Uitspraak Hoge Raad LJN-nummer: AN8288 Zaaknr: R03/052HR
Bron: Hoge Raad der Nederlanden 's-Gravenhage
Datum uitspraak: 9-01-2004
Datum publicatie: 9-01-2004
Soort zaak: civiel - personen-en familierecht
Soort procedure: cassatie
9 januari 2004
Eerste Kamer
Rek.nr. R03/052HR
JMH/AT
Hoge Raad der Nederlanden
Beschikking
in de zaak van:
,
wonende te ,
VERZOEKER tot cassatie,
advocaat: mr. D. Rijpma,
t e g e n
,
wonende te ,
VERWEERSTER in cassatie,
advocaat: mr. E. van Staden ten Brink.
1. Het geding in feitelijke instanties
Met een op 21 juni 2001 ter griffie van de rechtbank te 's-Gravenhage
ingekomen verzoekschrift heeft verzoeker tot cassatie - verder te
noemen: de man - zich gewend tot die rechtbank en verzocht - met
wijziging van de beschikking van het gerechtshof te 's-Gravenhage van
24 oktober 1997 - de uitkering tot levensonderhoud van verweerster in
cassatie - verder te noemen: de vrouw - met ingang van 1 januari 2000
op nihil vast te stellen, een en ander voor zover mogelijk uitvoerbaar
bij voorraad.
De vrouw heeft het verzoek bestreden.
De rechtbank heeft bij beschikking van 15 januari 2002 het verzoek
afgewezen en de proceskosten aldus gecompenseerd dat elke partij de
eigen kosten draagt.
Tegen deze beschikking heeft de man hoger beroep ingesteld bij het
gerechtshof te 's-Gravenhage.
Bij beschikking van 29 januari 2003 heeft het hof de bestreden
beschikking voor zover het de proceskosten betreft vernietigd en,
opnieuw rechtdoende, de man veroordeeld in de proceskosten aan de
zijde van de vrouw in beide instanties. Voor het overige heeft het hof
de bestreden beschikking bekrachtigd.
De beschikking van het hof is aan deze beschikking gehecht.
2. Het geding in cassatie
Tegen de beschikking van het hof heeft de man beroep in cassatie
ingesteld. Het cassatierekest is aan deze beschikking gehecht en maakt
daarvan deel uit.
De vrouw heeft verzocht het beroep te verwerpen.
De conclusie van de Advocaat-Generaal D.W.F. Verkade strekt tot
verwerping van het beroep.
3. Beoordeling van het middel
De in het middel aangevoerde klachten kunnen niet tot cassatie leiden.
Zulks behoeft, gezien artikel 81 RO, geen nadere motivering nu de
klachten niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang
van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.
4. Beslissing
De Hoge Raad verwerpt het beroep.
Deze beschikking is gegeven door de vice-president R. Herrmann als
voorzitter en de raadsheren H.A.M. Aaftink, D.H. Beukenhorst, P.C. Kop
en F.B. Bakels, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer F.B.
Bakels op 9 januari 2004.
*** Conclusie ***
Rekestnr.: R03/052 HR
Mr. D.W.F. Verkade
Parket 11 november 2003
Conclusie inzake:
(de man)
tegen
(de vrouw)
1. Inleiding
In de onderhavige zaak, waarin wijziging van een tussen partijen
overeengekomen alimentatiebetaling wordt gevorderd, gaat het om de
uitleg die het hof heeft gegeven aan een door partijen in 1997
gesloten echtscheidingsconvenant.
2. Feiten(1) en procesverloop
2.1. Verzoeker tot cassatie, de man, en de vrouw zijn in 1974 met
elkaar gehuwd. Hun huwelijk is op 18 april 1994 ontbonden door
inschrijving van de echtscheidingsbeschikking van de rechtbank te
's-Gravenhage van 23 maart 1994 in de registers van de burgerlijke
stand. Partijen hebben op 1 februari 1994 een echtscheidingsconvenant
gesloten. In de beschikking van de rechtbank is dit convenant
opgenomen, medebrengend dat de man aan de vrouw een alimentatie van f.
4.000,-- per maand dient te betalen.
