Nieuwsberichten
06-04-2004
Antwoorden van burgemeester Van Beek op 10 vragen
Regio
Bij de aanstelling is er ook aandacht gevraagd voor de rol van
Edam-Volendam in de regionale omgeving. We hebben (nog steeds) een
ROA, hoewel met een andere rol als vroeger, het ISW (samenwerking
binnen waterland). Hoe staat het daarmee?
ISW:
Het Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Waterland is onze
verplichte (sub)regionale samenwerking, gebaseerd op de Wet
Gemeenschappelijke Regelingen. Naast het gemeenschappelijk uitvoeren
van een aantal (van oorsprong) gemeentelijke taken is de onderlinge
afstemming van beleidsonderdelen, waarmee we gezamenlijk sterker staan
dan alleen, een belangrijke legitimatie van het ISW. Sommige
beleidsvelden moeten (wettelijk) gemeenschappelijk worden opgepakt en
sommige beleidsvelden doen we op vrijwillige basis gezamenlijk met de
regiogemeente. Meerdere raadsleden en wethouders van Edam-Volendam
maken deel uit van het bestuur van de ISW. De burgemeester van
Purmerend is voorzitter en jullie burgemeester is vice-voorzitter. In
het oogspringende (thans nog) onder het ISW vallende taken zijn m.n.:
Streekmuziekschool (met een afdeling in onze gemeente), Streekarchief,
GGD, Schoolbegeleidingsdienst en Regionaal Indicatieorgaan (voor
sociaal-medische indicatiestelling WVG, invalidenparkeerplaatsen
e.d.). Verder is er, zoals gezegd, op tal van gemeentelijke
beleidsvelden (w.o. milieu, volkshuisvesting, economische zaken,
gemeenschappelijke inkoop) onderlinge samenwerking. Wat betreft de
toekomst van de ISW, is op initiatief van het dagelijks bestuur een
discussie gestart over een afslankingsoperatie voor het ISW. Dit om de
kosten te drukken en de bestuurlijke drukte te verminderen. Dat zal
wel enige tijd vergen, omdat zorgvuldig omgegaan moet worden met de
rechtspositie van de medewerkers en met de belangen van met name de
kleinere gemeenten.
ROA:
Edam-Volendam neemt bestuurlijk deel aan de ROA. De gemeente heeft
twee vertegenwoordigers van het college in de regioraad. We nemen ook
deel aan enkele commissies en alle collegeleden nemen deel aan de
regionale portefeuillehoudersoverleggen. Van belang is dat het
Regionaal Orgaan Amsterdam (een zgn. WGRplus regio, als opvolger van
het kaderwetgebied) op een aan aantal beleidsonderdelen de rol van de
provincie overneemt. Naast bijvoorbeeld onderdelen van het regionale
volkshuisvestingsbeleid, openbaar vervoer, jeugdzorg, verkeer- en
vervoerbeleid, economisch beleid is voor onze gemeente vooral de
infrastructuur van belang. Bepaalde gelden die anders via de provincie
zouden worden geïnvesteerd, worden nu rechtstreeks via de ROA
beschikbaar gesteld.
1 jaar burgemeester
Nog een maand en het eerste jubileum zit er op in onze gemeente. 1
jaar burgemeester. Hoe is dat bevallen?
Uitstekend! Na een periode van wethouderschap in mijn geboorteplaats
en bijna twee periodes als burgemeester in mijn vorige gemeente, is
Edam-Volendam een mooie volgende stap gebleken. Nieuwe uitdagingen,
nieuwe problemen, nieuwe kansen. Een heerlijke gemeente om in te wonen
en in te werken. Mensen, bedrijven, verenigingen en ambities die
blijven boeien en inspireren. De voorzieningen, zeker afgezet tegen de
omvang van de gemeente en het feit dat er twee kernen zijn, zijn
uitstekend. Iedere kern heeft zijn eigen karakter en blinkt op vele
fronten uit. Ik heb me de afgelopen tijd vaak afgevraagd, waarom niet
iedereen net zo trots is op zijn eigen omgeving, als ik dat nu al ben.
Zeker als je het echt goed afzet tegen vele andere gemeenten, waar ook
in het land, kom je tot de conclusie dat het hier uitstekend toeven
is. De moeite waard om er samen positief de schouders onder te zetten
en er voor te waken dat we ons laten meeslepen in een soort van
negatieve beeldvorming. Het is me aan de andere kant zeker niet
gemakkelijk gevallen, dat eerste jaar. Daar heeft nadrukkelijk ook de
Nieuwjaarsramp een grote rol in. Een ramp, waarvan de dramatische
gevolgen op vele fronten in de gemeenschap nog lang tastbaar zullen
zijn. Dat vraagt enorm veel van alle betrokkenen en de nabestaanden.
