GroenLinks Heerlen

Rechtstreeks gekozen burgemeester kan ook afname van democratisch gehalte betekenen!

In de brede discussie over de gekozen burgemeester wil ik een kleine bijdrage leveren bezien vanuit de positie van het rechtstreeks gekozen gemeenteraadslid. Want, net als bij het dualisme, lijkt het er sterk op dat de discussie wel over maar slechts beperkt vanuit deze positie wordt gevoerd.

Een veel gehoorde stelling is dat de gekozen burgemeester ook meer te vertellen moet krijgen. En dus meer dan wat nu tot zijn portefeuille hoort. Meer macht dus. Macht en bevoegdheden die nu aan de gemeenteraad toebehoren. Dit is gedeeltelijk een herhaling van zetten. Ook het dualisme is een nog voortdurende strijd om de macht tussen gemeenteraad en college van burgemeester en wethouders. Uit bestuurlijk oogpunt betekent dualisme voor de gemeenteraad: kaders stellen op hoofdlijnen en laat het bestuur vooral besturen. Daarbij wil het bestuur vooral vage kaders met veel beleidsvrijheid om zelf te kunnen bepalen wat er gebeurd. "En voor het formuleren van voorstellen heeft het college de gemeenteraad niet nodig", stelde onlangs nog een Heerlense wethouder. De controlerende functie van de gemeenteraad bevat eigenlijk slechts grove en daarom in het politieke bestel niet vaak gebruikte machtsmiddelen als wethouders naar huissturen. Controle leidt daarom meestal tot het constateren van "enkele goede leermomenten", die het goed doen in een sorry - cultuur.

Goede contacten om te weten wat het leeft onder de bevolking zijn essentieel. Daarom wordt het raadsleden ook aanbevolen om als goede volksvertegenwoordiger meer naar de burger toe te gaan. Ook B&W gaan meer de buurt in en houden de ene informatieavond na de andere. Maar de primaire taak van het raadslid blijft het nemen van besluiten en dus het vertegenwoordigen van het volk in de raadszaal.

Nu zou ook de burgemeester meer macht moeten krijgen. En weer ten koste van de gemeenteraad? Waarom? Vanwaar deze diskwalificatie van de gemeenteraad? De gemeenteraad is toch ook gekozen en daarmee democratisch gelegitimeerd. Het niet goed functioneren van de gemeenteraad wordt niet vaak als argument aangedragen. Althans niet zodanig dat een andere bestuurder de macht gedeeltelijk moet overnemen. Het (democratisch) functioneren van een gemeenteraad is best nog aan verbetering toe, zeker in het dualistisch systeem. Maar die verbetering wordt niet bereikt met het verminderen van bevoegdheden.

Daarbij is een verdere concentratie van macht / beslissingsbevoegdheid geen garantie voor een democratische verbetering. Het gaat daarmee meer lijken op de weinig democratische beslissingsbevoegdheid van een directeur in het bedrijfsleven. Als een besluit wordt genomen door de burgemeester in plaats van de gemeenteraad, dan neemt het aantal democratisch gekozen beslissers sterk af. Daarmee neemt ook het aantal mensen dat nadenkt over een beslissing af. Beslissingen worden meer afhankelijk van het inzicht van één persoon. Er hoeft geen gemeenteraad te worden overtuigd van de juistheid van de beslissing. Besluiten worden daarmee minder zorgvuldig genomen.

Als maar één persoon beslist, dan neemt dus ook het democratisch gehalte van de beslissing af. Dit effect kan nog worden versterkt als de burgemeester zijn wethouders gaat benoemen. Nu doet de gemeenteraad dat. Daarmee wordt de controlerende rol van de gemeenteraad over zijn wethouders beduidend kleiner. Daarmee is de gekozen burgemeester uit democratisch oogpunt een achteruitgang ten opzichte van de gekozen gemeenteraad. Het lijkt er zelfs wat op dat voorstanders van de rechtstreeks gekozen burgemeester meer vertrouwen hebben in één sterke beslisfiguur. Een beetje vergelijkbaar met de macht van presidenten in Frankrijk en de Verenigde Staten. Ik ben daar geen voorstander van.

Een rechtstreeks gekozen burgemeester wordt een zelfstandige macht en de gemeenteraad is dat ook. Er moet naar mijn mening nog goed nagedacht worden hoe deze ten opzichte van elkaar moeten functioneren. Een hiërarchische macht is mijns inziens beter. Laat ook de burgemeester zijn mandaat, zijn beleidsopdrachten en zijn (verbeterde) controle vanuit de gemeenteraad krijgen. Dit door de burgemeester door de gemeenteraad te laten kiezen.

Harrie Winteraeken
Fractievoorzitter GroenLinks in de gemeenteraad van Heerlen

adres:
Esschenweg 65
6412 PW Ten Esschen - Heerlen
tel.nr. thuis: 045 522 87 20
tel.nr. werk: 046 420 57 66
e-mailadres thuis: hwinteraeken@heerlen.nl


---- --