Ministerie van Algemene Zaken

1red13887
2004-02-06, NOS, Gesprek met de minister-president, N.2, 18.53 uur

MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE

MINISTERRAAD, OVER HET TERUGKEERBELEID

FRIESZO:
Maandag het debat over de asielzoekers. Het maakt heel veel emoties los in het land. Kunt u dat begrijpen?


BALKENENDE:
Ik begrijp het zeker. Het is ook goed dat mensen oog hebben voor het lot van anderen, en zeker wanneer die mensen langere tijd in Nederland zijn. Dan weten we dat mensen naar anderen gaan kijken, met ze gaan meeleven en ook voor mensen opkomen. Dat is denk ik ook heel goed, want dat betekent dat je een samenleving hebt waarin we oog hebben voor elkaar.

FRIESZO:
De commotie loopt zo hoog op dat zelfs de voorzitter van de PvdA de PvdA-burgemeesters heeft opgeroepen zich aan te sluiten bij het verzet tegen deze maatregelen. Wat dacht u toen u dat zag?


BALKENENDE:
Ik heb dat eerlijk gezegd totaal niet begrepen, want je kunt wel van mening verschillen over bepaalde onderwerpen, maar we weten ook dat in een democratie de regels moeten worden gerespecteerd. Het oproepen tot verzet past denk ik helemaal niet. Het verbaast me ook een beetje dat iemand van de PvdA, die op alle niveaus bestuurlijke verantwoordelijkheid draagt, dit signaal doet in de richting van burgemeesters. Ik vond het een fout signaal en ik heb het ook niet begrepen.

FRIESZO:
Het is eigenlijk een soort sabotage van het kabinetsbeleid.


BALKENENDE:
Ik vind dat je enorm op moet passen om dit soort geluiden naar voeren te brengen, want je hebt wel met elkaar de regels in dit land te respecteren. Wanner je dan oproept tot verzet ben je met heel andere dingen bezig. Dat kan ook niet. Ik heb bovendien vandaag geconstateerd dat er een overeenstemming is tussen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en minister Verdonk. Het is een belangrijk signaal dat gemeenten en de minister willen samenwerken in de sfeer van het terugkeerbeleid. Dat is ook een signaal dat de heer Koole zich ter harte zou moeten nemen.

FRIESZO:
Is het een uitglijder?


BALKENENDE:
Ik begrijp het niet. Ik denk dat het te politiek is gedacht zonder veel besef te hebben wat dit bestuurlijk betekent. Eerlijk gezegd had ik niet gedacht dat een PvdA-voorzitter zoiets zou doen.

FRIESZO:
Verdonk nam zelfs het woord `bananenrepubliek' in de mond toen ze moest beschrijven wat ze ervan vond.


BALKENENDE:

Ik denk dat achteraf de heer Koole ook wel een beetje spijt heeft. Ik merkte ook dat er iets was van terugtrekkende bewegingen. Ik denk dat hij zelf ook heeft gevoeld dat hij wat te ver is gegaan.

FRIESZO:
Aan het begin van de week riep de heer Van Aartsen u op meer voluit achter het beleid van mevrouw Verdonk te gaan staan. Heeft u begrepen waarom hij dat heeft gedaan?


BALKENENDE:
Eerlijk gezegd niet. Ik heb vorige week vrijdag het beleid van mevrouw Verdonk verdedigd. Diezelfde avond, ik wist niet wat de heer Van Aartsen zou gaan zeggen, heb ik nog eens heel duidelijk aangegeven hoe het beleid in elkaar zit, wat in het CDA over dit onderwerp in het verleden was gezegd. Wat dat betreft zijn we bezig met een hele consequente lijn. Die oproep van de heer Van Aartsen was denk ik toch wat misplaatst.

FRIESZO:
Zou de heer Van Aartsen misschien terecht een beetje bang zijn voor de afbrokkelende steun op dit terrein? In uw eigen partij zie je toch in de Kamer kritische vragen ontstaan over dit onderwerp. D66 leverde nog haast zwaardere bezwaren.


BALKENENDE:
Dat je kijkt naar het consequent voeren van beleid is natuurlijk altijd goed en dan mag je elkaar ook aanspreken. Ik geloof overigens niet dat ik iemand ben die de afgelopen tijd even in beeld was van dat ik slappe knieën zou hebben. Ik sta voor moeilijke maatregelen, weet heel goed wat onze agenda is en daar ga ik dan ook 100% voor. Dat weet de heer Van Aartsen ook. Het CDA heeft vorig jaar niet iets beloofd in een verkiezingsprogramma. Bij de statencampagne heb ik zelf bepaalde zaken naar voren gebracht. Datgene wat we toen hebben beloofd wordt op het moment ook omgezet in beleid. In die zin is er sprake van een consistente aanpak. Dat het CDA oog heeft voor gevoelens in de samenleving is alleen maar goed, maar ook het CDA ­ dat geldt ook voor D66 en VVS ­ heeft wel getekend voor het Hoofdlijnenakkoord. Datgene waar mevrouw Verdonk mee bezig is, is feitelijk het uitvoeren van dat akkoord dat we met zijn drieën hebben gesloten.

FRIESZO:
U zegt eigenlijk tegen CDA en D66: "Jullie kunnen kritisch zijn en de emoties een kanalisering geven, maar als het er op aankomt verlang ik wel dat jullie erachter gaan staan"?


BALKENENDE:
Ik denk dat de fracties ook zelf weten wat een Hoofdlijnenakkoord betekent. Het is natuurlijk ook zo, dat mag ook wel eens gezegd worden, mevrouw Verdonk heeft de afgelopen tijd de nodige contacten gehad met de fracties. Er is nu wel een regeling gekomen dat 2.300 personen in Nederland mogen blijven. Er is ook een bekende regel, die staat ook in de wet, dat als mensen niet terug kunnen naar het land van herkomst omdat de situatie dat onmogelijk maakt, dan moet je de zaak opnieuw bekijken. Dat zegt trouwens minister Verdonk ook. Minister Verdonk is bezig met een zorgvuldig terugkeerbeleid. Dat heeft in het verleden denk ik te weinig handen en voeten gekregen. Datgene wat we doen als kabinet is ook niet nieuw. We zijn bezig met het consequent voeren van beleid.

FRIESZO:
CDA en D66 zouden best wel willen morrelen aan wat minister Verdonk op tafel legt. Is dat totaal onaanvaardbaar?


BALKENENDE:

De fracties zetten niet voor niets hun handtekening onder een akkoord. De fracties zullen denk ik met het kabinet van oordeel zijn dat het beleid geloofwaardig en zorgvuldig moet zijn. Je moet alle argumenten goed afwegen. Het kabinet heef bepaalde stappen gezet en ik heb ook gemerkt dat het op draagvlak kan rekenen bij de fracties. Natuurlijk is het zo dat we maandag een debat krijgen en daar zullen punten naar voren worden gebracht. Vandaag is in het kabinet uiteraard gesproken over dit belangrijke onderwerp dat iedereen bezig houdt. De fracties weten wat we met elkaar hebben afgesproken. Mevrouw Verdonk zal met argumenten het beleid verdedigen en ze heeft vandaag nog eens de volle steun gekregen van het hele kabinet. Zo zal er ook maandag over worden gesproken.

FRIESZO:
Is het voor u ook onaanvaardbaar als D66 zou zeggen: `LPF stemt er misschien wel voor, dan hoeven wij niet en kunnen wij tegenstemmen." Dan heeft u toch een meerderheid.


BALKENENDE:
Ik denk dat ook een partij als D66 weet wat de afspraken zijn die we hebben gemaakt en ik denk dat ook D66 weet wat een zorgvuldig en geloofwaardig terugkeerbeleid is. Ik denk ook dat het goed is als de fracties heel bewust zijn van het feit dat natuurlijk in het verleden mensen wel terug zijn gegaan naar het land van herkomst. Men weet ook dat er asielzoekers zijn in Nederland die geen huis krijgen omdat er toch sprake is van een capaciteitsprobleem. Dat zijn allemaal zaken waar we ook rekening mee moeten houden.

FRIESZO:
Is het acceptabel als D66 tegenstemt, als er toch een meerderheid komt?


BALKENENDE:
Ik ga met u geen messen trekken. Ik geef wel aan dat de fracties met elkaar afspraken hebben gemaakt dat mevrouw Verdonk een goed beleid voert en dat ik ook zondermeer verwacht dat dat gesteund zal gaan worden.

FRIESZO:
Het heeft veel emoties losgemaakt in de samenleving. Als u dat ziet en u zou met een versoepeling van de maatregelen meer draagvlak kunnen creëren, zou dat niet een idee zijn om het verzet af te zwakken?


BALKENENDE:
Ik begrijp de redenering wel, maar ik denk toch dat hij niet deugt. We hebben nu een beweging gemaakt als kabinet voor de 2.300 mensen die mogen blijven. Wanneer we zouden zeggen dat het een hoger getal kan zijn, dan zal dat de pijn nooit wegnemen. Dat weten we ook uit het verleden. Alle situaties zullen leiden tot discussies. Welke groep of welk aantal je ook neemt, het zal altijd aanleiding geven tot moeilijke situaties, tot kritiek, tot vragen. Waar het om gaat is dat er een beleid wordt gevoerd dat de regels serieus neemt, dat het beleid consequent wordt uitgevoerd en dat alles op een zorgvuldige manier, met inbegrip van de menselijke motieven en voor de gevoelens. Het kan niet zo zijn dat je zegt: je gaat voortdurend schuiven. Dat is geen goede weg en geen geloofwaardige politiek.

FRIESZO:
Een initiatief van Groenlinks en de Christenunie is ook ondertekend door een aantal prominente CDA-ers, waaronder mevrouw Lodders. In die brief wordt opgeroepen om gezinnen met kinderen hier te laten blijven. Zou dat een begaanbare weg zijn?


BALKENENDE:
Op zichzelf, om alleen te kijken naar kinderen en dat als argument gebruiken om in Nederland te blijven, is dat denk ik geen goede weg. Ik herinner me dat destijds een PvdA-staatssecretaris,

mevrouw Kalsbeek, heeft gezegd: "Kinderen zijn niet een ticket om in Nederland te mogen blijven." Bovendien zou het ook kunnen leiden tot een ongelijke situatie, want waarom zou het gezin met kinderen hier wel mogen blijven terwijl een echtpaar dan weg zou moeten. Het gaat om het goed toepassen van regels en dan mag het niet zo zijn dat alleen de aanwezigheid van kinderen een reden zou kunnen zijn om hier te blijven. Dat zou denk ik niet goed zijn.

FRIESZO:
Ik hoor eigenlijk een minister-president die zegt: "Dit leg ik op tafel, dit zijn de regels en dit de uitzonderingen. De Kamer en de samenleving hebben dit te slikken, want we gaan er niet meer aan morrelen, er gebeurt helemaal niets meer aan, dit is het."


BALKENENDE:
Wij zijn een kabinet dat op meerdere terreinen - of het nu gaat om veiligheid, of het economisch beleid, de financiën, het buitenlands beleid ­ een consequente lijn wil voeren. We zijn bezig met onze agenda voor de toekomst. Wat in het verleden denk ik te weinig is gebeurd, is de regels consequent toepassen.

FRIESZO:
Uw antwoord is dus: Ja, het kabinet wil dat het zo gaat en anders...


BALKENENDE:
Het terugkeerbeleid had in het verleden beter ter hand genomen moeten worden. Daardoor is er ook sprake geweest van onduidelijkheid. Wij zeggen nu: "We gaan dat op een goede manier doen. Dat doen we in overleg met de gemeenten, mensen worden begeleid, een geloofwaardig terugkeerbeleid."

FRIESZO:
Dus het antwoord is: "Ja, het kabinet eist dit. Dit gaat gebeuren." Anders is uw kabinet weg, want zo hard stelt u zich op.


BALKENENDE:
Ik heb geen behoefte aan dit soort krachttermen van: positie kabinet. Het gaat om een geloofwaardig terugkeerbeleid dat humaan is, dat regels serieus neemt, dat ook zegt wanneer iemand niet terug kan: u mag hier blijven. Dat doen we op een faire manier. Daar passen geen politieke spelletjes bij of dreigen met moeilijke toestanden. Ik hoop dat iedereen met waardigheid met elkaar om zal gaan, dat er oog zal zijn voor argumenten over en weer en dat we met elkaar waardigheid, zorgvuldigheid en geloofwaardigheid in acht nemen. (Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, RD)

vrijdag 6 februari 2004