Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
De voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
2509 LV Den Haag
der Staten-Generaal Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
Telefax (070) 333 40 33
2513 AA DEN HAAG
Uw brief Ons kenmerk
AVB/VDB/04 9650
Onderwerp Datum
Werkplan CWP 2004 en monitor 8 maart 2004
Arbeidsgehandicapten 2002
Hierbij stuur ik u mede namens de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
en de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het bij brief van 12 januari jl.
(AVB/VBD/04 1112) toegezegde Werkplan 2004 van de Commissie Het Werkend
Perspectief (CWP) en de Monitor Arbeidsgehandicapten 2002. Tevens treft u aan het
Meerjarenprogramma 2003-2006 van de CWP.
Commissie Het Werkend Perspectief
De CWP heeft tot taak (Instellingsbesluit, Staatscourant 2003, nr. 124, p. 11) om de
arbeidsintegratie en de reïntegratie van arbeidsgehandicapten en chronisch zieken te
stimuleren door:
- een bijdrage te leveren aan positieve en realistische beeldvorming inzake
arbeidsgehandicapten bij werkgevers, werknemers en intermediaire organisaties;
- het verbeteren van de kwaliteit van de begeleiding van werknemers en werkzoekenden
door het vergroten van expertise bij werkgevers, werknemers en adviseurs op het gehele
terrein van preventie, zorg, verzuimbegeleiding, behandeling en (re)integratie;
- aandacht te vragen voor specifieke doelgroepen als chronisch zieke jongeren en
jonggehandicapten;
- het stimuleren van gedragsverandering bij werkgevers, werknemers en hun adviseurs.
De CWP geeft in haar meerjarenprogramma een overzicht van de werkwijze en de gewenste
resultaten. Naast integratie en reïntegratie van mensen met een arbeidshandicap richt de
CWP zich op preventie en curatie van kortdurende problematiek. Een belangrijk speerpunt
is bijvoorbeeld het voorkomen van ziekteverzuim en WAO-instroom wegens psychische
klachten. De subcommissie Psychische Problematiek (SPP) van de CWP is belast met de
verdere implementatie van de Leidraad van Donner (Commissie Psychische
Arbeidsongeschiktheid) getiteld `Aanpak verzuim om psychische redenen'. Daarnaast
ontwikkelt de SPP een preventie-instrument gericht op voorkomen van (psychisch) verzuim
en arbeidsongeschiktheid. Dit preventie-instrument wordt momenteel in twee sectoren
uitgetest.
De CWP werkt met betrokkenheid van relevante actoren aan de volgende thema's:
- advies inzake een sluitende aanpak voor de arbeidsmarktproblematiek van
jonggehandicapten;
- de internetportal en telefonische helpdesk Eerste Hulp Bij Werk en kenniscampagne;
AVB/VDB/04 9650
---
- houdingcampagne;
- beeldvormingcampagne;
- (Dis)ability Management en Design4All;
- Vereniging Kroon op het Werk;
- inzet van ervaringsdeskundigheid.
Kortheidshalve verwijs ik u voor nadere informatie naar het bijgaande
meerjarenprogramma.
In het Werkplan 2004 treft u nadere informatie aan over alle deelnemers aan de door de
CWP geïnitieerde activiteiten. Communicatie en publiciteit en het creëren van draagvlak en
netwerk onder alle actoren betrokken bij de problematiek van preventie, zorg, (re)integratie
is daarbij een belangrijk middel. Zo vormt de website EHBW.nl een informatieknooppunt
waarvoor met bijna honderd organisaties wordt samengewerkt. De EHBW is een eerste
ingang voor de meeste gestelde vragen naar werk, gezondheid en handicap van waaruit kan
worden doorverwezen naar de achterliggende kennisleveranciers. De CWP laat in 2004
nader onderzoek doen naar de attitude van professionals en naar de invloed van media en
politiek op de beeldvorming rond arbeidsgehandicapten. Hieronder valt zowel kortdurende
als langdurende/chronische problematiek.
