Uitspraak Hoge Raad LJN-nummer: AN7528 Zaaknr: C02/235HR
Bron: Hoge Raad der Nederlanden 's-Gravenhage
Datum uitspraak: 19-12-2003
Datum publicatie: 19-12-2003
Soort zaak: civiel - civiel overig
Soort procedure: cassatie
19 december 2003
Eerste Kamer
Nr. C02/235HR
JMH/AT
Hoge Raad der Nederlanden
Arrest
in de zaak van:
, handelende onder de naam , wonende te ,
EISER tot cassatie,
advocaat: mr. drs. R.A. van der Hansz,
t e g e n
, wonende te ,
VERWEERDER in cassatie,
advocaat: mr. M.W. Scheltema.
1. Het geding in feitelijke instanties
Eiser tot cassatie - verder te noemen: - heeft bij exploot van
23 juni 1999 verweerder in cas-satie - verder te noemen:
- gedagvaard voor de rechtbank te 's-Hertogenbosch en gevorderd bij
vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, te veroordelen aan
te betalen een bedrag van f 35.250,-- als schadevergoeding uit
hoofde van niet nakoming van de overeenkomst, subsidiair uit hoofde
van onrechtmatige daad, of zoveel minder als de rechtbank in goede
justitie zal vermenen te behoren, althans een bedrag op te maken bij
staat en te vereffenen volgens de wet, in alle gevallen met de
wettelijke rente daarover vanaf de dag der dagvaarding tot aan die der
algehele voldoening.
heeft de vordering bestreden.
De rechtbank heeft bij tussenvonnis van 26 november 1999 een
comparitie van partijen gelast en bij eindvonnis van 29 september 2000
de vorderingen afgewezen.
Tegen het eindvonnis heeft hoger beroep ingesteld bij het
gerechtshof te 's-Hertogenbosch.
Bij arrest van 16 mei 2002 heeft het hof het vonnis waarvan beroep
bekrachtigd.
Het arrest van het hof is aan dit arrest gehecht.
2. Het geding in cassatie
Tegen het arrest van het hof heeft beroep in cassatie
ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt
daarvan deel uit.
heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep.
De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten.
De conclusie van de Advocaat-Generaal F.F. Langemeijer strekt tot
verwerping van het beroep.
3. Beoordeling van de middelen
De in de middelen aangevoerde klachten kunnen niet tot cassatie
leiden. Zulks behoeft, gezien artikel 81 RO, geen nadere motivering nu
de klachten niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het
belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.
4. Beslissing
De Hoge Raad:
verwerpt het beroep;
veroordeelt in de kosten van het geding in cassatie, tot op
deze uitspraak aan de zijde van begroot op EUR 486,34 aan
verschotten en EUR 1.365,-- voor salaris.
Dit arrest is gewezen door de raadsheren H.A.M. Aaftink, als
voorzitter, O. de Savornin Lohman en A.M.J. van Buchem-Spapens, en in
het openbaar uitgesproken door de raadsheer F.B. Bakels op 19 december
2003.
*** Conclusie ***
C02/235HR
Mr. F.F. Langemeijer
Zitting 7 november 2003
Conclusie inzake:
tegen
Deze zaak heeft betrekking op de koop van een zeefinstallatie.
1. De feiten en het procesverloop
1.1. In cassatie kan worden uitgegaan van de volgende feiten(1):
1.1.1. Op 3 september 1998 is tussen partijen een overeenkomst tot
stand gekomen, waarbij eiser tot cassatie aan verweerder in
cassatie een containermobiele zeefinstallatie (type CZ3
of MZ3) heeft verkocht voor een koopprijs van f 49.250,- excl. BTW.
Partijen kwamen overeen dat de levering zou plaatsvinden in de tweede
helft van oktober 1998 en dat, zodra de machine zich zou bevinden in
de bouwfase die daarvoor geschikt was, met de machine zou worden
proefgedraaid door in het bijzijn van . De
betaling zou plaatsvinden na het proefdraaien en vóórdat de machine
door zou worden afgehaald.
1.1.2. Op de overeenkomst zijn de garantie- en leveringsvoorwaarden
van de Metaalunie van toepassing verklaard.
1.1.3. Nadat enkele afspraken om de machine te laten proefdraaien geen
doorgang hadden kunnen vinden, heeft in december 1998 het proefdraaien
plaatsgevonden op het terrein van en in februari 1999 op
het terrein van een zekere te .
1.1.4. heeft de machine niet afgenomen, noch betaald.
heeft de machine inmiddels aan een derde verkocht.
1.2. Bij inleidende dagvaarding d.d. 23 juni 1999 heeft
gedagvaard voor de rechtbank te 's-Hertogenbosch en
betaling gevorderd van een schadevergoeding groot f 35.250,- incl.
BTW, althans vergoeding van schade op te maken bij staat. Dit bedrag
omvat door gederfde winst en gemaakte kosten. Aan deze
vordering heeft hij primair ten grondslag gelegd dat zijn
verplichtingen uit hoofde van de koopovereenkomst toerekenbaar niet is
nagekomen. Subsidiair heeft gesteld dat
onrechtmatig jegens hem heeft gehandeld(2).
1.3. heeft de vordering bestreden, onder meer met het
argument dat de beoogde zeefinstallatie bij het proefdraaien nimmer
behoorlijk heeft gefunctioneerd. De rechtbank heeft eerst een
comparitie van partijen gelast. Bij vonnis van 29 september 2000 heeft
de rechtbank de vordering afgewezen. De rechtbank overwoog dat uit de
overeenkomst (en met name de conditie "Betaling na proefdraaien in Uw
bijzijn, doch voor afhaling") blijkt dat voor eerst een
verplichting tot betaling bestaat nadat de machine heeft
proefgedraaid, hetgeen de rechtbank verstaat in die zin dat bij het
proefdraaien moet blijken dat de machine aan de daaraan te stellen
eisen voldoet. Volgens de rechtbank is aan deze voorwaarde niet
voldaan: diverse malen is gepoogd een demonstratie te laten
plaatsvinden, maar is deze niet doorgegaan of mislukt vanwege te
vochtige grond, dan wel werd de te behalen productienorm niet door de
machine gehaald.
1.4. heeft hoger beroep ingesteld. Het gerechtshof te
's-Hertogenbosch heeft bij arrest van 16 mei 2002 het vonnis van de
rechtbank bekrachtigd. Het hof verenigde zich met het oordeel dat de
koopovereenkomst een voorwaardelijke verbintenis bevat (rov. 4.3.2) en
dat niet is komen vaststaat dat erin is geslaagd een
deugdelijk functionerende zeefmachine aan te demonstreren
die de overeengekomen eigenschappen bezit (rov. 4.3.3). Een algemeen
bewijsaanbod van heeft het hof gepasseerd als te vaag (rov.
4.3.4).
1.5. heeft tijdig cassatieberoep ingesteld. heeft
geconcludeerd tot verwerping van dit beroep. Beide partijen hebben hun
standpunten schriftelijk laten toelichten, waarna nog heeft
gerepliceerd.
2. Bespreking van het cassatiemiddel
2.1. Middel 1 is gericht tegen rov. 4.3.2 en met name tegen het
oordeel dat sprake is van een voorwaardelijke verbintenis in de zin
van art. 6:21 BW. Genoemd artikel bepaalt dat een verbintenis
voorwaardelijk is wanneer bij rechtshandeling haar werking van een
toekomstige onzekere gebeurtenis afhankelijk is gesteld. Volgens het
middel hebben partijen de werking van de koopovereenkomst niet
afhankelijk gesteld van een toekomstige onzekere gebeurtenis en is het
oordeel daarom onjuist.
2.2. De klacht richt zich vergeefs tegen een oordeel van feitelijke
aard dat in een cassatieprocedure niet ter toetsing staat. Het hof
heeft in rov. 4.3.1 de stelling van , dat de verbintenis niet
afhankelijk is gesteld van de uitkomst van het proefdraaien,
uitdrukkelijk onder ogen gezien maar deze stelling op feitelijke en
alleszins begrijpelijke gronden (rov. 4.3.2 slot) verworpen.
2.3. Voorts wordt geklaagd dat het hof niets overweegt over
beroep op de algemene voorwaarden van de Metaalunie. De klacht mist
feitelijke grondslag omdat het hof in rov. 4.1 vaststelt dat de
voorwaarden toepasselijk zijn en dat deze niet heeft
overgelegd. Hoe dan ook, de klacht treft geen doel omdat niet
heeft aangegeven in welk opzicht het hof in zijn redengeving tekort
zou zijn geschoten. Het middel voldoet in zoverre niet aan de eisen
die aan een cassatiemiddel worden gesteld. In hoger beroep had
in de toelichting op grief I en door verwijzing naar de repliek in
eerste aanleg, een beroep gedaan op de algemene voorwaarden van de
Metaalunie. In die repliek, blz. 2, heeft gesteld dat die
algemene voorwaarden toestaan dat de aandrijving niet geschiedt door
middel van V-snaren maar door middel van een hydropomp en -motor. Die
kwestie was in rov. 4.3.2 niet aan de orde, zodat het hof aan deze
algemene voorwaarden geen aandacht behoefde te besteden.
2.4. Tenslotte wordt in middel 1 geklaagd over aanvullingen (bedoeld
zal zijn: aanvullingen van de feiten) die het hof ten voordele van
zou hebben gedaan. Nu het middel op geen enkele wijze
aangeeft tegen welke aanvullingen deze klacht is gericht, voldoet het
middel ook op dit punt niet aan de eisen. De slotsom is dat middel 1
niet tot cassatie leidt.
2.5. Middel 2 is gericht tegen rov. 4.3.3. Onder 2.1 voert aan
dat van een eerlijk proces geen sprake is nu in de
procedure niets heeft gesteld omtrent de eigenschappen van de
zeefmachine, dat nergens is gebleken dat de overeenkomst is vervallen
en dat onweersproken had gesteld dat de machine functioneerde
volgens alle aan een dergelijke machine te stellen eisen.
2.6. In een casus als de onderhavige kan gediscussieerd worden over de
vraag of sprake is van een koop op proef (art. 7:45 BW), d.w.z. een
koop onder de opschortende voorwaarde dat de zaak de koper voldoet,
dan wel een koop onder een ontbindende voorwaarde, d.w.z. dat de
verplichting van de koper tot afname en betaling vervalt indien bij de
proefneming niet blijkt dat de machine over de vereiste eigenschappen
beschikt; rechtbank en hof zijn uitgegaan van het laatste. Naar de
vaststelling van de feitenrechters hield de overeengekomen voorwaarde
in dat de verbintenis van de koper afhankelijk was van het resultaat
van het proefdraaien en niet uitsluitend van het antwoord op de vraag
of de machine technisch in orde was(3) (rov. 4.3.2). Bij de verdere
invulling van dit begrip heeft het hof als maatstaf gehanteerd: dat
uit het proefdraaien zou moeten blijken dat de zeefmachine de
eigenschappen bezit die op grond van de overeenkomst
daarvan mocht verwachten. Deze, aan art. 7:17 BW ontleende, maatstaf
is noch onjuist noch onbegrijpelijk. Anders dan het middel
veronderstelt, heeft in feitelijke aanleg wel degelijk
bestreden dat de machine bij de proefnemingen voldeed aan de daaraan
te stellen eisen(4). Daartoe behoorde, naar voor duidelijk
was, de eis dat de machine bij de proefneming in staat zou blijken om
zand en puin te scheiden. De klacht faalt.
2.7. Middel 3 is gericht tegen rov. 4.3.4. Het klaagt dat het hof het
bewijsaanbod met betrekking tot de twee getuigen niet had mogen
passeren als te vaag. Volgens heeft hij in de eerste grief
voldoende duidelijk aangeduid wat hij wilde bewijzen, te weten een
onvoorwaardelijke koopovereenkomst.
2.8. Bij memorie van grieven (blz. 3) heeft slechts in
algemene termen aangeboden "zijn stellingen" te bewijzen door de twee
aldaar genoemde getuigen. Een bewijsaanbod kan worden gepasseerd
wanneer niet of niet voldoende wordt aangegeven welke feiten de
betrokken partij wil bewijzen(5). Partijen waren het oneens over de
vraag of de verbintenis van als voorwaardelijk of als
onvoorwaardelijk moet worden aangemerkt. Een bewijsaanbod met
betrekking tot de kwalificatie "voorwaardelijk" of "onvoorwaardelijk"
is zinloos: de kwalificatie is een juridisch oordeel. Het bewijsaanbod
zou hoogstens betrekking kunnen hebben op feiten of omstandigheden
die, naar de mening van , de kwalificatie als onvoorwaardelijke
koopovereenkomst zouden kunnen rechtvaardigen. heeft niet
aangegeven welke andere feiten of omstandigheden hij zou willen
bewijzen naast de feiten die het hof reeds als vaststaand heeft
aangenomen. Om deze reden faalt ook middel 3.
2.9. De klacht noopt m.i. niet tot de beantwoording van rechtsvragen
in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.
3. Conclusie
De conclusie strekt tot verwerping van het beroep.
De Procureur-Generaal bij de
Hoge Raad der Nederlanden,
1 Zie rov. 4.1 van het bestreden arrest.
2 In het petitum wordt gesproken van een onrechtmatige daad, maar de
grondslag daarvan is geheel onduidelijk gebleven. Dat was ook het
oordeel van de rechtbank. In appel (grief II) heeft omtrent
deze grondslag niet méér gesteld dan: "Appellant heeft gesteld dat
geïntimeerde geenszins van plan was zijn contractuele verplichtingen
na te komen. Geïntimeerde heeft nimmer op faxen en brieven
gereageerd." Het hof heeft dit onvoldoende bevonden (rov. 4.4.2). Dit
oordeel is in cassatie niet bestreden.
3 Dit laatste is kennelijk de reactie van de rechters op de stelling
van dat de zeef op zich functioneerde en dat de machine het
goed doet bij de derde, aan wie zij verkocht is.
4 Zie o.m.: CvA nrs. 3-6 en 9; comparitie-p.v.; CvD onder 7-8.
Overigens waren partijen het ter comparitie erover eens dat het zeven
van zand en puin door de machine tijdens de proefnemingen niet goed
verliep. Bij MvA onder 2 heeft uitdrukkelijk een beroep
gedaan op de als prod. 2 bij CvA gevoegde brief waarin de capaciteit
wordt aangegeven.
5 Snijders/Wendels, Civiel appel (2003), nr. 207, met vermelding van
rechtspraak.
Hoge Raad der Nederlanden