2.2. Op 10 januari 1996 heeft de man de rechtbank verzocht om die
beschikking te wijzigen en de alimentatie met ingang van 10 januari
1996 vast te stellen op f. 1.810,-- per maand. De rechtbank heeft bij
beschikking van 4 juni 1996 het verzoek afgewezen.
2.3. De man heeft tegen deze beschikking hoger beroep ingesteld bij
het gerechtshof te 's-Gravenhage. In juli/augustus 1997 hebben
partijen wederom een echtscheidingsconvenant gesloten. Bij beschikking
van 24 oktober 1997 heeft het gerechtshof, overeenkomstig het
convenant, de door de man aan de vrouw te betalen alimentatie bepaald
op f. 2.900,-- per maand, met ingang van 1 januari 1997.
2.4. Op 21 juni 2001 heeft de man de rechtbank te 's-Gravenhage
verzocht - met wijziging van de beschikking van het gerechtshof van 24
oktober 1997 en uitvoerbaar bij voorraad - de aan de vrouw te betalen
alimentatie ten laste van de man, met ingang van 1 januari 2000, vast
te stellen op nihil.
De vrouw voerde verweer.
Bij beschikking van 15 januari 2002 heeft de rechtbank te
's-Gravenhage het verzoek van de man afgewezen. De rechtbank bepaalde
hierbij dat de echtgenoten de eigen proceskosten dragen.
2.5. De man is van deze beschikking in hoger beroep gekomen bij het
gerechtshof te 's-Gravenhage. De vrouw heeft een verweerschrift
ingediend. Bij beschikking van 29 januari 2003 vernietigde het hof de
beschikking van de rechtbank voorzover het de proceskosten betreft en
veroordeelde de man in de kosten van beide instanties. Voor het
overige bekrachtigde het hof de bestreden beschikking.
2.6. Tegen deze beschikking heeft de man, tijdig(2), beroep in
cassatie ingesteld. De vrouw heeft een verweerschrift ingediend dat op
23 mei 2003 bij de Hoge Raad is ingekomen.
3. Bespreking van het cassatiemiddel
3.1. Het middel keert zich tegen r.ovv. 5 en 6. Hierin overwoog het
hof:
'5. Het hof overweegt omtrent de behoefte van de vrouw als volgt. In
respectievelijk 1994 en 1997 hebben partijen een
echtscheidingsconvenant gesloten. In het echtscheidingsconvenant van
1997 zijn partijen overeengekomen dat tegenover de toedeling van het
huis en de te betalen alimentatie van f. 2.900,--, per maand, die de
oudedagsvoorziening van de vrouw vormen, de vrouw geen aanspraak kan
maken op het door de man opgebouwde ouderdomspensioen. De vrouw
ontvangt een vaste alimentatie tegenover het vervallen van haar
pensioenaanspraken. Voor de vrouw is immers blijkens het
laatstgenoemde convenant de voormalig echtelijke woning haar
pensioenvoorziening. Naar het oordeel van het hof is het - tijdens het
sluiten van het convenant - de bedoeling van partijen geweest een
complete, vrijwel onaantastbare regeling te treffen. Onder punt D van
het convenant uit 1997 staat dan ook specifiek aangegeven wanneer de
alimentatieverplichting van de man zou komen te vervallen:
a. bij diens overlijden;
b. bij het overlijden van de vrouw;
c. zodra de vrouw hertrouwt of gaat samenwonen met een andere man,
waarbij onder samenwonen wordt verstaan een periode van tenminste 3
maanden gedurende tenminste 4 dagen per week op hetzelfde adres
woonachtig zijn.
Het hof is van oordeel dat ten opzichte van het convenant uit
1997 geen wijziging van omstandigheden in de zin van artikel 1:401 BW
heeft voorgedaan. Ten overvloede overweegt het hof dat van de vrouw
niet gevergd kan worden dat zij haar werkzaamheden zal uitbreiden,
mede gelet op de leeftijd van de vrouw (56 jaar) en het feit dat de
vrouw gedurende het huwelijk (20 jaar) niet in haar eigen
levensonderhoud heeft voorzien. Het hof is evenals de rechtbank van
oordeel dat de vrouw derhalve nog steeds behoefte heeft aan de tussen
partijen overeengekomen alimentatie vermeerderd met de sedertdien van
toepassing zijnde wettelijke indexering.
