COMMISSIE GELIJKE BEHANDELING
http://www.cgb.nl
Kostwinnersfranchise leidt tot verboden onderscheid
De toepassing van de kostwinnersfranchise bij de pensioenopbouw is in
strijd met de gelijkebehandelingswetgeving. Aldus oordeelde de
Commissie Gelijke Behandeling op 30 maart 2004.
Een drietal werkgevers heeft voor hun werknemers een
pensioenvoorziening getroffen en deze ondergebracht bij een
(ondernemings)pensioenfonds. Bij de berekening van hun
pensioenopbouw is niet uitgegaan van het gehele salaris. Aangezien
rekening wordt gehouden met een AOW-uitkering op 65-jarige leeftijd
wordt een bepaald bedrag van het salaris afgetrokken. Dit bedrag wordt
franchise genoemd.
Deze werkgevers hebben de kostwinnersfranchise toegepast bij de
pensioenopbouw van hun werknemers. De reden hiervan is dat
pensioenregelingen over het algemeen zijn ontstaan in een
periode waarin er sprake was van één type werknemer, namelijk de
alleenverdienende mannelijke kostwinner De kostwinnersfranchise is
gebaseerd op een AOW-uitkering van 100%. Dit is precies de
AOW-uitkering die een alleenverdienende kostwinner en partner op
65-jarige leeftijd zullen ontvangen. Bij toepassing van de
kostwinnersfranchise kan de alleenverdienende kostwinner bij volledige
opbouw van pensioen en een volledig recht op AOW-uitkering een
pensioen bereiken van 70% van het laatstgenoten of gemiddelde salaris.
Dit geldt als maatschappelijke norm voor een goed pensioen.
Drie werkneemsters die allen deel uitmaken van een
tweeverdienersrelatie, vinden dat hun (voormalige) werkgevers én de
pensioenfondsen onderscheid hebben gemaakt op grond van geslacht door
toepassing van de kostwinnersfranchise. Zij stellen dat nu de
pensioenen van tweeverdieners tweemaal worden verminderd met de
kostwinnersfranchise, gebaseerd op een AOW-uitkering van 100%, terwijl
zij bij 65 jaar twee maal een AOW-uitkering van slechts 50% ontvangen,
dit ongelijke behandeling oplevert. Zij brachten hun zaken voor de
CGB.
De CGB heeft geoordeeld dat sprake is van indirect onderscheid op
grond van geslacht. Door toepassing van de kostwinnersfranchise
ontstaat een pensioenhiaat ten nadele van deze werkneemsters, ook wel
het 'tweeverdienersgat' genoemd. Tevens blijkt uit cijfers van het CBS
dat er significant meer werkende vrouwen dan werkende mannen deel
uitmaken van tweeverdienersrelaties. Vrouwen zijn zelden
alleenverdienend kostwinner.
De CGB heeft dit onderscheid niet gerechtvaardigd geacht. Het doel van
toepassing van de franchise is om aan te sluiten bij de AOW-uitkering
op 65-jarige leeftijd. Om dit doel te bereiken wordt de
kostwinnersfranchise niet geschikt geacht. De AOW-uitkering is
gedifferentieerd naar leefvorm (gehuwd/samenwonend of alleenwonend) en
sluit daarom veelal, zoals ook in deze gevallen, niet aan bij de
gehanteerde kostwinnersfranchise. De werkneemsters zijn hierdoor niet
in staat een adequaat pensioen op te bouwen van 70% van hun
laatstgenoten of gemiddelde inkomen.
De Commissie beveelt de pensioenfondsen aan om een pensioenvoorziening
te treffen overeenkomstig de maatschappelijke norm voor een goed
pensioen. Vanwege de lastige aansluiting van het pensioen- en AOW
systeem worden de wetgever en sociale partners aanbevolen tot een
afstemming te komen zodat geen sprake is van verboden onderscheid op
grond van geslacht.
De volledige oordelen (2004-30 tot en met 2004-35) zijn te vinden op
de website van de CGB, www.cgb.nl
Commissie Gelijke Behandeling