04-03-2004
Lelijk is geen argument: de wederopbouw in Den Helder
Al ruim een halve eeuw geleden eindigde de Tweede Wereldoorlog. Na
deze oorlog, tijdens de zogenaamde wederopbouw, verrezen veel nieuwe
gebouwen. Deze gebouwen bereiken langzamerhand de leeftijd van vijftig
jaar, de wetmatige grens om voor bescherming van rijkswege in
aanmerking te komen. De Monumentencommissie werkt aan een
inventarisatie van wat er na de oorlog in Den Helder is gebouwd en
onderzoekt of de bouwwerken uit de wederopbouwperiode bijzondere
kwaliteiten kennen die (nog) niet op waarde zijn geschat.
Wat is wederopbouw?
Volgens de definitie van de Rijksdienst voor de monumentenzorg (RDMZ)
is wederopbouw het resultaat van (steden)bouwkunst en landinrichting
uit de periode 1940 1965. Het gaat om het feitelijke herstel van de
oorlogsschade en het herstel van de algemene bouwproductie. Dit
laatste gebeurde in samenhang met de stads en dorpsuitbreidingen
(vroeg naoorlogse wijken), de aanleg van haven en industriegebieden,
infrastructurele werken, de herinrichting van het landelijk gebied en
de wederopbouw van boerderijen. Ook de interieurs en de toegepaste
kunst in en aan architectuur uit de periode 1940 1965 horen daarbij.
04-03-2004
Den Helder na de oorlog
Samen met Velsen is Den Helder de belangrijkste wederopbouwgemeente in
Noord Holland. De oorlogsschade in Den Helder was groot: twintig
procent van het woningbestand was verwoest of zwaar beschadigd.
Bovendien moest er opeens in een razend tempo gebouwd worden toen in
mei 1947 besloten werd dat de marine versterkt in Den Helder zou
terugkomen. "Oud Den Helder" is een typisch voorbeeld van een
wederopbouwwijk. Ook Nieuw Den Helder, de flatgebouwen daar en de
stedenbouwkundige inrichting, geeft een duidelijk beeld van hoe er
werd gebouwd en geleefd in de wederopbouwperiode.
Andere architectuur
De architectuur en stedenbouw uit de periode van de wederopbouw is
anders dan die uit de periode van voor de Tweede Wereldoorlog: de
woonwijken zijn omvangrijker en de bouwwerken meestal grootschaliger.
De stedenbouwkundige opzet en het gebruik van materialen verschillen
van een vooroorlogse wijk. Er was niet veel geld en zo werd het motto
van de wederopbouw 'sober en doelmatig'. De waardering voor bouw
tijdens de wederopbouw is niet zo groot. Er zou te veel van het zelfde
gebouwd zijn, met te goedkope materialen en zonder aandacht voor
vormgeving. Toch zijn ook toen mooie bouwwerken gerealiseerd en valt
er veel te ontdekken door beter te kijken.
De grote verbouwing
In het Nederlands Architectuur Instituut (NAI) in Rotterdam is tot en
met 31 mei 2004 de tentoonstelling De grote verbouwing te zien. De
tentoonstelling gaat over herstructurering van het naoorlogs
woningbezit. Ook heeft het NAI een publicatie over wederopbouw
uitgebracht. Dit boek, 'De grote verbouwing. Verandering van
naoorlogse woonwijken' van Jacqueline Tellinga, beschrijft dertien
wijkprojecten in Nederland en bevat veel informatie over veranderingen
in het naoorlogse Nederland. Het Helders Duinparkplan wordt in het
boek als één van de dertien wijkprojecten beschreven, als
herstructureringsplan voor een naoorlogse wijk.
Tentoonstelling "Lelijk is geen argument".
Vanaf donderdag 22 april 2004 is de reizende tentoonstelling met de
titel Lelijk is geen argument; Toonbeelden van wederopbouw in
Nederland 1940 1965' gedurende zes weken te zien in de openbare
bibliotheek aan het Bernhardplein. De tentoonstelling wordt op 22
april geopend met een mini symposium over de wederopbouw. Den Helder
is één van de twintig gemeenten waar de tentoonstelling te zien is.
Het geeft een bijzonder beeld van de jaren vijftig en zestig. De
tentoonstelling is een feest van herkenning en tegelijkertijd een
ontdekkingstocht vol verrassingen. De landelijke tentoonstelling wordt
in Den Helder aangevuld met een lokaal deel. Doel is de bouwwerken uit
de wederopbouwperiode eens met andere ogen te laten zien.
Oproep: heeft u filmbeelden uit de vijftiger of zestiger jaren?
Voor de tentoonstelling willen wij een korte film laten maken over het
leven in de jaren vijftig en zestig. Helaas hebben wij geen
filmbeelden. Daarom vragen wij uw medewerking. Heeft u filmmateriaal
uit die periode en mogen wij dat gebruiken voor de tentoonstelling?
Neem dan zo spoedig mogelijk contact op met beleidsmedewerker
Cultuurhistorie, mevrouw M.F. Laan, telefoonnummer (0223) 678 838
(niet op woensdag). Alvast bedankt.
Gemeente Den Helder