6. De vrouw heeft in haar verweerschrift verzocht de man te
veroordelen in de kosten van de procedure in eerste aanleg en de
onderhavige beroepsprocedure. De man heeft geen relevante feiten en
omstandigheden aangegeven die afwijken van hetgeen partijen naar lang
onderhandelen met elkaar zijn overeengekomen ten aanzien van de
alimentatie. Derhalve acht het hof het redelijk en billijk om de man
te veroordelen in de kosten van deze procedure, welke procedure naar
het oordeel van het hof nodeloos is ingesteld. Het hof leest in punt
12 van het verweerschrift in hoger beroep van de vrouw een door de
vrouw opgeworpen incidentele grief tegen de kostenveroordeling in
eerste aanleg. Op grond van het vorenoverwogene met betrekking tot de
kostenveroordeling in hoger beroep is het hof eveneens van oordeel dat
ook de kosten in eerste aanleg ten laste van de man dienen te komen.'
3.2. De eerste en de tweede klacht lenen zich voor gezamenlijke
behandeling. De eerste klacht keert zich tegen het in rov. 5 gegeven
oordeel van het hof, dat de vrouw een vaste alimentatie ontvangt
tegenover het vervallen van haar pensioenaanspraken en partijen hebben
beoogd een complete, vrijwel onaantastbare regeling te treffen. De
klacht betoogt dat het hof hiermee heeft miskend dat het onderhavige
echtscheidingsconvenant geen 'niet-wijzigingsbeding' in de zin van
art. 1:159 jo. 158 BW bevat, voor welk beding art. 1:159 lid 1 BW de
schriftelijke vorm voorschrijft.
De tweede klacht houdt, zakelijk weergegeven, in, dat het hof ten
onrechte, voor de beantwoording van de vraag of een
echtscheidingsconvenant een beding van niet-wijziging bevat, de
Haviltex-maatstaf heeft gehanteerd. In dat geval heeft het hof
tenminste miskend dat zo'n beding uitdrukkelijk en eensluidend door
partijen moet zijn overeengekomen (verklaard), althans heeft het hof
zijn oordeel op dit punt onvoldoende gemotiveerd, aldus de klacht.
3.3. De klachten moeten worden beoordeeld tegen de volgende
achtergrond. Partijen kunnen bij overeenkomst regelen of, en zo ja tot
welk bedrag, de ene partij jegens de andere partij tot alimentatie zal
zijn gehouden (art. 1:158 BW). Voor deze overeenkomst gelden geen
vormvereisten.(3) Het betreft een gewone overeenkomst, waarop het
algemene overeenkomstenrecht van toepassing is.(4) De uitleg van het
echtscheidingsconvenant is voorbehouden aan de feitenrechter, welke
uitleg in cassatie alleen op begrijpelijkheid kan worden getoetst.(5)
Indien een alimentatieovereenkomst is vastgelegd in een rechterlijke
uitspraak, moet in beginsel worden aangenomen dat die veroordeling
geen verdere strekking heeft dan om de partij ten behoeve van wie de
veroordeling is uitgesproken een executoriale titel te verschaffen
teneinde zonodig de nakoming in zoverre van de overeenkomst in rechte
af te dwingen.(6)
3.4. Een overeenkomst als bedoeld in art. 1:158 BW kan bij latere
rechterlijke uitspraak worden gewijzigd, wanneer:
a) zij door wijziging van omstandigheden ophoudt aan de wettelijke
maatstaven (draagkracht en behoefte) te voldoen (art. 1:401 lid 1 BW).
Deze wijzigingsmogelijkheid geldt niet voor een overeengekomen
termijn, tenzij partijen de mogelijkheid van wijziging van de termijn
schriftelijk zijn overeengekomen (art. 1:401 lid 1 jo. lid 3 BW);
b) wanneer op grond van zo ingrijpende wijziging van omstandigheden
naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid de ongewijzigde
handhaving van een overeengekomen termijn niet van de verzoeker kan
worden gevergd. Deze wijziging van de termijn vereist een verzoek van
een der echtgenoten (art. 1:401 lid 2 BW);
c) de overeenkomst is aangegaan met grove miskenning van de wettelijke
maatstaven (1:401 lid 5 BW).
