2004-01-09, NOS, Met het oog op morgen, 23.07 uur
MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE
MINISTERRAAD OVER DE AANHOUDING VAN DE NEDERLANDSE MILITAIR
IN IRAK, VERHOOGDE BIJDRAGE IN DE THUISZORG EN DE AANPAK VAN
VEELPLEGERS
- AANHOUDING NEDERLANDSE MILITAIR -
CARASSO:
Ik vroeg hem na afloop om te beginnen naar zijn bezoek aan Irak, dat zo geheim was gehouden
dat een aantal militairen, toen hij er eenmaal was, dachten dat hij de staatssecretaris was.
BALKENENDE:
Nou, ik weet niet of dat zo is, maar het was inderdaad heel goed geheim gehouden. Dat is ook
van belang, want het heeft te maken met de veiligheid. En het was ook in een beperkte kring
gehouden, en het is gelukkig niet naar buiten gekomen. Er wordt veel gelekt in Den Haag, maar
dit ging gelukkig heel erg goed.
CARASSO:
En één van de belangrijke onderwerpen daar was natuurlijk de aanhouding van de militair die
verdacht wordt van een dodelijk schot op een Irakees. U benadrukte in uw toespraak aan de
militairen dat het geen politiek beslissing was, dat het ook geen beslissing was van Defensie,
maar van het OM. Waarom deed u dat zo nadrukkelijk?
BALKENENDE:
Om nog eens aan te geven van hoe het is gesteld met de verdeling van verantwoordelijkheden.
CARASSO:
Maar het leek net alsof u zich daarmee distantieerde van het OM.
BALKENENDE:
Nee, ik distantieer met niet van een OM...
CARASSO:
Maar u zei zo nadrukkelijk: ook niet de politiek, zo van `don't blame me `.
BALKENENDE:
Nee, ik ben nooit iemand die wegloopt van verantwoordelijkheden, ik heb alleen wel willen
aangegeven van hoe dit gezien moest worden. Ook staatssecretaris Van der Knaap heeft nog
eens aangegeven hoe het zit met die verdeling van verantwoordelijkheid van de militaire
organisatie en hoe in dit geval tegen het onderzoek moet worden aangekeken. Trouwens, als ik
ook het interview met de betrokken sergeant-majoor lees, dan zegt ook hij: ik heb ook behoefte
aan onderzoek, om aan te geven van hoe zijn regels toegepast. Nou, dat is daar naar voren
gekomen. Natuurlijk is er sprake van pijn en onzekerheid, dat merk je ook na zo'n incident.
Aan de andere kant, de mariniers zijn professionals, ze kunnen er goed mee omgaan, dus je
merkt ook een zeer volwassen opstelling, men wacht dus nu of hoe de zaak nu verder in
Nederland gaat.
CARASSO:
Maar wie het nog niet helemaal konden afwachten zijn de coalitiepartijen in de Tweede Kamer.
Bert Bakker bijvoorbeeld van D66, die zei: het OM heeft onzorgvuldig gehandeld door de
militair naar Nederland te halen, hem in het gevang te zetten een paar dagen en hem eventueel
moord ten laste te leggen, en dat ook bekend te maken. Bent u het daar mee eens, dat dat
onzorgvuldig is?
BALKENENDE:
Als ik nu juist zeg dat er sprake is van verschillende verantwoordelijkheden dan past het mij
niet als minister-president om nu een oordeel te gaan hebben over de rol van het OM.
CARASSO:
Maar vindt u het begrijpelijk dat het OM al zo snel bekend maakte dat het eventueel om moord
zou gaan?
BALKENENDE:
Ik heb natuurlijk wel gemerkt dat de publiciteit de militairen in Irak heeft geraakt. En ik denk
dat dat ook de reden is geweest waarom veel Nederlanders zich met deze zaak bezig houden, er
wordt over gepraat, en dat komt ook omdat men die betrokkenheid voelt met die
ontwikkelingen in Irak.
CARASSO:
Maar dat is toch niet handig?
BALKENENDE:
Het is hier een verantwoordelijkheid geweest van het OM om de zaak in onderzoek te nemen,
de manier waarop het is gegaan, dat past bij hun verantwoordelijkheid, want dat geldt ook voor
de communicatie, daar wou ik ook nu geen uitspraken over doen, omdat hier gaat om
onderscheiden verantwoordelijkheden.
CARASSO:
De militair zelf heeft deze week in de Telegraaf gezegd dat hij zich vernederd voelt. Kunt u
zich dat voorstellen?
BALKENENDE:
Natuurlijk is het zo dat datgene wat je overkomt als militair, als een professional - ik heb
begrepen dat het een gedecoreerd militair is, ik merk ook dat over hem met respect wordt
gesproken in Irak door zijn collega's -...
CARASSO:
Gedecoreerd is dat hij een lintje heeft?
BALKENENDE:
Ja, dat hij, ofwel hij is in Bosnië geweest, het is echt een professional. Hij zit natuurlijk liever
daar dan hier, dat is duidelijk. Aan de andere kant vond ik het ook van professionalisme
getuigen dat hij ook zelf zegt van nou, ik vind het goed dat er onderzoek wordt verricht. Maar
dat het natuurlijk een moeilijke zaak is, in de eerste plaats natuurlijk voor de betrokkenen, maar
ook voor de militairen in Irak, dat is duidelijk.
- THUISZORG -
CARASSO:
Een ander onderwerp, want deze week werden een aantal gevolgen van het beleid van uw
kabinet zichtbaar. Om te beginnen de verhoogde bijdragen van de thuiszorg. Tienduizenden
mensen zijn in verwarring, onwetend waar ze precies aan toe zijn, stond vandaag in de krant.