Ik ben bij mijn werk in deze gemeente blij dat ik al "enige" ervaring
had. Een startende burgemeester zou hier een hele zware dobber hebben.
Als ik -wat betreft de keuze om juist in deze functie hier in
Edam-Volendam aan de slag te gaan- de balans opmaak, kom ik al snel
tot de conclusie dat de positieve kant duidelijk overheerst. Joke
(mijn vrouw) denkt daar precies hetzelfde over. Er gebeurt zo
ontzettend veel op allerlei fronten, dat ik nu al wel een boek zou
kunnen schrijven over mijn leven als burgemeester in Edam-Volendam.
Helaas geen tijd. Of liever gezegd: gelukkig geen tijd!
Burgerparticipatie
Eén van de belangrijke zaken voor een burgemeester is
burgerparticipatie in het bestuurlijk/gemeentelijk proces. Wanneer
kunnen we daar in onze gemeente de eerste zaken van merken?
Ook deze vraag is een wereld van discussie op zichzelf. Een erg
belangrijke discussie overigens. Burgerparticipatie is misschien wel
een van de moeilijkste opgaven voor de komende tijd. Want wat is
"burgerparticipatie"? Iedereen heeft daar een geheel eigen beeld bij.
Is het voorlichting? Is het inspraak? Is het meedenken? Is het
bepalen? Ook de grenzen worden verschillend ervaren. Er is
vanzelfsprekend de grootste behoefte aan inspraak, als er directe
belangen van mensen of groepen van mensen aan de orde zijn. Dat zie je
ook op de publieke tribune en in de krant. Veel moeilijker is mensen
te interesseren voor burgerparticipatie als het om zaken gaat die meer
het algemene belang aangaan. Met name de afweging `persoonlijk belang
versus eigen belang` is een lastige als je in je directe omgeving met
de (vaak negatieve) gevolgen wordt geconfronteerd. Als we niet
oppassen kan Burgerparticipatie ook een bron van frustratie zijn. Want
je moet beseffen dat uiteindelijk de raad een besluit moet nemen
(zonder last en ruggespraak) en als dat besluit anders uitpakt dan de
insprekers willen, zijn de rapen gaar. Participatie is iets anders dan
`je gelijk krijgen`. Er zal dus vooraf goed duidelijk moeten worden
gemaakt wat de marges en grenzen zijn van de participatie, opdat men
zich later niet bekocht voelt. Als dit laatste het geval is, verliest
men het vertrouwen in de politiek en is ook burgerparticipatie daarmee
een onbegaanbare weg geworden.
Als de marges vooraf duidelijk worden aangegeven en achteraf duidelijk
wordt gemaakt wat er met die inspraak is gedaan, kan het volgens mij
heel goed werken. Burgerparticipatie vereist volgens mij een
vertrouwensbasis. Ik kan helaas niet zeggen dat iedereen dit
vertrouwen in de politiek uitstraalt. Omdat je de `zwijgende
meerderheid` per definitie niet hoort, overheerst er al snel een sfeer
van argwaan. Er gebeurt ook veel en heel veel zaken hebben te maken
met het beslag op de krappe ruimte in deze gemeente. Vanuit het
algemeen belang is het noodzakelijk om een generatie vooruit te
denken, deze gemeente groeit immers behoorlijk door, maar de huidige
generatie moet oordelen. Daarenboven zijn de denkbeelden erg divers en
is de populatie aan een behoorlijke verandering onderhevig.
Burgerparticipatie moet beginnen bij de politieke partijen. Daar kan
een burgemeester (die geacht wordt alleen bestuurder te zijn) niet erg
bepalend in zijn. De ingrijpende besluiten worden door het politieke
bestuur genomen, daar moet dus de invloed starten. Ik roep dus
iedereen op om niet met de rug naar de politiek te gaan staan, maar
vanuit de basis invloed uit te oefenen en actief deel te nemen aan de
politieke discussie. Anders rest alleen het reageren achteraf en neemt
de kans op negatieve frustratie (over het gebrek aan invloed) toe. Als
een burgemeester in de toekomst (bij een vrije
burgemeestersverkiezing) wellicht een eigen verkiezingsprogramma
moet/mag hebben, dan verandert zijn/haar rol wel ingrijpend. Een
nadeel is dan wel dat hij/zij veel minder onafhankelijk wordt en in
feite onderdeel van het politieke krachtenveld zal zijn. Een voordeel
is (vanuit het ambt geredeneerd) dat je werkelijk `iets te vertellen`
krijgt. Ik vind overigens de risico`s groter dan de kansen. Veel macht
bij 1 persoon is iets dat in onze Nederlandse verhoudingen niet zo
past. Het is niet voor niets zo dat de minister-president niet
rechtstreeks gekozen wordt. Dat geldt overigens ook voor ministers,
wethouders, Commissaris van de Koningin, Gedeputeerden, Dijkgraaf. De
tijd zal het leren wat er van komt.