De voor de vaststelling van een uitkering voor levensonderhoud
geldende maatstaven (behoefte en draagkracht) zijn neergelegd in art.
1:397 BW. Ook niet-financiële factoren kunnen bij die vaststelling een
rol spelen.(7)
3.5. Partijen kunnen overeenkomen dat de in art. 1:158 BW bedoelde
overeenkomst niet bij rechterlijke uitspraak kan worden gewijzigd
wegens wijziging van omstandigheden als bedoeld in art. 1:401 lid 1
BW. Voor zo'n beding eist art. 1:159 lid 1 BW de schriftelijke vorm.
Zulke bedingen vormen een logisch complement op bij
alimentatieovereenkomst gemaakte afspraken die een definitieve
regeling beogen. Met zulke afspraken laat zich een wijzing wegens
gewijzigde omstandigheden niet goed verenigen.(8)
Niettegenstaande het beding, blijft mogelijk dat de rechter op verzoek
van een der partijen de overeenkomst wijzigt op grond van een zo
ingrijpende wijziging van omstandigheden, dat de verzoeker naar
maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet aan het beding kan
worden gehouden (1:159 lid 3 BW).
3.6. Wanneer partijen bij de overeenkomst bewust van de wettelijke
maatstaven zijn afgeweken, geldt dat:
'de rechter slechts tot een wijziging van de overeenkomst betreffende
levensonderhoud zal mogen overgaan, indien de verzoeker stelt en de
rechter aannemelijk oordeelt dat na het tot stand komen van de
overeenkomst een wijziging van omstandigheden is ingetreden die
meebrengt dat de wederpartij, in het licht van alle dan bestaande
omstandigheden, naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid
ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten.
Gezien de aan echtgenoten toekomende vrijheid de financiële gevolgen
van hun echtscheiding zelf te regelen, zal de rechter zowel bij zijn
oordeel of aan deze voorwaarde is voldaan als, zo dit het geval is,
bij de uitoefening van zijn bevoegdheid tot wijziging van de omtrent
het levensonderhoud getroffen regeling, terughoudendheid moeten
betrachten. Dit brengt mee dat hij bij een eventuele wijziging van de
uitkering tot levensonderhoud zoveel mogelijk aansluiting moet zoeken
bij wat partijen bij hun overeenkomst voor ogen stond, waarbij hij
mede zal dienen te letten op het verband dat kan zijn beoogd tussen de
regeling betreffende het levensonderhoud en eventuele door partijen
getroffen regelingen van andere aard.'(9)
In zo'n geval is een beding van niet-wijziging dan ook niet zinvol,
omdat ook zonder zo'n beding wijziging op grond van art. 1:401 lid 1
BW onmogelijk is.(10)
3.7. Zowel de situatie waarin partijen schriftelijk een beding van
niet-wijziging zijn overeengekomen, als de situatie waarin partijen
bewust zijn afgeweken van de wettelijke maatstaven, wordt dus
beoordeeld (in het tweede geval: naar analogie) aan de hand van de
maatstaf van art. 1:159 lid 3 BW. Daardoor is in beide gevallen een
wijziging door de rechter alleen mogelijk op grond van een zo
ingrijpende wijziging van omstandigheden, dat de verzoeker naar
maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet langer aan het beding
mag worden gehouden.
3.8. De vraag die in de onderhavige zaak eerst moet worden beantwoord,
is welke van de twee situaties - een bewust afwijken van de wettelijke
maatstaven, of een overeengekomen beding van niet-wijziging - het hof
ten aanzien van het onderhavige convenant heeft vastgesteld.
Uit de overweging van het hof, dat de toedeling van het huis en de te
betalen alimentatie van f. 2.900 per maand de oudedagsvoorziening van
de vrouw vormen, waartegenover zij afstand heeft gedaan van haar
pensioenaanspraken jegens de man, alsmede zijn overweging dat partijen
uitdrukkelijk de beëindigingsgronden in de overeenkomst hebben
opgenomen (rov. 5), volgt m.i. dat het hof heeft vastgesteld dat
partijen bewust zijn afgeweken van de wettelijke maatstaven.
