06-02-2004
Slachtoffers van Loverboys
1. Aanleiding
Ruim een jaar geleden bereikten ons vanuit het onderwijsveld berichten
over de zogenoemde loverboys. De laatste tijd is dit onderwerp ook in
de belangstelling van de media gekomen.
In oktober 2003 heeft het steunpunt seksueel geweld van de GG&GD een
conferentie over Loverboys georganiseerd in Amsterdam. Hiervan hebben
commissieleden het verslag ontvangen voor de commissievergadering van
12 februari 2004.
2. Mooie jongens
Loverboys zijn mooie jongens, die meisjes verleiden tot een relatie
met veel aandacht en cadeaus. Na een tijdje wil de jongen in kwestie
geld zien en moet het meisje gaan werken: vaak in de prostitutie. Dit
gaat in bepaalde gevallen gepaard met geweld. De loverboys weten goed
welke meiden gemakkelijk voor hen te winnen zijn. Deze jongens zijn in
Amsterdam al vaak gesignaleerd bij scholen (met name VMBO-scholen)
waar ze met dure autos staan te wachten.
De loverboys zijn naast een groep allochtone jongens (Marokkaans,
Antilliaans), ook autochtoon. Het zijn altijd knappe, goed uitziende
jongens, waar een meisje snel voor valt. Het ronselen van slachtoffers
gebeurt soms ook door meisjes. Het vooroordeel is dat meisjes die
slachtoffer worden alleen uit de sociaal-economisch zwakkere milieus
komen. Dat is niet altijd het geval.
Er is weinig onderzoek gedaan naar de slachtoffers van loverboys. We
kennen alleen het onderzoek van ECPAT uit maart 2002 naar
minderjarigen in de prostitutie. Recente cijfers zijn er niet. Om
hoeveel slachtoffers en daders het in Amsterdam gaat is niet precies
bekend. Wel weten we dat een loverboy vaak meerdere vriendinnen heeft.
3. Wat gebeurt er nu in Amsterdam?
In Amsterdam is het probleem van loverboys er al jaren, net als in
andere steden. In Amsterdam zijn geen specifieke voorzieningen voor
slachtoffers van loverboys. Ook initiatieven in de hulpverlening zijn
ons in Amsterdam niet bekend.
Bij bureau Jeugdzorg, verantwoordelijk voor de hulpverlening van deze
leeftijdsgroep is geen programma of project bekend voor slachtoffers
van
loverboys.
Het Scharlaken Koord is een christelijke organisatie voor
hulpverlening aan prostituees. Zij voert een landelijk
preventieproject Beware of Loverboys uit voor 13- tot 16-jarigen.
Opvallend is dat de lessen in het kader van het preventieproject op
vrijwel geen enkele Amsterdamse school worden gegeven. Het Scharlaken
Koord wordt niet door de overheid gesubsidieerd.
4. Ervaringen andere steden
In Utrecht zijn verschillende projecten:
- Beauty & the Beast: een preventieproject voor meiden van 13 tot 16
jaar.
- Protocol 13: een samenwerkingsverband tussen Bureau Jeugdzorg
Utrecht, de Raad voor de Kinderbescherming en Regiopolitie Utrecht.
- Pretty Woman: een project voor vrijwillige individuele hulpverlening
in Utrecht aan minderjarige meisjes, die een verhoogd risico lopen om
in de prostitutie terecht te komen.
Rotterdam kent het Prostitutie Maatschappelijk Werk (PMW). Dat is een
project van Stichting Humanitas en het biedt hulp aan meisjes en
jongens in de prostitutie en biedt deskundigheidsbevordering van
hulpverleners, politie en andere instellingen.
In Leeuwarden is sinds maart 1999 een huis (Asja), waar meiden uit het
hele land worden opgevangen die uit de prostitutie willen stappen.
Asja biedt tussen de 3 en 6 maanden 24-uurs opvang en begeleiding op
een geheim adres. Omdat Asja landelijk bereik heeft wordt het
gefinancierd door het ministerie van VWS. Het is belangrijk om meisjes
uit de invloedssfeer van hun loverboy te halen en daarom niet in de
directe omgeving op te vangen.
In Zwolle is nauwe samenwerking tussen gemeente, politie, justitie en
verschillende hulpverleningsinstellingen, zodat voorkomen kan worden
dat meisjes met loverboys in aanraking komen. Daarnaast wil men
loverboys opsporen en vervolgen. De website www.lover-boy.nl is een
resultaat van dit project. De gemeente Zwolle bepleitte recentelijk
dat er een landelijk expertisecentrum moet komen gespecialiseerd in
het fnomeen loverboys.