Ik heb nog niet veel gezegd over concrete initiatieven op het gebied
van burgerparticipatie. Onlangs heeft een werkgroep uit de Raad (onder
mijn voorzitterschap) een notitie aan de Raad aangeboden. Op dit
moment volsta ik (anders wordt het wel erg lang) met het uitspreken
van de hoop dat het steeds beter gaat lukken om in Edam-Volendam
burgers vroegtijdig bij grote projecten te betrekken en dat er in de
politiek ruimte zal zijn voor het bespreken van meerdere aangedragen
alternatieven. Daar zijn aanbevelingen voor gedaan. Je moet er wel
tijd en geld voor uittrekken, want een uitgebreide burgerparticipatie
moet zorgvuldig gebeuren.
Leuk
Vindt u politiek leuk?
Eerlijk gezegd vind ik besturen leuker dan politiek bedrijven. Anders
was ik wel in de politiek gebleven. Nu heeft het burgemeestervak wel
heel veel raakvlakken met de politiek. Maar dan meer vanuit een
eigenstandige rol en meer als spelverdeler dan als verdediger,
middenvelder of spits. Laat staan als topscoorder. Die raakvlakken met
het politieke krachtenveld vind ik overigens wel heel boeiend en soms
mis ik ook nog wel een beetje die politieke rol. Vroeger als raadslid
en ook nog wel als wethouder, zat je midden in de politieke arena. De
plaats waar je gemakkelijker rond voor je standpunten kon uitkomen. Nu
-in een positie boven de partijen- word je geacht daar veel
terughoudender in te zijn. Je begrijpt misschien wel dat ik af en toe
graag wat prominenter aan de inhoudelijke discussie zou willen
meedoen, maar dan zou ik mijn speelruimte (in de huidige structuur) al
snel verliezen.
Aan de andere kant kan ik nu waarschijnlijk wat meer betekenen voor de
mensen die zich niet op het politieke vlak begeven. Of in een
vertrouwenssfeer zaken aan de orde stellen. Met bemiddelen en
`informeel gezag` kun je ook wel iets. Aan afspraken en
maatschappelijke contacten in ieder geval geen gebrek. Kennelijk zien
veel mensen een rol voor 'de burgemeester' weggelegd. Maar dan ben ik
altijd wel realistisch: de (meeste) besluiten worden in de politiek
genomen. Misschien voel ik het verkeerd aan (daar moet je altijd
rekening mee houden) maar mijn samenwerking met alle politieke
partijen (ieder met respect voor de eigen verantwoordelijkheid)
verloopt constructief. De vergaderingen (zowel in college als raad)
staan op het punt van die persoonlijke samenwerking nooit onder een
ongezonde spanning. Ik doe mijn best om dat zo te laten (aanspreekbaar
voor iedereen, ongeacht de kleur van de partij) en moet de
betrekkelijkheid van mijn rol in een uiteindelijke beslissing voor
lief nemen. Dat is immers `part of the job`.
Verschillen
Er zullen wel grote verschillen zijn in de gemeentes waar je als
burrie bent geweest. Wat is het meest opvallende?
De verschillen zijn best groot. Er gebeurt hier meer. Er is doorgaans
ook een grotere `felheid`. Zowel in de wijze van politiek bedrijven
als in het enthousiasme waarmee heel veel zaken worden georganiseerd.
De ambities zijn groter. De mensen stellen hogere eisen aan de
omgeving en zijn duidelijk kritischer. De wijze hoe men omgaat met
onwelgevallige besluiten is directer en harder. Ik heb het nu even
niet over de fysieke aspecten van de gemeente (ligging, omgeving,
voorzieningen e.d.), maar over de sfeerkenmerken. Men is over het
algemeen erg zelfbewust en veel mensen hebben een uitgesproken mening
over zaken. Althans degenen die zich in het debat mengen. Daarbij valt
me wel op dat de verschillen in opvattingen vrij groot zijn. Misschien
had ik onbewust wat meer saamhorigheid verwacht. Die saamhorigheid is
er overigens wel heel duidelijk als er een beroep wordt gedaan op
maatschappelijke inzet of om onderling hulp te bieden. Men is naar de
gemeente toe erg terughoudend (soms zelfs wat wantrouwend), als ik dat
vergelijk met de vorige gemeentes. Terwijl de objectieve criteria
(zoals een lagere belastingdruk en betere voorzieningen) het tegendeel
zouden veronderstellen. De directheid, de ambitie en de mentaliteit om
zich `niet de kaas van het brood te laten eten` bevalt me overigens
prima. Ik probeer zelf ook om de dingen bij hun naam te noemen. Minder
te spreken ben ik over de soms erg nadrukkelijke wijze van sommigen om
het meer op de persoon dan op de zaak te spelen. Dat baart me wel
zorgen. De effecten op de publieke opinie kunnen erg groot zijn.
