Overzicht | veb@dienst.vu.nl
---
Eenderde van gescheiden partners valt in diep dal
Eenderde van de gescheiden personen ondervindt na het verbreken van de
relatie met de ex-partner langdurige negatieve sociale gevolgen.
Vooral personen met een negatieve evaluatie van de scheiding en
diegene die niet hertrouwen hebben kans op dergelijke negatieve
netwerkveranderingen. Voor de meeste gescheidenen geldt echter dat het
verlies van de partner, en daarmee het verlies van de wederzijdse
steun, gecompenseerd wordt door de steun van vrienden en familieleden
uit het persoonlijke netwerk van de gescheidene. Dit zijn de
belangrijkste bevindingen van Lissy Terhell die 22 januari aanstaande
haar proefschrift Veranderingen in het persoonlijke netwerk na
echtscheiding verdedigt aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Terhell vergeleek de sociale participatie en de steunnetwerken van
gehuwde en (ooit) gescheiden mannen en vrouwen met gegevens van een
nationaal representatieve steekproef die in het kader van het
onderzoeksprogramma Scheiding in Nederland 1998 waren verzameld. Wat
blijkt is dat alleenstaande gescheidenen over het algemeen minder
frequente en minder diverse sociale contacten hebben dan hertrouwde
personen. Daarnaast participeren zij minder vaak in sociale
activiteiten zoals het bezoeken van een beurs of uitgaan naar een
café, bioscoop of theater. Daarentegen krijgen alleenstaande
gescheidenen relatief veel steun van hun netwerkleden. Personen die
hertrouwen na echtscheiding hebben ongeveer evenveel steunrelaties als
personen in hun eerste huwelijk. Hertrouw lijkt daarmee veranderingen
in het steunnetwerk na een scheiding ongedaan te maken.
Terhell onderzocht veranderingen in persoonlijke netwerkrelaties over
een langere periode na echtscheiding. Hiervoor maakte zij gebruik van
gegevens uit een vervolgstudie waarbij 40 mannen en 64 vrouwen twaalf
jaar na hun scheiding opnieuw werden geïnterviewd. Voor sommige van
deze personen hield de scheiding een tijdelijke netwerkcrisis in. Voor
anderen leverde het beëindigen van een problematisch huwelijk meer
vrijheid op om relaties met andere personen te onderhouden. Moeilijker
lijkt het voor de gescheidene om personen te mobiliseren wanneer
negatieve gevoelens en conflicten over de scheiding blijven bestaan of
wanneer een introverte persoonlijkheid het vormen van nieuwe relaties
verhindert.
De kans op verbreken van het contact op de korte termijn na
echtscheiding was vooral groot voor relaties met schoonfamilie en
personen die eveneens in contact waren met de ex-partner. Op de lange
termijn werd het contact met sommige van deze relaties hersteld.
Contacten met familie en eigen vrienden bleven vaak behouden na de
scheiding. Investeringen in het contact van vóór de scheiding en, in
de latere jaren, de afwezigheid van afkeuring bij het netwerklid en de
gedeelde ervaring van een scheiding beïnvloedden het behoud van de
relatie op een positieve manier.
Terhell concludeert dat een scheiding niet voor iedereen dezelfde
sociale gevolgen heeft. Hoewel het de meeste gescheidenen lukt om hun
netwerkverliezen te compenseren, kan de ervaring van een scheiding
sommige personen blijvend isoleren. Zowel persoonlijke (evaluatie van
de scheiding, persoonlijkheidskenmerken) als structurele kenmerken
(het hebben van een partner, werk, opleidingsniveau, zorg voor
kinderen) in heden en verleden spelen een wezenlijke rol in het
sociaal functioneren na een echtscheiding. Investeren in eigen
persoonlijke relaties tijdens het huwelijk en het doorbreken van een
hardnekkige negatieve houding ten aanzien van de vroegere echtgenoot
zijn van belang voor het afwenden van negatieve sociale gevolgen over
de lange termijn na een scheiding.
Vrije Universiteit Amsterdam