Bij die vaststelling geldt voor wijziging dus nog slechts de maatstaf
van art. 1:159 lid 3 BW en niet langer die van art. 1:401 lid 1 BW.
Dat het hof in rov. 5 toch naar die laatste maatstaf verwijst, moet,
gelet op de daaropvolgende (ten overvloede gegeven) overweging omtrent
hetgeen van de vrouw kan worden gevergd, m.i. (eveneens) worden
begrepen als een overweging ten overvloede. De man had immers een
beroep gedaan op een wijziging van omstandigheden in de zin van art.
1:401 lid 1 BW, waarbij zijn stellingen in hoger beroep uitsluitend
nog de behoefte van de vrouw betroffen.(11) In het, ten overvloede
gegeven, oordeel van het hof dat deze stellingen geen wijziging van
omstandigheden in de zin van art. 1:401 lid 1 BW opleverden, ligt het
oordeel besloten dat (al helemaal) geen sprake was van een wijziging
van omstandigheden als bedoeld in 1:159 lid 3 BW.
3.9. Tegen deze achtergrond missen de eerste twee klachten feitelijke
grondslag, omdat het hof zijn oordeel dat de overeenkomst niet kan
worden gewijzigd, niet heeft gebaseerd op de aanwezigheid van een
beding van niet-wijziging, maar op de genoemde (feitelijke en niet
onbegrijpelijke) vaststelling dat partijen bewust van de wettelijke
maatstaven zijn afgeweken.
3.10. De derde klacht acht onbegrijpelijk de overweging van het hof
dat de vrouw een vaste alimentatie ontvangt tegenover het vervallen
van haar pensioenaanspraken, alsmede 's hofs oordeel dat partijen
hebben bedoeld een complete, vrijwel onaantastbare regeling te
treffen. Volgens het onderdeel volstaat daartoe niet de overweging dat
blijkens het convenant de voormalige echtelijke woning de
pensioenvoorziening vormt. Evenmin voldoende is de verwijzing van het
hof naar punt D van de overeenkomst, waarin het einde van de
alimentatieplicht is geregeld en niets is bepaald omtrent de wijziging
van die verplichting wegens gewijzigde omstandigheden.
3.11. De klacht richt zich aldus met motiveringsbezwaren tegen de door
het hof gegeven (feitelijke) uitleg van het convenant. Het hof
overwoog:
'In het echtscheidingsconvenant van 1997 zijn partijen overeengekomen
dat tegenover de toedeling van het huis en de te betalen alimentatie
van f. 2.900,--, per maand, die de oudedagsvoorziening van de vrouw
vormen, de vrouw geen aanspraak kan maken op het door de man
opgebouwde ouderdomspensioen. De vrouw ontvangt een vaste alimentatie
tegenover het vervallen van haar pensioenaanspraken. Voor de vrouw is
immers blijkens het laatstgenoemde convenant de voormalig echtelijke
woning haar pensioenvoorziening.'
3.12. Het echtscheidingsconvenant bepaalt onder B.4:
'De alimentatie blijft doorlopen tot 1 december 2009. Daarna stopt de
alimentatie niet zonder meer; de hoogte zal echter opnieuw bezien
moeten worden;'
en onder C:
'Tegenover de toedeling van het huis en de te betalen alimentatie van
f. 2.900,-- per maand, die de oudedagsvoorziening van de vrouw vormen,
maakt de vrouw geen aanspraak op het door de man opgebouwde
ouderdomspensioen.'
En onder D:
'De alimentatieverplichting van de man vervalt:
a. bij diens overlijden;
b. bij het overlijden van de vrouw;
c. zodra de vrouw hertrouwt of gaat samenwonen met een andere man,
waarbij onder samenwonen wordt verstaan een periode van tenminste 3
maanden gedurende tenminste 4 dagen per week op hetzelfde adres
woonachtig zijn.'(12)
3.13. De klacht voert een tweetal omstandigheden aan - dat de woning
de oudedagsvoorziening vormt, alsmede de onder D genoemde
eindigingsgronden - die volgens de klacht, afzonderlijk genomen,
onvoldoende motivering zijn voor de oordelen: dat de vrouw een vaste
alimentatie ontvangt tegen het vervallen van haar pensioenaanspraken,
en dat partijen een vrijwel onaantastbare regeling beoogden.
De klacht faalt aldus reeds bij gemis aan feitelijke grondslag, omdat
het hof de twee in de klacht genoemde omstandigheden niet als
zelfstandig dragende ('voldoende') motivering voor de bestreden
oordelen heeft opgevoerd. Voorts noemt de klacht niet de door het hof
wel in zijn oordeel betrokken omstandigheid dat het convenant zelf
uitdrukkelijk bepaalt dat niet alleen de toedeling van het huis, maar
ook de betaling van de alimentatie 'de oudedagsvoorziening van de
vrouw vormen' (curs. A-G). Het hof heeft de bepalingen van het
convenant in onderlinge samenhang beschouwd en is aldus, tot het
feitelijk en - mede gelet op de in onderdeel A.3.4 neergelegde
overeengekomen duur van de alimentatie - zeker niet onbegrijpelijk
oordeel gekomen dat partijen een vrijwel onaantastbare regeling
beoogden.
Voorzover de klacht betoogt dat de in het convenant onder D opgenomen
eindigingsgronden geen aanwijzing kunnen vormen voor het gesloten
karakter van de contractuele regeling, omdat het daarbij om de
wettelijke eindigingsgronden gaat(13), moet deze falen, omdat het hof
kennelijk en niet onbegrijpelijk heeft geoordeeld dat partijen, door
deze gronden uitdrukkelijk in de overeenkomst op te nemen, tot
uitdrukking hebben willen brengen dat de alimentatieverplichting
uitsluitend op die gronden zal eindigen.
3.14. De vierde klacht acht onbegrijpelijk dat het hof zonder nadere
motivering heeft geoordeeld dat zich ten opzichte van het convenant
van 1997 geen wijziging van omstandigheden in de zin van art. 1:401 BW
heeft voorgedaan en de vrouw (derhalve) nog steeds behoefte aan de
overeengekomen alimentatie heeft.
3.15. M.i. moet de bestreden overweging worden gelezen in samenhang
met het in rov. 6 gegeven oordeel dat de man 'geen relevante feiten en
omstandigheden aangegeven die afwijken van hetgeen partijen
naar lang onderhandelen met elkaar zijn overeengekomen ten aanzien van
de alimentatie'. In de kern komen de stellingen (in hoger beroep(14))
van de man erop neer, dat het loon van de vrouw in de periode
1997-2001 substantieel is gestegen - hetgeen door de vrouw is betwist
- alsmede dat de vrouw, door full-time te gaan werken in plaats van
part-time, een zodanig inkomen zou kunnen verwerven dat aan haar zijde
geen behoefte meer aan alimentatie bestaat.
3.16. De klacht faalt. Dat het hof in deze stellingen geen relevante
wijziging van omstandigheden in de zin van art. 1:401 (kennelijk: lid
1) aanwezig heeft geoordeeld - in welk oordeel besloten ligt dat geen
sprake is van een ingrijpende wijziging in de zin van art. 1:159 lid 3
BW - is niet onbegrijpelijk en behoefde geen nadere motivering.
Het hof heeft kennelijk geoordeeld dat partijen destijds de
omstandigheid dat de vrouw in deeltijd werk verrichtte, in de
overeenkomst hebben verdisconteerd, welk oordeel temeer begrijpelijk
is in het licht van 's hofs vaststelling dat partijen een complete,
vrijwel onaantastbare regeling beoogden te treffen, waaraan ten
overvloede is toe te voegen de omstandigheid dat in de overeenkomst
uitdrukkelijk is opgenomen dat de alimentatiehoogte pas in 2009
opnieuw zou worden beoordeeld(15). De man heeft in deze procedure ook
geen omstandigheden aangevoerd die destijds aan voltijdwerk in de weg
stonden en dat thans niet meer doen.
