Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
2509 LV Den Haag
der Staten-Generaal Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA `s-GRAVENHAGE Telefax (070) 333 40 33
Uw brief Ons kenmerk
16 maart 2004 AI/AMF/2004/20656
2030410500
Onderwerp Datum
Vragen van de leden Verburg en Rambocus 6 april 2004
./. Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van de leden Verburg en Rambocus (beiden CDA)
over het niet optreden van de Arbeidsinspectie bij grootscheepse illegale arbeid.
De Staatssecretaris van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
(M. Rutte)
2
2030410500
Antwoorden op vragen van de leden Verburg en Rambocus (beiden CDA) aan de
staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over het niet optreden van de
arbeidsinspectie bij grootscheepse illegale arbeid. (Ingezonden 15 maart 2004)
Vraag 1
Hoe beoordeelt u het feit dat op grote schaal - naar schatting door 2500 werknemers - illegaal bij
diverse bedrijven gewerkt wordt, zonder dat de Arbeidsinspectie ingrijpt?
Antwoord 1
Blijkens de toelichting bij uw vraag doelt u op de illegale tewerkstelling, waarover gepubliceerd is
in de Telegraaf van 11 maart 2004 en waarbij sprake is van een Nederlands bedrijf, dat in
Zuidoost Nederland zeker 2500 Poolse werknemers van werk zou voorzien. De hier bedoelde
illegale tewerkstelling vindt plaats via een constructie. Via de constructie worden agrarische
producten van te voren (op papier) aan een buitenlands bedrijf verkocht en komt de koper met
eigen personeel oogsten. Hiermee beoogt men de werkgever-werknemer relatie en daarmee
regelgeving in Nederland op het gebied van arbeidsmarkt en sociale premies en belasting te
ontduiken.
De suggestie dat de Arbeidsinspectie niet ingrijpt is onjuist. De Arbeidsinspectie grijpt wel degelijk
in en is sinds 1994 herhaaldelijk tegen dit soort constructies opgetreden. Zo zijn dergelijke
constructies in Noord-Holland en in het oosten van het land al eerder door de Arbeidsinspectie
'aangepakt', veelal in samenwerking met UWV, FIOD-ECD en de Belastingdienst . Deze acties
hebben geleid tot gevangenisstraffen (tot maximaal 4 jaar) en grote navorderingen tot een
totaalbedrag van 50,1 miljoen gulden (22,7 miljoen Euro). Bovendien heeft het Hof Amsterdam
deze zogenoemde koop-verkoop constructie als vals aangemerkt.
De specifieke zaak waarover onlangs in de Telegraaf is gepubliceerd, is sinds 2001 onder de
strafrechter en heeft nog niet geleid tot een definitieve veroordeling. Afhankelijk van het definitieve
oordeel van de rechter zullen vervolgstappen worden gezet. De zitting in deze strafzaak staat in juni
gepland.
De Arbeidsinspectie heeft intussen wel controles uitgevoerd bij tuinders die gebruik maakten van
de constructie. Deze hebben geleid tot strafrechtelijke vervolging van die tuinders wegens
overtreding van de Wet arbeid vreemdelingen.
Vraag 2
Hoe verhoudt deze verontrustende situatie zich tot uw herhaalde beloften in de Kamer, dat
handhaving door de Arbeidsinspectie en de Sociale inlichtingen en opsporingsdienst (SIOD) sterk
zou worden uitgebreid en verbeterd?
Antwoord 2
3
Naar aanleiding van de situatie in Zuidoost Nederland wordt gewerkt aan de oprichting van een
interventieteam Oost-Brabant/Noord-Limburg. Vooruitlopend hierop werkt de Arbeidsinspectie
structureel samen met een aantal gemeentelijke platforms.
De toegezegde uitbreiding van de AI voltrekt zich in snel tempo, van 55 inspecteurs in 2002 tot
180 inspecteurs in 2005, waarmee de handhavingsdruk dus aanzienlijk wordt verhoogd.
Begin 2003 heeft de SIOD twee nieuwe fraudemeldingen ontvangen die betrekking hebben op
dezelfde verdachte als die in de hiervoor genoemde specifieke zaak. Beide meldingen zijn door de
SIOD bij het Openbaar Ministerie aangebracht. De officier van Justitie gaat in afwachting van de
definitieve rechterlijke uitspraak in bovengenoemde zaak vooralsnog niet over tot vervolging.