5. Wetgeving en afspraken
Het VN-Verdrag voor de rechten van het kind uit 1989 stelt dat de
rechten van kinderen moeten worden gegarandeerd zonder onderscheid of
discriminatie en dat nationale wetgeving daarop moet worden aangepast.
Hierin is ook vastgelegd dat kinderen recht hebben op bescherming
tegen seksuele exploitatie.
In 2000 is het bordeelverbod opgeheven, waardoor prostitutie boven de
18 jaar legaal is geworden. Prostitutie van minderjarigen is verboden.
De zedelijkheidswetgeving vermeldt dat ieder seksueel contact met
kinderen onder de 12 jaar strafbaar is. Tussen de 12 en 16 jaar is er
een hoorrecht van de slachtoffers.
In april 2000 is er een Nationaal Actieplan gepresenteerd:Aanpak
Seksueel Misbruik van Kinderen (NAPS), met maatregelen op het gebied
van preventie, hulpverlening en repressie.
Een half jaar geleden werd duidelijk dat een meerderheid van de Tweede
Kamer wilde dat op het Voortgezet Onderwijs voorlichting wordt gegeven
over de gevaren van prostitutie en Loverboys.
6. Knelpunten
Preventie
In Amsterdam wordt te weinig voorlichting gegeven voor potentiële
slachtoffers. Voornamelijk op scholen waar veel risicomeiden zitten,
zoals VMBOs, is het goed om structureel voorlichting te bieden over
seksualiteit en relaties, loverboys en prostitutie. Op deze scholen
sluit de voorlichting vaak niet aan bij de doelgroep. Daarnaast is er
geen voorlichting of informatiemateriaal op bepaalde plaatsen waar
veel jongeren komen, zoals buurthuizen. Juist via voorlichting kunnen
potentiële slachtoffers bewust en weerbaar worden gemaakt.
Signalering
Vaak zijn verzorgers, hulpverleners en leerkrachten onvoldoende op de
hoogte van het fenomeen loverboy. Dat is vervelend want zij kunnen wel
een grote rol spelen bij het signaleren van verandering bij een
slachtoffer en vervolgens een hulpaanbod bieden.
Er moet voldoende aandacht zijn voor slachtoffers. Als een meisje om
hulp vraagt, moet die direct beschikbaar zijn, anders keert ze terug
naar de loverboy, en voordat ze dan weer hulp vraagt
Opvang
Er is weinig goede opvang voor meiden die aangifte doen en geholpen
willen worden. Op dit moment wordt deze groep onder andere dak- en
thuislozen of bij de vrouwenopvang onderdak geboden, maar daar horen
ze niet thuis. Het zijn immers vaak jonge meiden en zeer kwetsbaar. Na
aangifte verdienen deze meiden opvang en begeleiding in een veilige
omgeving. Asja in Leeuwarden is daar een goed voorbeeld van.
In augustus 2003 zijn in de Tweede Kamer vragen gesteld over
niet-criminele jongeren die vast komen te zitten in justitiële
instellingen. Hieronder waren ook enkele meiden die slachtoffer waren
van seksuele mishandeling. Juist op deze plaatsen worden zij
gemakkelijk weer opnieuw slachtoffer.
Daders vervolgen
Natuurlijk is een strafrechtelijke aanpak geboden voor de daders.
Daarnaast zou er echter ook bij deze categorie misdrijven naar de
oorzaken en achtergronden moeten worden gekeken om meer structureel
iets te doen, zodat ook bij potentiële daders er een knop om gaat. De
bereidheid om tot dergelijk gedrag te komen hangt samen met een
verknipt vrouwbeeld, dat op zich vaak weer voortkomt uit het
onvermogen om normale contacten met meisjes te leggen als gevolg van
onder meer mancos in de opvoeding, religieus/culturele taboes, een
macho en materialistische levenshouding en onvoldoende empathisch
vermogen.
7. Aanbevelingen
De PvdA-fractie vraagt het college te reageren op de volgende
aanbevelingen:
1. De potentiële slachtoffers en daders in Amsterdam in kaart
brengen.
2. Meer preventieprojecten en voorlichting in samenwerking met
scholen en buurthuizen voor meiden van 13 tot 18 jaar. Hierbij kan
gebruik worden gemaakt van de ervaringen in andere steden.
3. Meer (tijdelijke) opvang in de omgeving of in Amsterdam
voor deze specifieke groep slachtoffers van loverboys en risicomeiden.
4. Individuele hulpverlening en begeleiding voor slachtoffers
van loverboys ontwikkelen.
5. Scholing en training voor hulpverleners en leerkrachten om
slachtoffers te herkennen en passende hulp aan te bieden.
6. Afspraken maken met politie en justitie om de daders te
pakken.
Manon van der Garde
Gemeenteraadslid PvdA
Manon van de Garde
Partij van de Arbeid