Inbreng Jeroen Dijsselbloem (PvdA) bij het AO over toezicht op AMA-opvang en over de veiligheid van vrouwen en meisjes in de opvang
Toezicht op AMA-opvang
Het toezicht op de AMA opvang wordt (in de wet jeugdzorg per 1-1-2004) neergelegd bij de inspectie jeugdhulpverlening en jeugdbescherming. Enerzijds toezicht op campussen en anderzijds op AMA-transitiecentra en de groepswooneenheden van het NIDOS. Inspectie is in 2003 hier al mee gestart. Prima. Wat zijn bevindingen inspectie tot nu toe wat betreft de veiligheid van AMA s in de opvang?
Toekomst AMA-campus
Het AMA-campusmodel is maar deels succesvol geweest. De instroom van AMA s, grotendeels uit mensensmokkel, is enorm gedaald. Maar het aantal AMA s dat terugkeerde naar het land van herkomst is miniem. Terwijl het aantal jongeren dat met onbekende bestemming (lees mensenhandel, illegaliteit, prostitutie) verdwijnt schokkend is.
Het campusmodel is in de afgelopen paar jaar fors aangepast. Van het strenge regime is niets over. De acties tegen de campus als gevangenis sloegen dus ook nergens op. De Minister heeft inmiddels Deelen gesloten, en stelt voor Vught nog een jaar te verlengen alvorens definitief te evalueren.
Wij steunen dat, met een paar kanttekeningen.
In de eerste plaats moet het uitgangspunt zijn dat de campus zoveel mogelijk leeg blijft. Het hele AMA-opvangmodel waarbij jongeren jarenlang geïsoleerd van zowel de Nederlandse samenleving als het land van herkomst worden opgevangen, waarbij ze elke dag de boodschap krijgen je moet terug , en uiteindelijk als ze 18 worden uit de opvang worden gezet (als ze niet al veel eerder MOB zijn verdwenen&), is eigenlijk rampzalig. Onze insteek moet dan ook zijn dat de jonge asielzoekers die definitief zijn afgewezen zo snel mogelijk worden herenigd met hun ouders of andere familie. Nederland houdt een bijzondere verantwoordelijkheid voor deze jongeren, ook na terugkeer, tot 18 jaar. Als er geen familie zou zijn dan moeten er andere opvang worden geregeld. Maar niet langer jongeren jarenlang in een schizofreen isolement houden.
De tweede kanttekening is dat de evaluatie van het hele AMA-beleid nodig is, niet alleen van de campus. Er zijn ook andere vormen van opvang, deze moeten worden vergeleken. Er zijn problemen met de overgang naar 18 jaar van AMA s die erkend vluchteling zijn en nog in procedure zijn. Dus graag toezegging minister dat we over een jaar over een brede vergelijkende analyse beschikken over de gehele AMA-opvang.
Wat gebeurt er nu met AMA s die 18 worden en nog niet zijn uitgeprocedeerd. COA wil ze niet meer huisvesten en corporaties mogen ze niet huisvesten. In analogie aan de Koppelingswet staan allerlei voorzieningen niet open voor de ex-AMA s. Een onmogelijke situatie. De komende jaren komen er duizenden kinderen op straat te staan. En ze duiken voor een groot deel weer op in de grote steden in zeer afhankelijk situaties, in handen van de verkeerde netwerken. Wat gaat de minister hieraan doen?
Veiligheid vrouwen en meisjes
Aanleiding is motie Albayrak/Hoekema. Onderzoek verricht naar feitelijke veiligheid, gevoelens van veiligheid en veiligheidsbeleid in de opvang.
Zestig procent van de AZC s zegt dat er in laatste zes maanden van 2001 tenminste één incident is geweest van geweld tussen partners of leden van één huishouden. 23% meldt fysieke bedreiging van vrouwen door medebewoners, naast intimidatie (20%) en verbale agressie jegens vrouwen (33%). Ongeveer 20% van de AZC s meldt aanrandingen en ronselen voor prostitutie. Daarnaast verdwijnen er veel meisjes en vrouwen mogelijk samenhangend met (gedwongen) prostitutie.