Altijd dreigt het gevaar van een collectieve hetze. Dat moeten we niet
willen met elkaar!
Pius X / duaal bestel
Wat voor gevoelens/gedachten heeft u over de hele heisa rond het
nieuwe Pius X-gebouw? Tijdens de laatste raadsvergadering heeft u de
volgende uitspraak gedaan: "9000 handtekeningen is geen democratie" U
heeft de afgelopen week op Love-tv kunnen zien welke emoties deze
uitspraak van u los gemaakt heeft. Bent u echt van mening dat ons
lokaal democratisch bestel opgehangen moet worden aan de periode van 4
jaar waarvoor wij onze voorgangers gekozen hebben? Is er dan
tussentijds geen enkel middel meer voor de bevolking om deze
voorgangers op hun fouten te wijzen en ze naar huis te sturen? Bent u
het niet met me eens dat dit het failliet is van ons nieuw duaal
stelsel ? Immers: de coalitie-partijen blijven elkaar steunen, terwijl
er handjeklap gespeeld wordt over wie wat voor elkaar wil krijgen.
Jullie in Volendam dat, dan wij in Edam dit... (nieuwe) Individuele
raadsleden moeten het lied zingen van de partij-top, anders.... Hoe
groot acht u de kans dat (mede door de oplopende onvrede binnen de
Volendammer bevolking met betrekking tot het handelen van deze
coalitie) na de (jarenlange) procedures van de Populierlaan bewoners,
er na de volgende verkiezingen alsnog het besluit komt dat het de
locatie Zeestraat gaat worden. Met andere woorden: Zou het in de
praktijk mogelijk zijn dat het CDA/PvdA/VVD besluit in de prullenbak
gaat verdwijnen ?
Dat is een hele serie vragen! Ik zal proberen de highlights er uit te
halen. "9000 handtekeningen is geen democratie": Zo zwart-wit
weergegeven is het inderdaad een stelling die terecht vragen oproept.
Gezegd is natuurlijk dat de uiteindelijke besluitvorming plaatsvindt,
binnen ons bestuurlijk systeem, in de democratisch gekozen
gemeenteraad. Alleen die vertegenwoordigende rol van de raadsleden is
de formele democratie. Ik wil daarmee handtekeningacties niet tot
ondemocratisch bestempelen. Integendeel, het is een legitieme uiting,
evenals een volksraadpleging in bepaalde omstandigheden, inspraak,
demonstratie, enquête, burgerparticipatie, ingezonden brieven,
petities enz. die past in ons democratisch bestel. Ze zijn gericht op
beïnvloeding van de democratische besluitvorming. In die zin meer een
uiting van de 'informele' democratie of 'actiedemocratie'. Maar dan
wel als instrument, als middel om opvattingen onder de aandacht te
brengen en niet als vervanging voor de besluitvorming in de raad. U
kunt en mag van mij geen andere stelling verwachten. Een raadslid moet
uiteindelijk zonder last en ruggespraak kunnen besluiten. Anders zou
het raadslidmaatschap geen meerwaarde meer hebben.
De mate waarin ieder raadslid dergelijke acties meeweegt in zijn stem
is dan ook voor de verantwoordelijkheid van dat raadslid. Dat hangt
samen met de totale afweging van belangen, feiten en omstandigheden De
belangen die luid en duidelijk worden gecommuniceerd versus de
belangen die men als algemeen belang beschouwt in een bepaalde zaak.
Wat ik dus vooral heb gezegd, is dat het geen vervanging is voor
democratische besluitvorming. In die zin zou bijvoorbeeld een
volksraadpleging die door de raad zelf zou worden georganiseerd (met
eenduidige vraagstelling) dichter bij `democratie` komen dan
bijvoorbeeld een actie vanuit een specifieke belangengroep zelf. Dat
moet je meewegen. Het zal bij een 'eigen raadpleging' praktisch
ondenkbaar worden om als raad die uitkomst te negeren. Daarom zijn er
waarschijnlijk ook zo veel verschillende opvattingen over de
wenselijkheid van referenda in ons Nederlandse politieke systeem.
Zorgvuldigheid moet gewaarborgd zijn.
