Concept-wetsvoorstellen direct gekozen burgemeester verschenen
7 april 2004
Minister De Graaf (Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties)
heeft mede namens minister Remkes (Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties) twee concept-wetsvoorstellen ter invoering van de
direct gekozen burgemeester voor advies voorgelegd aan een aantal
adviesorganen en belanghebbende organisaties, zoals het Genootschap
voor Burgemeesters, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Raad
voor het Openbaar Bestuur en de Kiesraad. Het gaat om een concept- Wet
introductie gekozen burgemeester, die de versterking van de positie
van de gekozen burgemeester in de Gemeentewet regelt, en om een
concept voor een Wet verkiezing burgemeester, waarin de
verkiezingsprocedure is neergelegd.
---
De contouren voor de invoering van de gekozen burgemeester werden
vorig jaar door het kabinet geschetst in de Hoofdlijnennotitie direct
gekozen burgemeester. Deze notitie werd onlangs met de Tweede Kamer
besproken.
De om advies voorgelegde concept-wetsvoorstellen gaan uit van
invoering van de direct gekozen burgemeester in maart 2006. De
burgemeestersverkiezingen kunnen dan gelijktijdig met de
raadsverkiezingen plaatsvinden. Overigens zal ter uitvoering van een
daartoe strekkende motie aan de Tweede Kamer nog een nota over de
verschillende invoeringsvarianten worden voorgelegd.
Met de invoering van de gekozen burgemeester wordt de Nederlandse
bevolking voor het eerst de mogelijkheid geboden de burgemeester
rechtstreeks te kiezen. Hiermee krijgen burgers directe invloed op de
manier waarop in de gemeente taken worden uitgevoerd. De directe
verkiezing van de burgemeester zal dan ook de betrokkenheid van de
burgers kunnen vergroten. Het geeft de burgemeester bovendien een
legitimatie om zijn eigen positie niet alleen te kunnen behouden, maar
ook te versterken.
De zwaardere burgemeester die het kabinet voor ogen staat zal optreden
als lokaal regeringsleider. De burgemeester zal als formateur van het
college een centrale rol krijgen bij de collegevorming. Hij verdeelt
de portefeuilles en draagt de wethouders voor bij benoeming bij de
raad. Hij kan de raad voorstellen een wethouder te ontslaan.
Enkele belangrijke elementen van de voorstellen zijn :
* de burgemeester leidt de formatie. De formatietermijn wordt aan
een periode van maximaal zes weken gebonden. Als het niet mogelijk
blijkt in die tijd een college te formeren oefent de burgemeester
zelf de college-bevoegdheden uit.
* de burgemeester draagt wethouders voor benoeming voor bij de raad
en stelt de portefeuilleverdeling binnen het college vast.
* de burgemeester krijgt een algemene verantwoordelijkheid voor het
integraal gemeentelijk beleid inzake de handhaving van wet- en
regelgeving en het integraal gemeentelijk beleid inzake de
openbare veiligheid.
* Ingeval van een onverhoopte onwerkbare verhouding tussen de
gemeenteraad en de burgemeester kan de raad bij tweederde
meerderheid tot ontslag van de burgemeester over gaan. Het gaat om
een zware procedure waarbij ook voorzien is in een rol voor de
commissaris van de Koningin. Ook ingeval van
integriteits-schendingen kan de burgemeester door de gemeenteraad
of in uitzonderlijke situaties door de minister ontslagen worden.
* de burgemeestersverkiezingen zullen in de regel in twee ronden
plaatsvinden, waarbij de tweede ronde samenvalt met de
gemeenteraadsverkiezingen. De eerste ronde vindt twee weken
voorafgaand aan de raadsverkiezingen plaats.
* kandidaten zullen bij hun kandidaatstelling een waarborgsom moeten
voldoen. Ook zullen zij een aantal zogeheten
ondersteuningsverklaringen moeten overleggen.
* de verkiezingsprocedure is zoveel mogelijk overeenkomstig de
procedure voor raadsverkiezingen geregeld.
* kandidaten zullen zowel individueel als namens een politieke
partij aan de verkiezingen kunnen deelnemen.
* burgemeesterskandidaten kunnen niet tegelijkertijd
kandidaat-raadslid zijn. Ook kunnen zij niet in twee gemeenten
tegelijk aan de burgemeestersverkiezingen deelnemen.
* de financiering van verkiezingscampagnes van
burgemeesterskandidaten behoort transparant te zijn. Daarom bevat
het wetsvoorstel regels over campagnefinanciering.
Het wetsvoorstel zal eveneens een grondslag bieden voor het ontslaan
van de zittende burgemeesters per 16 maart 2006, de dag waarop de
gemeenteraden in nieuwe samenstelling bijeen zullen komen. Over het
sociaal plan wordt gesproken met het georganiseerd overleg
burgemeesters.
Na ontvangst van de adviezen van de belangenorganisaties zullen de
voorstellen, nadat de vereiste instemming van de ministerraad is
verkregen, vóór de zomer ter advisering aan de Raad van State worden
voorgelegd, waarna de indiening bij het parlement in het najaar zal
volgen.
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties