Artsen zonder Grenzen
Post uit het veld
In het zuidoosten van Sudan, in de deelstaat Upper Nile, werkt AzG aan
de bestrijding van kala azar. Zonder behandeling is die ziekte
dodelijk. De onderhandelingen over vrede in het zuiden hebben ook
effect op de situatie in Upper Nile. Het team van AzG kan nu gebieden
bezoeken die lang te onveilig waren.
Landencoördinator Rutger Verkerk reisde langs de rivier de Sobat naar
Nasir, waar geen enkele vorm van gezondheidszorg is. Er is zelfs geen
meubilair in het ziekenhuis, laat staan medicijnen.
27 januari 2004: over stoffige wegen naar afgelegen dorpjes
Dinsdagmiddag vertrokken we vanuit Malakal over de zwarte katoenvlakte
naar Adong. De hobbelige en stoffige weg begon onze reisgenoten, de
Directeur-generaal (DG) van de Gezondheidsdienst en de
regeringsambtenaar van de Humanitarian Aid Commission (HAC), al vrij
snel de keel uit te hangen.
Bij aankomst in Adong voelde ik me meteen gelukkig; het land, de
sfeer, typisch Afrikaans, de kippen, de tukuls, de kinderen, alles
eigenlijk. Toen we aankwamen was er een grote Dinka dansceremonie aan
de gang waaraan het hele dorp deelnam. Het gezang en het ritme van de
trommels waren overweldigend en meeslepend. De mensen waren verkleed
alsof het carnaval was, beschilderd, bezweet en bijna in trance.
Mannen met dierenhuiden op hun hoofd, bolas en gele lakens om zich
heen, enz. Hoe gekker hoe beter. Ik zag onze bewaker naar ons toe
komen rennen, beschilderd met klei op zijn armen, een plastic rok aan
en roze geschilderde oren.
We overnachten vanavond in een tukul in Adong en vertrekken
morgenochtend vroeg naar Ulang. De vorige keer dat ze deze weg namen,
kwamen de mensen van ons team onderweg een paar hyenas tegen en ze
beweren dat ze afdrukken hebben gezien van olifanten. "
30 januari 2004: Geen enkele hulp bereikt dit deel van de Sobat
Op woensdag verlieten we de Dinka enclave met zijn vreemde maar
opwindende ceremonie en trokken verder over de vlakten en door dichte
acaciabossen naar Ulang.
We passeren tientallen kleine nederzettingen en veekampen, met kleine
lemen tukuls. Hier en daar hangt graan en mest te drogen, en overal
loopt vee. Kleine kinderen brutaal, naakt en bedekt met een laag stof
vluchten bij de weg vandaan of, gevaarlijker, komen juist recht op de
auto afgerend. De veekampen aan de andere oever van de Sobat zijn
spectaculair; vooral bij zonsondergang, wanneer de mist als een deken
over de rivier komt te liggen en de rookvuren omhoog kringelen vanuit
die uitgestrekte kampen.
Ulang is een van deze nederzettingen, omringd door een groot aantal
veekampen. We overnachtten in het nieuwe centrum voor kala azar van
Artsen zonder Grenzen, dat bestaat uit een hek, een paar tukuls en een
tent. Eenvoudig maar effectief, voor momenteel 31 patiënten.
Op donderdag vertrokken we naar Nasir, een reis van twee uur. Als je
er al zo lang mee bezig bent ga je je er vanzelf een voorstelling van
maken. Maar afgezien van de gebruikelijke legertroepen en zware wapens
was het niet de donkere, verafgelegen uithoek van de Sobat die ik me
had voorgesteld. Nasir steekt als een rond fort uit boven de vlaktes,
met tukuls van leem en gras en een paar stenen gebouwen. Het leger
heeft grote delen van Nasir in bezit genomen; het ziekenhuis, de
scholen, de opslagloodsen en zelfs het huis van de Commisioner. De
meeste burgers zijn verhuisd naar een gebied achter Nasir, waardoor ze
ingeklemd zitten tussen het leger en de milities van Gordon Kong. De
rest van de bevolking woont in een groot aantal veekampen en
nederzettingen rond Nasir.
Nasir heeft diepe indruk op me gemaakt. De aanwezigheid van Artsen
zonder Grenzen is hier dringend nodig; er is hier helemaal NIETS op
het gebied van gezondheidszorg (zelfs geen meubilair in het
ziekenhuis, laat staan medicijnen) en de aanwezigheid van het leger en
de milities is overal voelbaar. Geen enkele hulp bereikt dit deel van
de Sobat en er zijn lange perioden van voedseltekorten.
Probleem nummer één: overal zijn militairen, ook in het ziekenhuis.
Probleem twee: het gebied is slecht toegankelijk, vooral tijdens het
regenseizoen. Probleem drie: er zijn heel veel andere problemen. Het
bezoek aan het ziekenhuis en de gesprekken met ambtenaren lieten
weliswaar een goede indruk bij ons achter, maar de wandeling later die
middag maakte duidelijk hoe moeilijk het voor Artsen zonder Grenzen
werkelijk zou worden om binnen de stad te werken. Geïsoleerde ligging
+ soldaten + alcohol + verveling = onrust (we werden op één dag al met
twee kleine incidenten geconfronteerd). Er waren een aantal straten en
wijken waar we niet doorheen mochten, en we zouden heel goed te maken
kunnen krijgen met de privileges die de soldaten zich toe-eigenen,
zoals belastingheffing op alle (markt)goederen die de stad
binnenkomen.
Een andere bedreiging wordt gevormd door de vrije verkoop op de markt
van medicijnen tegen kala azar en tbc, waarschijnlijk het land
binnengesmokkeld vanuit Ethiopië. Dit kan leiden tot een verdere
toename van de resistentie tegen medicijnen. Aan het eind van de dag
zijn we naar het vliegtuig geweest dat in 2000 neerstortte, waarbij
onder andere de vice-president van Soedan omkwam. Het vliegtuig is
overwoekerd met gras en bedekt met modder. De staart ligt in de rivier
de Sobat en een van de vleugels fungeert als ideale visstek.
Vanmorgen zijn we weer vertrokken naar Ulang met een aantal kala
azar-patiënten. Op de vlaktes waren we getuige van een hertenjacht,
uitgevoerd door honden die onder leiding stonden van een stel kleine
jongens (ze hadden er die ochtend al twee gevangen). Het is vreemd hoe
zon lange reis naar een nieuw gebied heel goed te doen kan zijn,
terwijl de terugtocht gewoon een lange zit is. Nieuwe patiënten in
Galachal voor de kliniek van Artsen zonder Grenzen in Adong, waaronder
een twee maanden oude baby. Gelukkig weer iemand met toegang tot
gezondheidszorg."
Rutger Verkerk - landencoördinator