Vraag 3
Welke stappen zult u op de meest korte termijn zetten om deze vorm van illegale arbeid en andere
niet legale activiteiten daadkrachtig aan te pakken?
Antwoord 3
De Arbeidsinspectie richt zich de laatste tijd - in verband met de lange termijn die gemoeid is met
de veroordeling voor het toepassen van dit soort constructies niet in eerste instantie op de
constructie, maar op de ondernemer bij wie de vreemdelingen aan het werk zijn. Nadeel hiervan is
dat het optreden van de AI weliswaar leidt tot veroordelingen, maar dat de opgelegde straffen het
economisch voordeel voor de werkgever in onvoldoende mate wegnemen.
Voor de aanpak van organisatoren van dergelijke constructies heb ik onder meer de SIOD in het
leven geroepen. In 2003 heeft de SIOD 68 zaken afgerond waarbij in ruim 40 gevallen sprake was
van grootschalige, georganiseerde illegale arbeid, die deels gebruik maakten van soortgelijke
constructies. In het jaar 2004 zal door de SIOD fors worden ingezet op de bestrijding van illegale
tewerkstelling. De SIOD beschikt over uitgebreide bevoegdheden waarmee dergelijke constructies
en de organisatoren strafrechtelijk kunnen worden aangepakt. Als de Arbeidsinspectie zaken
tegenkomt waarbij sprake is van ingewikkelde juridische constructies worden deze overgedragen
aan de SIOD.
Ondertussen wordt gewerkt aan invoering van afdoening van overtredingen van de \Wet arbeid
vreemdelingen (Wav) via bestuurlijke boete, die fors hoger zal zijn en veel sneller opgelegd kan
worden dan via de huidige strafrechtelijke aanpak. De daartoe benodigde wetswijziging kan naar
verwachting in de tweede helft van 2004 in werking treden. De overheid zal dan lik op stuk kunnen
geven voor overtreding van de Wav.
Vraag 4
Op welke wijze zult u deze ongewenste vorm van ondernemen tussen Oost-Europa en Nederland
ook juridisch aanpakken en ontmantelen?
Antwoord 4
Zie de antwoorden op vraag 1 en 3. Deze constructie is geen nieuw fenomeen en is bij arrest van
het Hof Amsterdam in 2001 reeds als vals aangemerkt. In het Limburgse geval zal de rechter daar
opnieuw een uitspraak over moeten doen.
4
Vraag 5
Zijn er meer van dit soort constructies? Hoe beoordeelt u de (il)legaliteit daarvan?
Vraag 6
Om hoeveel bedrijven in welke branches en met hoeveel werknemers gaat het hierbij?
Antwoord 5 en 6
Er zijn bij de Arbeidsinspectie ook meerdere bedrijven bekend die op papier de producten van
agrarische ondernemingen kopen als zij nog in de grond zitten en de producten doorverkopen aan
buitenlandse bedrijven. De Arbeidsinspectie is een dergelijke constructie buiten de agrarische
sector nog niet tegengekomen. Bij de constructies zijn enkele tientallen Nederlandse
ondernemingen en enkele honderden illegaal tewerkgestelde vreemdelingen betrokken. Met
betrekking tot de (il)legaliteit van de constructie merk ik op dat bij de arbeid door vreemdelingen
van buiten de EER altijd een tewerkstellingsvergunning nodig is, ook als zij via
koop/verkoopovereenkomsten aan eigen producten werken.
In 2003 heeft de SIOD 68 zaken afgerond waarbij in ruim 40 gevallen sprake was van
grootschalige, georganiseerde illegale arbeid, die deels gebruik maakten van soortgelijke
constructies. In 2004 wordt door de SIOD fors ingezet op de bestrijding van illegale
tewerkstelling. De SIOD beschikt over uitgebreide bevoegdheden waarmee dergelijke constructies
en de organisatoren strafrechtelijk kunnen worden aangepakt.
Als de Arbeidsinspectie zaken tegenkomt waarbij sprake is van ingewikkelde juridische
constructies worden deze overgedragen aan de SIOD.
Vraag 7
Bent u bereid deze vragen binnen een week te beantwoorden?
Antwoord 7
Het is mij helaas niet gelukt om u binnen een week te antwoorden.
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid