Frequency Array Radiotelescope nu bekend als LOFAR. Deze
gelegenheid is extra opportuun gebleken omdat de Minister van OC&W
onlangs ook daadwerkelijk de subsidie van 52 miljoen Euro voor LOFAR
heeft bekrachtigd met een handtekening waardoor de constructie kan
beginnen. De prestigieuze prijs is op 8 april 2004 uitgereikt tijdens
een themabijeenkomst van het Nederlands Electronica- en
Radiogenootschap (NERG).
Ir. Bregman is al meer dan dertig jaar in dienst bij ASTRON, de
Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland. De eerste tien jaar als
systeem fysicus op de radiotelescoop van Westerbork. Mede dankzij de
inzet van Bregman werd deze radiotelescoop één van de toptelescopen
van de wereld, waarmee de Nederlandse radio astronomen de leiding
kregen in de internationale gemeenschap. Bregman maakte een overstap
naar het technisch laboratorium van ASTRON te Dwingeloo en werd in
1996 verantwoordelijk voor nieuwe technologie verkenning en innovatief
systeem ontwerp, essentieel voor de ontwikkeling van nieuwe
radiotelescopen. Deze volgende generatie radiotelescopen zullen een
factor honderd groter en krachtiger worden dan de huidige
radiotelescopen. In plaats van de traditionele schotelantennes
ontwikkelde Bregman een nieuw concept nl. een combinatie van vele
kleine antennes zonder beweegbare delen, bekend als de platte antenne
techniek. De LOFAR (Low Frequency Array) radiotelescoop is de eerste
radiotelescoop die wordt ontwikkeld volgens dit concept.
Met LOFAR krijgt Noord-Nederland de grootste radiotelescoop ter wereld
met honderd stations van elk vier voetbalvelden groot en een centraal
gedeelte van 320 ha, vol met antennes. Het centrale gedeelte is
gelegen in de gemeente Borger-Odoorn in Drenthe. De stations zijn
onderling verbonden door een krachtig glasvezelnet dat zich uitstrekt
over een gebied van meer dan 350 km doorsnede. LOFAR is een uniek
instrument dat vele innovatieve concepten combineert: heel veel kleine
eenvoudige antennes, digitale radio ontvangers, een supersnel
glasvezelnet, een krachtige supercomputer en geavanceerde software
technieken.
Dit alles is mogelijk op basis van een uniek schaalbaar
systeemconcept. Het concept is gebaseerd op een generiek platform in
plaats van een platform speciaal ontwikkeld voor de sterrenkundige
applicatie. Hierdoor kunnen ook andere applicaties eenvoudig worden
gekoppeld aan LOFAR. De geofysische en de precisie landbouw
toepassingen zijn voorbeelden die nu al geïmplementeerd worden. In de
toekomst zullen daar zeker nog een aantal toepassingen bijkomen.
Niet alleen radio astronomen maken gebruik van het LOFAR
sensornetwerk. Op de stations worden ook geofoons geplaatst waarmee
geofysici de bodem onder ons kunnen bestuderen. De nieuwe
infrastructuur biedt zelfs nog meer mogelijkheden. Door het aansluiten
van omgevingssensoren wordt de aanpak van precisie landbouw
onderzocht. Ook bedrijfsleven is bijzonder geïnteresseerd in de
ontwikkeling van LOFAR. De innovatieve concepten zijn namelijk ook
toepasbaar in commerciële toepassingen. Dat is dan ook de reden dat
het bedrijfsleven en ASTRON gezamenlijk onderzoek doen ten behoeve van
de ontwikkeling van LOFAR.
De Vederprijs/ISSLS wordt jaarlijks toegekend door de stichting
Wetenschappelijk Radiofonds Veder. De prijs wordt toegekend aan
baanbrekende bijdragen op het gebied van de telecommunicatie. ISSLS is
het "International Symposium on Services and Local Access.
---
Meer informatie:
ASTRON persbureau: Dr. Mark Bentum, 0521 595 213, bentum@astron.nl
Ir. Jaap D. Bregman, 0521 595278, bregman@astron.nl
Zie verder: www.astron.nl en www.lofar.nl
Voor informatie over de Vederprijs/ISSLS en NERG: www.nerg.nl,
secretariaat@nerg.nl