Kennis, houding en gedrag zijn van wezenlijke invloed op de bereidheid om preventieve
maatregelen of werkaanpassingen te treffen en om mensen met een arbeidshandicap in
dienst te nemen. Met dit inzicht in de attitude kan de CWP de communicatiestrategie en
-activiteiten zo goed mogelijk richten.
Er is regelmatig overleg van de CWP met de Ministeries van SZW en VWS over
afstemming op het terrein van communicatie.
Overigens wil ik u melden dat de CWP op 21 april 2004 een congres en de uitreiking van de
prijs Kroon op het Werk organiseert. De jury, onder voorzitterschap van de Staatssecretaris
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, nomineert op 19 maart a.s. vijf bedrijven met een
innovatief verzuim- en (re)integratiebeleid dat zich onderscheidt in het bieden van kansen
aan mensen met een arbeidshandicap.
Monitor Arbeidsgehandicapten
In de Monitor Arbeidsgehandicapten 2002 wordt een arbeidsgehandicapte gedefinieerd als
iemand met een langdurige aandoening, ziekte of handicap die aangeeft belemmerd te
worden bij het uitvoeren en/of verkrijgen van werk. Van alle personen van 15-64 jaar geeft
in 2002 2,6 miljoen aan een langdurige aandoening of handicap te hebben; 1,6 miljoen
daarvan heeft een arbeidshandicap.
Uit de Monitor blijkt dat er (nog steeds) een correlatie is tussen opleidingsniveau en mate
van arbeidshandicap (minder kwalificatie meer handicap).
De monitor 2002 laat zien dat werkgevers in toenemende mate zorgdragen voor
werkaanpassingen. Van de 778.000 werkzame arbeidsgehandicapten gaf 231.000 aan een
aanpassing te hebben en nog 127.000 gaven aan deze nog nodig te hebben. In 2000 gaven
145.000 arbeidsgehandicapten aan een aanpassing nodig te hebben.
Het aandeel arbeidsgehandicapten dat tot de werkzame beroepsbevolking behoort is tussen
2000 en 2002 gedaald van 52% naar bijna 49%. Het feitelijke aantal arbeidsgehandicapten
dat werkt is toegenomen van 759.000 in 2000 tot 778.000 in 2002.
Sinds 2002 zijn er meer vrouwen dan mannen arbeidsgehandicapt. Meer dan de helft van de
arbeidsgehandicapten is 45 jaar of ouder. De helft van de arbeidsgehandicapten is laag
AVB/VDB/04 9650
---
opgeleid. In de totale bevolking is vier op de tien personen laag opgeleid. Opvallend is ook
dat tien procent van de arbeidsgehandicapten staat ingeschreven bij een CWI.
Arbeidsgehandicapten werken relatief vaak binnen de industrie en de gezondheids- en
welzijnszorg. Binnen de zakelijke dienstverlening, handel en openbaar bestuur werken
relatief weinig arbeidsgehandicapten.
Voor nadere informatie verwijs ik u naar bijgaand rapport.
Kader kabinetsbeleid
De eerste uitdaging is, om in het kader van het sociaal en arbobeleid in ondernemingen
ruimte te maken voor alle mensen, mét en zonder een ziekte of handicap. Preventie,
integratie en vroegtijdige reïntegratie zijn van groot belang. In de communicatie rondom de
loondoorbetalingsverplichting en de nieuwe WAO-maatregelen zal dit nadrukkelijk worden
meegenomen.
Centraal staan de competenties en kwalificaties van mensen. Goed en toegankelijk
onderwijs voor iedereen, met en zonder handicap blijft van groot belang. Daar waar extra
aangepast onderwijs noodzakelijk is, moet dit beschikbaar blijven dan wel worden
verbeterd, zodat iedereen een voldoende startkwalificatie voor de arbeidsmarkt kan
verwerven. Vervolgens is het van belang dat er een andere attitude ontstaat ten aanzien van
het in dienst nemen van gekwalificeerde mensen met een arbeidshandicap. Zoals in onze
brief van 12 januari jl. reeds aangegeven kan de werkgever daarbij gebruikmaken van de no-
riskpolis, de premiekorting en van de mogelijkheid tot vergoeding van werkaanpassingen.