Natuurlijk gaat er ook invloed uit van (tegen)acties van
belangengroepen of gedupeerden. Of van de voorstanders, al zie je dat
soort acties veel minder. Het heeft zeker invloed op het raadswerk.
Het is voor een raadslid doorgaans immers eenvoudiger om met de
uitkomst van zo'n actie of demonstratie mee te gaan, dan om
nadrukkelijk tegen die stroom in te roeien en zich daarmee het
ongenoegen (of de woede) van een grote groep mensen op de hals te
halen. Aan de andere kant heeft, zoals gezegd, ieder raadslid een
eigen verantwoordelijkheid. We moeten ook beseffen dat er misschien
heel weinig meer zal gebeuren als alle besluiten alleen gebaseerd
kunnen worden op een 'actiedemocratie'. Het is vaak een dilemma. Het
is ook niet aan mij -dat zou incorrect zijn- om daarover een oordeel
uit te spreken. U mag dus van mij verwachten dat ik reageer met een
meer staatsrechtelijke benadering. Het is ook niet zo dat raadsleden
gemakkelijk of lichtzinnig omgaan met het verkregen kiezersmandaat.
Men worstelt regelmatig met de eigen afwegingen om tot een
uiteindelijk afgewogen standpunt te komen. Het is altijd een balans
die doorslaat na persoonlijke weging van de voor- en nadelen. Dat die
weging doorgaans in fractieverband plaatsvindt hangt opnieuw samen met
ons politieke systeem. Een raadslid kan echter nooit verplicht worden
om zijn persoonlijke opvattingen, op het ultieme moment van een
stemming, ondergeschikt te maken aan het collectief. Wat u beschrijft
over dat `na vier jaar afrekenen`, is ook weer inherent aan ons
systeem. Ik ben overigens van opvatting dat de parlementaire
democratie het minst slechte systeem is dat beschikbaar is. De nadelen
inbegrepen. Andere systemen leiden volgens mij sneller naar willekeur,
dictatuur, populisme, cliëntisme, besluitenloosheid, macht van de
sterkste enz.
Nogmaals, ik spreek me daarbij niet uit over welk specifiek besluit
dan ook. Een raadsbesluit is voor een burgemeester zonder meer
bepalend. Dat er, zoals door u gesteld, bij de volgende verkiezingen
effecten merkbaar zullen zijn van het besluit t.a.v. Pius X weet ik
niet. Het is altijd jammer -voor welke partijen dan ook- als men op
een enkel item wordt "afgerekend". Bij verkiezingen (daarom zijn ze
ook niet iedere maand) gaat het om het opmaken van een totaalbalans,
door iedere kiezer afzonderlijk. Als dat op een one-issue manier
plaatsvindt hebt u opnieuw een nadeel van ons systeem blootgelegd.
Het zou me overigens een lief ding waard zijn als het vertrouwen in de
politiek een opgaande en brede lijn zou vertonen. Dwars door de
verschillende partijen heen lijkt het me beter voor onze gemeenschap
als een kiezer zijn stem zou kunnen baseren op een "voorstem" dan op
een "antistem".
Tot slot vraagt u of het locatiebesluit na de volgende verkiezingen
kan worden herzien. Als het gebouw er dan nog niet staat, zou dat
technisch gezien natuurlijk kunnen. Het is echter niet zo
gebruikelijk. Normaal gesproken respecteert een bestuur, een raad, een
parlement of college de besluiten van de rechtsvoorganger. Bij zeer
zwaarwegende zaken (gebleken landsbelang, algemeen belang, nieuwe
wetgeving, ethische zaken, nieuwe feiten) kan het echter wel. De
rechtsopvolger is dan wel verantwoordelijk voor alle rechtsgevolgen en
de daaruit voortvloeiende kosten (verbreking van contracten,
schadevergoedingen e.d.). Ook de rechter kan er in een dergelijk geval
nog aan te pas komen.
FC Volendam
Hoeveel mag de gemeenschap jaarlijks toeleggen op het betaalde
voetbal?
Ik spits eerst de vraag toe op de situatie in Edam-Volendam. Hoewel ik
(puur persoonlijk) vind dat FC Volendam voor een deel ook een
maatschappelijke functie vervult en de organisatie overwegend op
vrijwilligers draait, is het aspect dat een BVO gezien moet worden als
een commercieel bedrijf de reden dat ik van mening ben dat het betaald
voetbal de gemeenschap geen geld mag kosten. Gelukkig kost het in
Edam-Volendam de gemeenschap ook geen geld. Onlangs is nog door onze
financiële afdeling uitgerekend, dat de balans voor de gemeente
(inclusief de kapitaalslasten voor het stadion) ongeveer neutraal is.
