7 maart 2004
Versterking strafrechtsketen
De druk op de strafrechtsketen is groot, zo is al geruime tijd geleden
vastgesteld. Het kabinet heeft daarom met het Veiligheidsprogramma een
flinke impuls gegeven aan de strafrechtsketen om de veiligheid in
Nederland te vergroten. Ondanks de financiële druk zijn er binnen de
rijksbegroting honderden miljoenen vrij gemaakt voor de terreinen
opsporing, vervolging, berechting en executie. Het
veiligheidsprogramma bevat tientallen verregaande instrumenten op het
gebied van wet- en regelgeving en capaciteit.
De capaciteit van de politie wordt uitgebreid (meer blauw op straat)
en de handhaving wordt zichtbaarder. Acties als preventief fouilleren
bewijzen hun nut in het verbeteren van de zichtbare handhaving op
straat. Door de prestatiecontracten is er meer zicht op de productie
van de diverse korpsen, van belang in het vaststellen van de druk op
de strafrechtsketen. De gemeenten krijgen meer armslag in het
toepassen van preventieve instrumenten als cameratoezicht en de aanpak
van de kleine ergernissen. De aanpak van veelplegers laat op regionaal
niveau een spectaculaire daling zien van veel voorkomende
criminaliteit. Met het bedrijfsleven zijn afspraken gemaakt inzake
publiek-private samenwerking om criminaliteit te voorkomen. Een nieuw
op te richten Centrum voor Criminaliteitspreventie zal hieraan
bijdragen.
De prestaties van het Openbaar Ministerie zijn flink verbeterd. Vorig
jaar zijn er onder meer door de inzet van de politie en het OM 14.500
strafzaken meer aangeleverd bij de rechtbank waarmee dit is gestegen
tot 270.000. Men voldoet in dat opzicht al ruim aan de targets van het
veiligheidsprogramma.
Het aantal kantonstrafzaken, de overtredingen, is zelfs met 25%
gestegen naar 280.000 zaken als gevolg van het versterkte toezicht in
het publieke domein. Het betreft hier met name APV-zaken en
zwartrijden en ordeverstoring. Daarnaast daalt de gemiddelde
doorlooptijd, het sterkst bij de jeugdzaken. Gemiddeld wordt 95,3 %
van de zaken die voor de rechter gebracht worden, gehonoreerd in de
vorm van een schuldigverklaring.
Specialismen
Het OM heeft verder in de afgelopen jaren geanticipeerd op enkele
belangwekkende ontwikkelingen. Specialismen zoals fraude en milieu
zijn ondergebracht bij het functioneel parket, landelijke zaken zoals
georganiseerde misdaad en terrorisme zijn ondergebracht bij het
landelijk parket. De instelling van de landelijke recherche en de
bovenregionale teams bij de politie ondersteunen het streven naar een
meer gericht aanpak van bovenregionale en landelijke criminaliteit. Op
regionaal niveau is het OM vertegenwoordigd in de justiële beraden
waarbinnen de caseload besproken kan worden met vertegenwoordigers van
de Justitiële organisaties.
Daarnaast ontwikkelt het OM momenteel een hernieuwde visie op de eigen
organisatie. Onder de noemer Het OM verandert wordt onderzocht of en
hoe het OM organisatorisch in staat is om te voldoen aan de huidige
eisen die aan hen worden gesteld. Rond de zomer zal dit traject zijn
afgerond waarna het zal worden voorgelegd aan het parlement.
Ook de rechsprekende magistratuur (rechters) is de laatste jaren
gereorganiseerd. De Raad voor de Rechtspraak is ingesteld waardoor er
één aanspreekpunt is voor het vaststellen van het beheer van de
strafrechtsketen. Tevens wordt er gewerkt aan een betere benutting van
de zittingscapaciteit en ontlasting van de werkdruk, onder meer door
mediation.
Met het plan "Modernisering Sanctiestelsel" wordt de sanctiecapaciteit
niet alleen uitgebreid, maar het biedt ook de mogelijkheid gerichter
straffen op maat uit te voeren. Er wordt een sober regime ontwikkeld
voor die personen die slechts een korte straf opgelegd hebben gekregen
en voor die gedetineerden waarvan vaststaat dat een intensief
resocialisatieprogramma geen effect zal hebben. Voor veelplegers
worden aparte voorzieningen gecreëerd.
Wetgeving
Er is in de afgelopen twee jaar intensief gewerkt aan wetgeving die
niet alleen te maken heeft met het Veiligheidsprogramma maar ook als
inzet had het instrumentarium van politie en OM te verbeteren. Dit is
voor een deel ook gerelateerd aan de bestrijding van het terrorisme.
Enkele voorbeelden van belangrijke wetsvoorstellen zijn: ruimere
bevoegdheden voor politie en OM om persoonsgegevens op te vragen bij
bedrijven en maatschappelijke instanties, meer mogelijkheden bij
bestrijding van computercriminaliteit, mensensmokkel en mensenhandel,
nieuwe DNA-wetgeving, terrorismewetgeving met samenspanning en
recrutering Jihad, vorderen telecommunicatiegegevens. Daarnaast wordt
gewerkt aan de herziening van het wetboek van strafvordering waarbij
de rol van het Openbaar Ministerie in het vooronderzoek nog
duidelijker wordt neergezet als leidende organisatie. Het wetsvoorstel
stelselmatige daders biedt de mogelijkheid om notoire veelplegers voor
langere tijd (maximaal twee jaar) uit de maatschappij te onttrekken.
Kortom: versterking van de strafrechtsketen vindt al plaats, over de
volle breedte.
Vaststaat dat we er op dit moment ook nog niet zijn, het betreft een
investering van enkele jaren met beperkte middelen en ambitieuze
doelstellingen. Wel is inmiddels duidelijk dat de eerste verbeteringen
zichtbaar zijn.
Openbaar Ministerie