3.17. De vijfde klacht, die zich richt tegen de overwegingen van het
hof omtrent de behoefte van de vrouw en hetgeen dienaangaande van de
vrouw kan worden gevergd, komt op tegen een (nadrukkelijk als zodanig
gegeven) overweging ten overvloede van het hof, en faalt derhalve
reeds bij gebrek aan belang.
3.18. De zesde klacht houdt in dat bij gegrondbevinding van een der
voorgaande klachten, de in rov. 6 gegeven proceskostenveroordeling
niet in stand kan blijven. Ervan uitgaande dat de voorwaarde waaronder
de klacht is aangevoerd niet is vervuld, moet deze klacht het lot van
de overige klachten delen. Er is geen zelfstandige klacht tegen de
kostenveroordeling aangevoerd.
3.19. De vrouw heeft niet uitdrukkelijk verzocht om kostenveroordeling
van de man in de cassatieprocedure, maar wel impliciet, door te
stellen dat de overweging van het hof navolging
verdient.
Indien Uw Raad het beroep van de man verwerpt en de kostenveroordeling
in de feitelijke instanties in stand laat, lijkt het voor de hand te
liggen om in deze zaak een veroordeling van de man in de kosten van
cassatieberoep in overweging te nemen.
4. Conclusie
Mijn conclusie strekt tot verwerping van het beroep.
De procureur-generaal bij de
Hoge Raad der Nederlanden,
A-G
1 Zie voor de feiten nader pp. 1-2 van de bestreden beschikking en pp.
1-2 van de beschikking van de rechtbank van 15 januari 2002. Ik heb
daaraan alleen ontleend wat mij voor de procedure in cassatie relevant
voorkwam.
2 Het verzoekschrift tot cassatie is op 29 april 2003 bij de Hoge Raad
ingekomen.
3 Asser-De Boer (2002), nr. 638.
4 Zie M.J.A. Van Mourik/L.C.A. Verstappen, Handboek voor het
Nederlands vermogensrecht bij echtscheiding, Deventer 1997, p. 46;
A.L.G.A. Stille, In der minne gescheiden, oratie Utrecht 1997, p. 5.
5 Zie HR 6 oktober 2000, NJ 2001, 147 en conclusie A-G Wesseling-van
Gent voor dit arrest, onder 2.12.
6 Zie HR 19 november 1982, NJ 1983, 494 m.nt. EAAL; Asser-De Boer
(2002), nr. 1046.
7 Asser-De Boer (2002), nrs. 620 en 628.
8 J.A.M.P. Keijser, Handleiding bij scheiding, Deventer 2003, p. 152.
9 HR 23 oktober 1987, NJ 1988, 438 en recentelijk: HR 12 september
2003, R02/084 (niet gepubliceerd), rov. 3.3.4. Zie over eerstvermeld
arrest bijv. H. Lenters, De alimentatie-overeenkomst, Advocatenblad
1994, p. 542 e.v.
10 Noot JdB onder HR 29 maart 1996, NJ 1997, 101.
11 De man heeft zich op art. 1:401 lid 1 BW gebaseerd, zie inleidend
verzoekschrift, nr. 12, en dit blijkt voorts op zijn in beide
instanties op de wettelijke maatstaven gebaseerd betoog). Het beroep
op draagkrachtvermindering aan zijn zijde, heeft de man in hoger
beroep prijsgegeven, zie de pleitaantekeningen d.d. 6 december 2002,
nr. 1.
12 Prod. 1 bij inleidend verzoekschrift van 19 juni 2001.
13 Het overlijden van de man en/of de vrouw, alsmede het hernieuwd
trouwen van de alimentatiegerechtigde, vormen steeds een grond voor
eindiging van de alimentatieplicht, zie Keijser, a.w., pp. 149-150;
Van Mourik/Verstappen, a.w., p. 502 e.v.
14 De in de procedure voor de rechtbank aangevoerde stellingen omtrent
de draagkrachtvermindering aan zijn zijde, vanwege het door zijn
tweede vrouw genomen ontslag, heeft de man in hoger beroep
prijsgegeven, zie pleitaantekeningen d.d. 6 december 2002, nr. 1.
15 Onderdeel B.4 van het convenant, prod. 1 bij inleidend
verzoekschrift van 19 juni 2001.
Hoge Raad der Nederlanden