Verder betaalt men gewoon voor de vergunningen en ook de overige
belastingen worden betaald. Deze positie geeft overigens de FC de
gelegenheid om commercieel te werken. Dat heeft voordelen. Het is ook
niet nodig dat we er aan verdienen. Het is voor de FC natuurlijk geen
vetpot, laat daar geen misverstand over bestaan. Het bestuur heeft een
drastische financiële sanering toegepast en werkt momenteel met een
sluitende begroting. Dat heeft wel een pas op de plaats tot gevolg
gehad, onder meer wat betreft het aantrekken van nieuwe spelers. Het
aardige daarvan is dan weer dat de eigen kweek meer kansen krijgt zich
te ontplooien. Via de eigen jeugdopleiding levert de club bovendien
een mooi stukje sportief jeugdbeleid af. Dat mag ook wel eens gezegd
worden.
Landelijk of zelfs internationaal gezien vind ik wel dat er eigenlijk
veel te veel gemeenschapgeld gemoeid is met de noodzakelijke inzet van
politie. Niet dat mijn oordeel daar uitsluitend van afhangt, maar de
politie-inzet voor de wedstrijden in onze gemeente wordt hoofdzakelijk
regionaal geleverd (waar ik mijn Zaanstreek-Waterlandcollega's
dankbaar voor ben) en zonodig ook uit andere regio's. Die budgetten
komen altijd uit rijksmiddelen, niet vanuit gemeentegelden. Het is
doodjammer dat die inzet nodig is en dat -in sommige opzichten- Rinus
Michels dus gelijk had toen hij zei "voetbal is oorlog".
Ambtenaren
Hoeveel ambtenaren zitten hier doorbetaald thuis?
Los van het gemiddelde ziekteverzuim (vergelijkbaar met iedere andere
organisatie) en de mogelijkheid om binnen de CAO een bepaald aantal
snipperdagen op te nemen, zitten er bij ons momenteel geen medewerkers
in bedoelde zin doorbetaald thuis. Om helemaal volledig te zijn: 1
medewerker heeft een pre-vut regeling voor 03, fte (gaat dit jaar over
in volledige VUT/FPU). Maar dat wordt waarschijnlijk niet met deze
vraag bedoeld.
Uitgavenpatroon
Wat vindt u van het uitgavenpatroon van dit college?
Het college heeft eigenlijk geen eigen uitgavenpatroon. Alle uitgaven
zijn gebaseerd op een door de gemeenteraad vastgestelde jaarbegroting
en meerjarenbegroting. Als u me vraagt of de gemeenteraad veel of
weinig geld beschikbaar stelt, dan is dat een lastig te beoordelen
kwestie. Veel of weinig ten opzichte van wat? Om daar gefundeerd op te
kunnen antwoorden moet je regelmatig vergelijkingen kunnen maken. Heel
veel uitgaven liggen immers vast en zijn nauwelijks te beïnvloeden.
Dat geldt bijvoorbeeld voor de arbeidsvoorwaarden van medewerkers, de
onderwijsuitgaven, de uitgaven voor de sociale dienst, de WVG, de
volksgezondheid en dergelijke. Die zaken zijn hoofdzakelijk per wet
bepaald. Zelfs zoiets als een archiefwet en alle producten bij
burgerzaken zijn aan strikte uitvoeringswetten gebonden. Het
rioolbeheer en bijvoorbeeld de afvalverwerking is volledig
kostendekkend en werkt met een relatief laag tarief. Ook de aanleg van
nieuwe wijken en bouwrijpe grond is kostendekkend. En dat tegen een
uitgifteprijs die minder dan de helft is van de prijzen aan de andere
kant van Amsterdam in Zuid-Holland of Utrecht. De milieuzorg is aan
wetten gebonden, evenals de veiligheidsvoorzieningen.
Het personeelsbestand is gemiddeld zeker niet hoger dan je mag
verwachten bij een gemeente van deze omvang en de werkdruk is fors. De
vrije ruimte zit dan in de dingen als het plantsoenonderhoud, het
wegenonderhoud, voorzieningen als sporthallen, sportvelden,
sociaal-culturele voorzieningen, de subsidies, de openbare
verlichting, de fietspaden, de bruggen, en dergelijke. Ook daar gelden
weer volop voorschriften, uitvoeringswetten en instandhoudingregels.