Zowel de werkelijke veiligheid als de gevoelens van onveiligheid hebben alles te maken met de wijze van opvang. Nog altijd helft van de bewoners langer dan 3 jaar in de CO, veel alleenstaande mannen, veel gezamenlijke ruimten en weinig privacy zijn bepalende factoren.
De huidige snelle reorganisatie met veel verhuizingen verhoogt de kwetsbaarheid van met name de alleenstaande vrouwen. Veiligheid wordt door de COA teveel ingevuld als veiligheid voor de medewerkers.
De eerste vraag aan de Minister is waarom de aanbevelingen, die niet voor het eerst worden gedaan, nog geen praktijk zijn. Al in het werkprogramma WVC-beleid 1991-1995 (nu VWS) stond een aantal aanbevelingen die nog steeds actueel zijn. Wat is daarmee gebeurt?
Al jaren geleden werd een protocol voor medewerkers aangekondigd hoe om te gaan met huiselijk/seksueel geweld? Is dat er nu?
Bijvoorbeeld het met sleutel afsluitbaar kunnen maken van alle kamers en het creëren van aparte ontmoetingsruimten voor vrouwen. Beide staan ook in "Het lange wachten op een veilige toekomst" .Over de ontmoetingsruimtes schrijft de minister in haar brief aan de Kamer dat het op de meeste locaties al gebruikelijk is. Ze schrijft ook dat het op de meeste locaties reeds gebruikelijk is om vrouwen niet op een gang met alleenstaande mannen te plaatsen. Ik wil de minister vragen hier regels van te maken.
Uit het onderzoek blijkt dat de kenmerken van de OC (hoge doorstroom, weinig sociale cohesie) de onveiligheid voor vrouwen vergroten. Is de minister van plan om het voorstel om alleenstaande vrouwen of iig AMA s niet meer in OC plaatsen over te nemen?
Hoe wordt met deze aspecten omgegaan bij de lopende reorganisatie van de opvang?
(2)Voor wat betreft de medebewoners: Heldere voorlichting en sancties, óók bij huiselijk geweld. Let op: dit betekent dat een delict in de sfeer van huiselijk/seksueel geweld een contra-indicatie vormt voor de asielaanvraag.
(3) wat betreft de vrouwen zelf: asiel-juridische procedure in relatie tot partner verbeteren. Vrouwen die afhankelijk zijn van het asielrelaas van hun partner kunnen niet, naar aanleiding van huiselijk geweld in de opvang, een zelfstandige asielaanvraag indienen. Dit betekent gedurende de asielaanvraagperiode blijvende afhankelijkheid van geweldadige partner.
(4) Wat betreft COA beleid en medewerkers: protocol opstellen, huisregels en sancties, óók aangaande ongewenste intimiteiten door medewerkers, registratie van alle incidenten, training van medewerkers, vertrouwenspersonen aanwijzen.
(5) Incident registratie
Is de minister voornemens om de voorgestelde incident registratie op te zetten? Om zo beter te kunnen monitoren hoe groot de problemen zijn en in welke centra ze het meeste spelen.
(6) Loverboys
Wat is de minister voornemens te doen aan de loverboyproblemen en andere vormen van (gedwongen) prostitutie) bij AMA's?
(7) Gasten
In het rapport staat dat mannen die niet op het centrum wonen maar er s nachts wel illegaal verblijven voor overlast zorgen. Wat is de minister van plan om dit aan te pakken?
Tot slot
Kan de Minister ons binnenkort informeren over de stand van zaken van de COA reorganisaties. Met name over
* aantal plaatsen in eindmodel
* regionale spreiding
* kwaliteitsnormen voor de opvang
* extra kosten van de snelle reorganisatie
---
Tweede Kamer der Staten-Generaal