Hierna treft u een kort overzicht aan van lopend en nieuw beleid waarbij er een verbinding
is met activiteiten van de CWP, dan wel de Monitor Arbeidsgehandicapten.
Europees jaar van mensen met een handicap en de follow-up
Het jaar 2003 was door de Europese Unie uitgeroepen tot het Europees Jaar van mensen met
een handicap. In 2003 hebben 163 lokale comités diverse activiteiten ontwikkeld en
daarnaast zijn er onder meer drie regionale en een landelijk arbeidsmarkt debat gevoerd. Op
18 februari jl. is dit jaar afgesloten voor Nederland tijdens een conferentie in de Jaarbeurs in
Utrecht. Ik heb daar namens het kabinet de conclusies en aanbevelingen van het Nationaal
Comité in ontvangst genomen. Belangrijke conclusie is dat er moet worden doorgegaan met
wegnemen van drempels voor mensen met een handicap. De samenleving nationaal,
regionaal en lokaal, alle mensen samen zijn aan zet om hieraan te werken. Op initiatief van
het kabinet komt er een Task Force Handicap & Samenleving die onder voorzitterschap van
mevrouw Hannie van Leeuwen gaat werken aan het uitdragen van goede
praktijkvoorbeelden en het stimuleren van het maatschappelijk debat rond het wegnemen
van `drempels'. De Task Force en CWP zijn hierin qua thema's complementair.
De Europese Commissie heeft als follow-up van het Europees Jaar van mensen met een
handicap 2003 een Actieplan `Gelijke kansen voor personen met een handicap' ontwikkeld.
Speerpunten voor 2004 en 2005 daarin zijn:
- toegang tot en behoud van werk, inclusief het tegengaan van discriminatie op dit terrein;
- een leven lang leren ter bevordering van inzetbaarheid;
- nieuwe technologie;
- toegankelijkheid van de openbare gebouwde omgeving om participatie en integratie te
verbeteren.
AVB/VDB/04 9650
---
De in het kader van het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie te organiseren
conferentie Disability Management sluit hier op aan (zie AVB/VDB/04 1112).
Peer Reviews
In het kader van de Europese Werkgelegenheidsstrategie zijn in 2003 twee Peer Reviews op
het terrein van arbeid en handicap georganiseerd door de Europese Commissie samen met
respectievelijk Spanje en Nederland. Doel van de Peer Review is het leren van elkaars
ervaringen op een bepaald beleidsterrein.
In oktober 2003 organiseerde de Europese Commissie in samenwerking met Spanje een
Peer Review getiteld `The use of new technology in the employment of people with
disabilities'. Hierbij waren experts en vertegenwoordigers uit acht (nieuwe) lidstaten van de
Europese Unie aanwezig.
In Spanje draagt de `Fundacion ONCE' (gestart als organisatie van en voor blinden) direct
bij aan het bieden van werkgelegenheid en het stimuleren van de media om zich meer te
richten op mensen met een handicap en hun dagelijkse problemen en uitdagingen. De
organisatie heeft eigen bedrijven waar mensen met een handicap werken of ze is
`shareholder' in bedrijven om zo via zeggenschap in bedrijven de indienstname van mensen
met een handicap te stimuleren.
In november 2003 waren er twee vertegenwoordigers per land uit negen (nieuwe) lidstaten
bij een Peer Review `Disability Management' die mede in samenwerking met de CWP door
de Europese Commissie en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is
georganiseerd. Opvallend is dat de meeste landen in het kader van een meer streven naar
gelijke behandeling van mensen met een handicap of chronische ziekte opnieuw overwegen
wat nu de meest gewenste beleidsvorming is. Aan de ene kant blijft er, mede afhankelijk
van de aard en mate van handicap of beperking behoefte aan vormen van `sheltered
employment'. Aan de andere kant is er toch in toenemende mate een behoefte om zo veel
mogelijk binnen de arbeidsmarkt en binnen bedrijven ruimte te maken en houden voor
mensen met een arbeidshandicap.