Als je het dus goed wilt doen (denk maar aan de aansprakelijkheid als
er iets mis gaat) kost dat veel geld. Maar te veel? Even uit mijn
hoofd (het is zaterdagavond): naast de rijksuitkering en de directe
vergoedingen voor betaalde dienstverlening worden de uitgaven betaald
uit de opbrengst van de OZB. Het aandeel van de OZB bedraagt echter
"slechts" zo'n 10% van onze totale uitgaven. Van iedere Euro die wordt
uitgegeven is dus 0,10 afkomstig uit de OZB. Dat is relatief een erg
klein deel, dus daar kun je ook niet alles uit afleiden. Wat wel een
toetsingsnorm zou kunnen zijn is de hoogte van de OZB-tarieven t.o.v.
het landelijk gemiddelde. Omdat hier de voorzieningen in mijn
waarneming over het algemeen boven het landelijk gemiddelde zijn, had
ik verwacht dat de OZB-tarieven dat ook waren. Dat is echter niet het
geval. Integendeel zelfs, de OZB-tarieven liggen onder het landelijk
gemiddelde. Bovendien kan de inmiddels (zeer) noodzakelijke
investering in nieuwe kantoorruimte voor de medewerkers en
publieksdiensten structureel worden betaald via de renteopbrengst in
de kapitaaldienst (als de raad daar voor kiest), hetgeen betekent dat
er geen OZB-stijging voor die huisvesting op zich nodig is. Dit is
zonder meer toegestaan, omdat een stadskantoor een kapitaalbezit
blijft op de balans. Puur objectief gezien kan ik dus niet zeggen dat
er (te) veel geld wordt uitgegeven. Omdat de rijksmiddelen, gezien de
systematiek van de rijksbegroting, nu wat teruglopen vind ik het
(samen met raad en college) wel noodzakelijk om de lopende uitgaven
goed onder de loep te nemen. Er komt dan ook een
bezuinigingsdiscussie.
Het valt me natuurlijk op dat de gemeente niet heeft stilgestaan de
afgelopen jaren. Er zijn heel veel prioriteitenprogramma's in
uitvoering. Net als elders in de gemeenschap is er ook bij de gemeente
een hoog ambitieniveau. Dat voorkomt wel achterstand in de toekomst.
Neem alleen al de investeringen in de sociaal-culturele gebouwen, de
bibliotheken, de onderwijshuisvesting, het forse inhaalprogramma bij
wegenonderhoud en bruggen. Voor een deel hangt dit natuurlijk ook
samen met de relatief forse groei van het inwonersaantal.
Samenvattend: kijkend naar baten/lasten, naar een zekere
onderhoudsachterstand, naar de groei van de bevolking, naar het heel
lang doorgaan met een te kleine kantoorcapaciteit, naar de hoogte van
de OZB, denk ik dat de gemeente niet buiten zijn polsstok is gegaan,
maar in dit opzicht goed op koers ligt. In verband met de
rijksbezuinigingen moeten we, met name wat betreft de lopende
uitgaven, wel stevig de vinger aan de pols houden en zorgen dat we de
moeilijke jaren m.n. 2005 en 2006 goed kunnen overbruggen. Dat kan
hier en daar tijdelijk pijn doen. Investeren doe je echter voor de
toekomst.
Groenbeleid
Wat vindt u van het groenbeleid binnen de gemeente?
Gezien de totale lengte van mijn beantwoording (het waren ook stevige
vragen) ga ik hier niet te gedetailleerd op in. Ik ben ook geen expert
op dat gebied en natuurlijk relatief pas kort in deze gemeente. In
vergelijking met veel andere gemeenten valt me hier wel de forse
groengordels op in het middengebied met bovendien een uitermate
interessante ecologische inrichting. Verder zie ik verrassend veel
waterpartijen, singels, brede bermen, sloten en grasveldjes in de
nieuwe wijken van Volendam, waardoor er een hele "rijke" uitstraling
ontstaat. Ik heb zelden elders in Nederland zo'n ruime opzet gezien in
uitbreidingsgebieden (denk maar eens aan de Vinex-locaties), laat
staan in de randstad. Voor de meer historische wijken en oudere
buurten in Volendam ligt dat duidelijk wat anders. Maar dat is
verklaarbaar in het tijdbeeld. In Edam is de binnenstad zelf ook
minder zichtbaar groen, maar ook dat is historisch natuurlijk
verklaarbaar. De (soms verrassend grote) en fraai ingerichte
stadstuinen liggen vaak verscholen achter de bebouwing. Maar ook in
Edam geven de singels en grachten een zekere openheid. Ook langs de
vesting zijn er forse groengordels. Ik heb van gemeentewerken vernomen
dat er jaarlijks door deze dienst een veelvoud aan bomen worden
geplant dan er worden gerooid.