Hoe kan dat?
BALKENENDE:
Dat is allereerst een punt van communicatie. Minister Hoogervorst zal ook ongetwijfeld nog
nadere informatie geven over hoe het nu gezien moet worden.
CARASSO:
Want dat was niet duidelijk?
BALKENENDE:
Nee, ik merk dat de discussie zich nu erg sterk focust op het uurbedrag, de 11,80 per uur. Het
is natuurlijk ook zo dat degenen aan de onderkant van het inkomensgebouw, degenen die niet
een aanvullend pensioen hebben bijvoorbeeld, die hebben toch te maken met andere
regelingen, want we hebben wel te maken met inkomensafhankelijke premies. Deze groepen
die het financieel niet breed hebben, die hebben te maken met een maximum bijdrage per
maand, dat loop dan op van een kleine 9 euro tot 16 euro...
CARASSO:
Dus voor hen is het helemaal niet zo erg?
BALKENENDE:
Nou, het is in ieder geval veel minder scherp dan het beeld van ieder moet nu een kleine 12
euro per uur gaan betalen. Het is anders voor degenen die er beter aan toe zijn, de mensen met
een ik geloof, laten we zeggen, 25.000 euro pensioen, daarvan wordt gezegd: we gaan ze nu wat
meer aanspreken op de financiële verantwoordelijkheid. En ook nog goed om eens te zeggen
dat...
CARASSO:
Ja, maar zij kloppen bijvoorbeeld aan bij buren of vrienden voor hulp. Was dat de bedoeling?
BALKENENDE:
Degenen die, laat ik zeggen, zelfredzaam zijn, het zelf financieel kunnen opbrengen, daar mag
je best een keer de vraag aan stellen: moet het nu altijd zoals het in het verleden is gegaan? Wat
wel van belang is dat we oog hebben voor de communicatie, om het verhaal goed te vertellen
van hoe zit het. Maar ook bijvoorbeeld: wat zijn de financiële tegemoetkomingen.
- AANPAK VEELPLEGERS -
CARASSO:
Dan een andere kwestie van de afgelopen week. Vanuit Utrecht kwamen een paar noodkreten
van de korpschef van politie en ook van de winkeliers in Hoog Catherijne, die zeiden: we
kunnen eigenlijk weinig doen aan de veelplegers. Nu zeggen de winkeliers: we willen ze
opsluiten in kooien in afwachting van de politie. Is dat een idee dat u aanspreekt?
BALKENENDE:
We moeten een beetje oppassen om nu al gelijk te praten over `wij zetten ze vast in kooien'
want dan heb je bijna te maken met een soort van eigenrichting, maar ik wil toch wel eens mijn
begrip uiten voor de gevoelens van ongenoegen van winkeliers. Ik heb het zelf in meerdere
plaatsen meegemaakt in Rotterdam, in Gouda, in andere plekken - ,...
CARASSO:
Ze hebben niet zoveel aan begrip, ze willen actie.
BALKENENDE:
Maar dat begrijp ik ook. Het is wel zo dat we onder ogen moeten zien dat soms beperkte
groepen mensen het leven van een bevolking behoorlijk zuur kunnen maken. Degenen die
eindeloos bezig zijn met diefstal, met autokraken, de autoradio's er uit halen, die steeds bij
dezelfde winkels terugkomen,...
CARASSO:
Maar helpt het dan om foto's op internet te zetten of om die mensen een tijdje in een kooi te
zetten?
BALKENENDE:
Sommigen zeggen van foto's kan überhaupt niet want dan komt de privacy van de dader in het
gedrang. Nu vind ik dat je in een rechtsstaat altijd een goede balans moet hebben tussen de
privacy ook van de dader aan de ene kant, en de belangen van de samenleving aan de andere
kant. En...
CARASSO:
Maar dan komen er twee concrete voorstellen, in een kooi en foto's op internet.
BALKENENDE:
In een kooi... Ik weet wel, laat ik het zo zeggen, dat er soms mogelijkheden zijn om iemand
wel even vast te houden. Ik was bijvoorbeeld bij een groot warenhuis in Maastricht, een nieuwe
vestiging, en daar hebben ze de mogelijkheid om iemand even in een bepaalde ruimte op te
sluiten.
CARASSO:
Maar uit het zicht van de mensen die winkelen?
BALKENENDE:
Het gaat mij even om het soort voorbeeld dat ik nu noem, in een winkel waar een ruimte is
waar iemand, in afwachting op de komst van de politie, even wordt neergezet. Ten aanzien van
de foto's, het is natuurlijk op dit moment ook zo dat degenen die criminele handelingen
verrichten en voortvluchtig zijn, daar hebben we ook foto's van.
CARASSO:
Dus het kan wat u betreft?
BALKENENDE:
Nou, ik ga nog niets uitlaten van wanneer het wel en wanneer het niet kan, maar om nu zomaar
te zeggen van er mag niet over worden gepraat want het is de privacy van de dader, dat gaat mij
te ver. En ik wil dus graag die discussie nader krijgen. We zullen uiteraard in het kabinet daar
over moeten spreken. En , dat is ook de les van vorig jaar geweest, we hebben begrip te hebben
voor de positie van de winkeliers maar ook van de mensen in wijk en buurt, die steeds het
leven lastig wordt gemaakt en de ondernemer die het lastig wordt gemaakt door dit soort
lieden, en dat moet worden aangepakt.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, WI)
Ministerie van Algemene Zaken