Federale regering Belgie
Naar een rationalisering van het tijdsgebruik van de magistraten
(2004-04-01)
Persbericht van de Ministerraad
Op voorstel van Laurette Onkelinx, Vice-Eerste Minister en Minister
van Justitie, heeft de Ministerraad akte genomen van het verslag "
overbodige taken " die door de magistraten worden uitgevoerd. Dit
kadert in de strijd tegen de gerechtelijke achterstand.
De gerechtelijke achterstand hangt af van verschillende factoren.
Verschillende initiatieven werden reeds opgezet om die achterstand
terug te dringen, waaronder :
- De werklastmeting om de werkorganisatie in de parketten te
verbeteren,
- De ondertekening van samenwerkingsakkoorden met de gerechtelijke
overheden,
- De invoering van Phenix, het informatiseringsproject van justitie.
Maar om efficient tegen de gerechtelijke achterstand tewerk te gaan,
moet de rechter zich ook weer kunnen concentreren op de essentie van
zijn taak, nl. zijn functie als rechter.
Toch wordt er vastgesteld dat momenteel de magistraten verschillende
administratieve of rechterlijke taken uitvoeren die eigenlijk geen
tussenkomst van een of meerdere magistraten vereisen.
Een navraag bij de terreinactoren
De nota die aan de Ministerraad werd voorgelegd maakt een eerste
inventaris op van die taken.
Daartoe werd een peiling uitgevoerd bij de terreinactoren van de
juridische wereld. Op die manier werden de bewuste taken opgespoord en
verder bestudeerd. Daarbij werden volgende vragen gesteld:
- Blijft het uitvoeren van deze taken wel degelijk noodzakelijk of
zijn sommige ervan in onbruik geraakt,
- moet de uitvoering echt worden toevertrouwd aan een magistraat of
zou men dat eventueel kunnen toevertrouwen aan een andere instantie of
aan een andere interveniërende, die al dan niet iets te maken heeft
met het gerecht;
- is het niet mogelijk om deze taken op z'n minste te herbekijken in
het licht van de vereenvoudiging en de rationalisering.
Een eerste fase van dit opinieonderzoek is achter de rug. De
ondervraagde gerechtelijke actoren hebben nu al verschillende punten
onder de aandacht gebracht.
Taken met administratief karakter
Onder de taken die een duidelijk administratief karakter hebben, men
onder meer denken aan het paraferen van diverse registers en aan de
echtverklaring van de vertaalde akten.
Met andere woorden: er bestaan heel wat situaties waarbij een
magistraat opdrachten moet uitvoeren met betrekking tot het voor echt
verklaren of legaliseren van bepaalde akten.
Er bestaat nochtans binnen de rechterlijke macht een specifieke
functie - die van de griffier - die de meest belangrijke akten van de
rechterlijk macht, namelijk de vonnissen, moet wettigen.
Het lijkt dus logisch alle taken inzake echtverklaring bij voorkeur
aan de griffier op te dragen, en zulks op stelselmatige wijze.
De rechterlijke taken
Drie voorbeelden :
o Het verhoor van getuigen in burgerlijke zaken:
Die verhoren hebben meestal betrekking op echtscheidingen. Ze nemen
meerdere zittingen per week in beslag.
In strafrechtelijke zaken is het een politieagent en geen magistraat
die het verhoor op zich neemt.
Dit model zou kunnen worden overgeheveld naar het burgerlijke recht:
het verhoor van getuigen zou kunnen worden toevertrouwd aan een
niet-magistraat (een griffier, referendaris of stagiair)
o De zittingen in het kader van rechtsbijstand:
Momenteel is de procedure inzake toekenning van rechtsbijstand een
mondelinge procedure die naast de aanwezigheid van de partijen, ook
die van een rechter, een procureur en een griffier veronderstelt.
Het daartoe bestemde verzoekschrift en de stukken waaruit de
behoeftigheid blijkt van de persoon die de kosteloosheid van de
procedurestukken vraagt, zijn vrij sterk gestandaardiseerd..
Het zou derhalve overwogen kunnen worden gebruik te maken van een
schriftelijke procedure, en bijvoorbeeld te voorzien in de
mogelijkheid dat de rechter de partijen kan horen ingeval hij van
oordeel is dat dit nodig is.
o De homologatie van akten van bekendheid:
Het betreft de omschreven verplichting dat toekomstige echtgenoten aan
de ambtenaar van de burgerlijke stand een geboorteakte moeten
overhandigen om in het huwelijk te kunnen treden.De echtgenoot die
geen geboorteakte kan overhandigen, kan die akte vervangen door een
akte van bekendheid. Daartoe moet hij zich wenden tot de vrederechter.
In de huidige stand van de wetgeving moet dezelfde persoon, die daarna
met dezelfde toestand wordt geconfronteerd, te weten een uittreksel
voorleggen van zijn geboorteakte, opnieuw dezelfde procedure
doorlopen.
Ervoor zorgen dat de akte van bekendheid definitief van aard wordt,
zou bijgevolg buitengewoon nuttig zijn.
In het algemeen zou het nuttig zijn een systematische screening door
te voeren van het gerechtelijk wetboek en in het bijzonder van de
hoofdstukken gewijd aan het onderzoek en aan bijzondere proceduren. Op
die manier moet een lijst met taken kunnen worden opgesteld waarvan
men de rechters zou kunnen ontslaan en waarvoor men de mogelijkheid
zou kunnen voorzien om ze te delegeren, indien de rechter dit nuttig
acht.
Kabinet van de Vice-Eerste Minister en Minister van Justitie
Handelsstraat 76/80
1040 Brussel
Mevrouw Saar Vanderplaetsen (N)
Tel.: 02/233.50.60
Fax: 02/230.15.37
s.vanderplaetsen@lo.fgov.be
Mevrouw Annaïk de Voghel (F)
Tel.: 02/233.51.21
Fax: 02/230.15.37
a.devoghel@lo.fgov.be
De Algemene Directie Externe Communicatie Kanselarij van de Eerste
Minister kan u bereiken op het volgende adres: cmr@premier.fed.be