Dus de bomenpopulatie neemt per saldo toe. Wel verdwijnen door de
reconstructies, de bouwactiviteiten en het noodzakelijke onderhoud
nogal wat grotere bomen. Ook het onderhoudsniveau van de
groenvoorziening valt mij positief op in vergelijking met veel
gemeenten. Daarbij moet wel bedacht worden dat aan 'openbaar' groen
niet dezelfde eisen kan worden gesteld dan aan de eigen tuin. Dat zou
volstrekt onbetaalbaar worden. Wat me ook opvalt is dat er relatief
veel verzoeken van inwoners binnen komen om gemeentelijke bomen
drastisch te snoeien of te rooien. Al die aanvragen worden getoetst
aan het vastgestelde groenbeleid en het kapvergunningenbeleid. Ook
komen relatief veel aanvragen om stukjes openbaar plantsoen te mogen
kopen en bij de tuin te voegen. Daar wordt terughoudend mee omgegaan,
om de ruimtelijke kwaliteit te bewaken. De particuliere tuinen zelf
zijn over het algemeen betrekkelijk klein en veelal onderhoudsarm
ingericht. Dat betekent in het straatbeeld een relatief hoog
percentage (sier)bestrating. Dat valt natuurlijk buiten de
gemeentelijke competentie.
Er is ook ander groen dan openbaar groen: bijvoorbeeld het
veenweidegebied ten noorden van de Grote Kerk in Edam (de
Oosterweeren) is een prachtig gebied, dat het beschermen meer dan
waard is. Dit onderwerp (groen versus bebouwing) zal nog wel een
tijdje actueel blijven, want door ons beperkte grondgebied in
verhouding tot de woonbehoefte en de natuurlijke groei van de gemeente
bestaat er een toenemende ruimtelijke spanning. Wat dat betreft is de
visieontwikkeling 2030 van belang.
Zuidpolder (zorgcentrum / infrastructuur)
Kunt u aangeven of de plannen voor de bebouwing van de zuidpolder-oost
momenteel worden aangepast? Half december is er een conceptplan bekend
gemaakt, die veel reactie heeft opgeleverd. (- o.a. omdat de gemeente
in de eerder als groenzone met mooie waterpartijen aangegeven ruimte,
opeens 30 meter hoge flats wil gaan neerzetten (een zorgcentrum)
- de ouderen niet zitten te wachten op een zorgcentrum in een uithoek
van de gemeente
- en de gemeente een ontsluitingsweg richting 30 km zones in Edam wil
gaan aanleggen)
Het is inmiddels 3 maanden verder. Betekent dit dat er druk aan de
tekentafel wordt gewerkt om de eerdere toezeggingen richting bewoners
(en provincie) wel waar te maken? Hoe zal het vervolg van de procedure
in zijn werk gaan?
Dit is bij uitstek een onderwerp dat in de portefeuille van de
wethouder RO valt. Wel kan ik een korte procedurele reactie geven. Er
wordt momenteel hard gewerkt aan de verwerking van de inspraakreacties
(dat waren er veel) en de reacties van de openbare instanties e.d. in
het kader van het verplichte overleg als bedoeld in artikel 10 BRO. De
sluitingstermijn van de laatste procedure was naar ik meen in
februari. Op dit moment kan ik nog niets zeggen over de uitkomsten,
want de ambtelijke dienst is er nog mee bezig.
Voor iedere inspraakreactie en overlegreactie moet immers een
gefundeerd advies worden geformuleerd. Dit soort zaken zijn erg
proceduregevoelig. Ook vindt nog aanvullend overleg plaats met enkele
artikel-10 instanties. De complete zaak gaat vervolgens naar het
college en daarna ter bespreking naar de raadscommissie VROM.
Uiteindelijke keuzes worden in de raad gemaakt. Ook is er nog een
bezwaarprocedure, waar inwoners en instanties gebruik van kunnen
maken. In deze gemeente kun je volgens mij niet zo snel spreken over
"een uithoek van de gemeente". De gemeente is erg compact en kent
eigenlijk geen uithoeken. De soort voorziening waar het hier over gaat
is overigens voor een belangrijk deel selfsupporting en er is een
aansluiting gepland op het openbaar vervoer. De woon- en zorgvraag van
ouderen neemt in deze gemeente relatief enorm toe en hoe dan ook
zullen we met elkaar daar adequate voorzieningen voor moeten treffen.
Dat geldt ook voor de kern Edam, waardoor dit type complex juist ook
vanuit Edam goed bereikbaar moet zijn. Het gaat immers om de huidige
inwoners van de gemeente, die graag in deze gemeente blijven wonen.
Ook als men ouder wordt en extra ondersteuning nodig heeft. De
beoordeling van de inspraakreacties en exacte situering van een nieuw
complex zal in de commissie en in de raad in ieder geval een
uitgebreide discussie vergen. Ook bij deze discussie zal het dualisme
merkbaar zijn.
W.J.F.M van Beek
burgemeester
Gemeente Edam-Volendam