Persbericht van de Universiteit Utrecht
Faculteit Natuur- en Sterrenkunde
17 maart 2004
Watergekoelde rekencluster voor de Dutch Open Telescope
Zonnewaarnemingen nu 100 keer sneller beschikbaar
Dankzij een nieuwe rekencluster met geavanceerde waterkoeling kan de Dutch Open Telescope (DOT), een Nederlandse zonnetelescoop die op het Canarische eiland La Palma staat, nu honderd keer sneller de gemaakte opnames van de zon verwerken. Van 18 tot 24 maart presenteert de Duitse leverancier Icebear Systems samen met Rittal de rekencluster op de toonaangevende CeBIT computerbeurs in Hannover. De Dutch Open Telescope werd gebouwd en wordt geëxploiteerd door het Sterrekundig Instituut van de faculteit Natuur- en Sterrenkunde.
De DOT maakt zeer scherpe opnames van dynamische processen op de zon. De locatie en het ontwerp van de telescoop zijn zo gekozen dat de waarnemingen minimaal verstoord worden door turbulentie in de atmosfeer. Resterende verstoringen kunnen met behulp van geavanceerde rekenprogramma's gecompenseerd worden, zodat beelden ontstaan met een kwaliteit die een gelijkwaardige ruimtetelescoop zou leveren. De afzonderlijke waarnemingen worden verwerkt en daarna achter elkaar geplaatst tot een film die een uiterst nauwkeurig beeld geeft van de processen die zich in de buitenste lagen van de zon afspelen. De combinatie van scherpte en tijdspanne is uniek in de wereld.
Tot nu toe kostte het reconstrueren van een enkel plaatje een heel uur. De nieuwe cluster met zeventig 2.4 GHz Intel Xeon-processoren zal dat in minder dan een minuut doen. Hierdoor wordt het mogelijk de dagelijks vergaarde waarnemingen (tot 1800 Gigabyte) binnen een etmaal tot een film te verwerken.
De rekencluster
Naast de zeventig processoren is de rekencluster uitgerust met een Gigabit netwerk en 3750 Gigabyte aan opslagcapaciteit. De cluster is opgebouwd uit vijf groepen van zeven dual-processor systemen. In iedere groep stuurt één master zes diskloze slaves aan. Het systeem draait Linux. De warmte die de processoren ontwikkelen wordt afgevoerd door Atotech MC1 waterkoelers. De koelers zijn bijzonder efficiënt door toepassing van een micro-kanaalstructuur waardoor het contactoppervlak met het koelwater enorm groot wordt. Behalve de processoren zijn ook de twee andere hoofdwarmtebronnen (geheugen-controller en spanningsregulatoren) van waterkoelers voorzien. De resterende warmte wordt met behulp van een luchtcirculatie-systeem en een interne warmtewisselaar eveneens in water afgevoerd. Doordat de benodigde waterstroom klein is (20 liter per minuut) kan met een kleine installatie en een compact clusterrack worden volstaan. De hele cluster is ondergebracht in twee 19 inch racks van 1,2 meter hoog.
Om de collega-waarnemers van de zonne- en de sterrentelescopen in de omgeving geen overlast te bezorgen (warmte-uitstoot veroorzaakt immers turbulentie in de atmosfeer die het beeldkwaliteit verslechtert), wordt de warmte niet continu uitgestoten, maar opgeslagen in een watertank. Tijdens de ochtend- en de avondschemering, wanneer zowel zonne- als sterrentelescopen niet operationeel zijn, wordt de in de tank opgeslagen warmte via koelradiatoren in de buitenlucht geloosd.
Meer informatie
Voor meer informatie, resultaten en afbeeldingen van de DOT: http://dot.astro.uu.nl
Contactpersoon: ir. Felix Bettonvil, Sterrekundig Instituut Utrecht, Universiteit Utrecht, (030) 253 5218, 06-51491504, F.C.M.Bettonvil@astro.uu.nl
Illustratie: Een gedeelte van het oppervlak van de zon met een enorme zonnevlek, opgenomen met de DOT op 2 november 2003, in drie verschillende kleuren en gecorrigeerd voor de aardse atmosfeer. Twee dagen later op 4 november 2003 produceerde deze vlek de meest intense en grootste zonnevlam ooit. De kleinste details die de DOT op de zon kan laten zien zijn 145 km groot. Ter vergelijking is in de oranje foto de aarde op schaal ingevoegd.
Meer foto's zijn (vanaf donderdag 18 maart) te vinden op:
http://www.uu.nl/uupublish/homeuu/nieuwsenagenda/fotosdot/31511main.html,
op de site van de DOT, en bij de contactpersonen (hogere resolutie).
Voorlichter: Roy Meijer, (030) 253 3705, r.meijer@csc.uu.nl
Universiteit van Utrecht