Mogelijke ontwikkeling gericht pakket preventie en (arbo)zorg
Naar aanleiding van de uitkomsten van de Monitor Arbeidsgehandicapten wordt bezien of
het mogelijk is, in samenspraak met de cliëntenorganisaties en verantwoordelijke artsen uit
de keten, te komen tot een meer gericht pakket voor preventie en (arbo)zorg voor de
categorieën langdurig zieken met het hoogste aandeel arbeidsgehandicapten, te weten
migraine of ernstige hoofdpijn, hart- of vaatziekten, maagdarmstoornissen, psychische
klachten (zie ook het werkprogramma CWP/SPP) en gehoorproblemen.
Naar verwachting kan ik u voor de zomer 2004 hierover nader berichten.
Sociale Zekerheid en Zorg
Onder verwijzing naar de recente brief van de Minister van VWS en de Minister van SZW
van 29 januari jl. (AVB/AIS/04 1117) met de afspraken uit de Tweede Invitational
Conference Sociale Zekerheid en Zorg, benadrukken we het belang van goede en
toegespitste sociaal-medische begeleiding voor iedereen. Voor mensen met een langdurige
aandoening, ziekte of handicap kan hieraan extra behoefte zijn. Het gaat dan om preventie
en (arbo)zorg op maat. Het verheugt ons dat het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) van
plan is om de zorgverzekeraars te stimuleren om bij de inkoop van zorg rekening te houden
met de factor arbeid.
AVB/VDB/04 9650
---
Arboconvenanten
De `Leidraad Aanpak verzuim om psychische redenen' die door de CPA is ontwikkeld
behoort tot de subsidiabele activiteiten van de tweede fase Arboconvenanten die zijn gericht
op de versterking van het sectorale arbo, verzuim-en reïntegratiebeleid. In diverse
convenanttrajecten waar psychosociale belasting een onderwerp is, maakt het gedachtegoed
uit de leidraad ook deel uit van de plannen van aanpak die daar worden uitgevoerd. Voorts
zijn er twee convenantsectoren waar specifiek met de leidraad is proefgedraaid. Afhankelijk
van de uitkomsten van een evaluatie-onderzoek hiernaar, zal SZW streven naar navolging in
andere convenantsectoren.
Het door de SPP ontwikkelde preventie-instrument kan, als er een op de sector toegesneden
versie van het instrument beschikbaar is, worden ingezet als pilot in het arboconvenant van
de schoonmaaksector. Ook deze pilot kan afhankelijk van de ervaringen navolging
vinden in andere convenantsectoren.
Er zijn diverse convenanttrajecten waarin aandacht wordt besteed aan het in dienst houden
van mensen met een arbeidshandicap, zoals de activiteiten m.b.t. reïntegratie van WAO-ers
in de Grafimedia, gemeenten en agrarische sectoren.
In het kader van het op 2 april 2002 afgesloten arboconvenant Wsw wordt in mei/juni 2004
een ArboSW-Beurs georganiseerd waarin instrumenten, die in het kader van het convenant
zijn ontwikkeld, zullen worden gepresenteerd.
Gezien de gesignaleerde verschillen in arbeidsparticipatie van mensen met een
arbeidshandicap tussen bedrijfstakken is het wenselijk, om met sociale partners de verdere
mogelijkheden van vrijwillige afspraken (convenanten of CAO) over het in dienst nemen en
in dienst houden van arbeidsgehandicapten te verkennen. Daarbij kan specifiek aandacht
worden besteed aan preventie, verzuim en reïntegratie. Ik ben voornemens hierover met
sociale partners een verkenning te doen.
Aan de CWP zal gevraagd worden hierbij behulpzaam te zijn. De uitkomsten hiervan kunt u
begin september 2004 tegemoet zien.
Tot slot wil ik er op wijzen dat met de inwerkingtreding op 1 december 2003 van de Wet
gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte een belangrijke stap is gezet
om de arbeidsdeelname van mensen met een arbeidshandicap of chronisch ziekte te
ondersteunen.
De Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(mr. A.J. de Geus)
Bijlage:
Werkprogramma CWP 2004,
Meerjarenprogramma 2003-2006 CWP,
Monitor Arbeidsgehandicapten 2002 CBS, TNO Arbeid en SZW.
AVB/VDB/04 9650
---
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid