Bewijslast drukt vaker op werkgever
Promotie juriste Claire Bosse
Wie iets stelt, die moet bewijzen. Deze belangrijke rechtsregel zou in
het arbeidsrecht tot vervelende consequenties voor de werknemer kunnen
leiden. Hij kan vaak niet bewijzen dat hij ongelijk wordt behandeld,
te weinig vakantiedagen heeft of dat zijn overuren niet worden
betaald. Het arbeidsrecht kent echter hoe langer hoe méér hulpmiddelen
om de zware bewijslast van de werknemer te verlichten. Dat constateert
mr. Claire Bosse in haar proefschrift waarop ze 19 december
promoveert.
Het burgerlijk procesrecht gaat uit van het principe dat de partij die
een vordering instelt de feiten moet (kunnen) bewijzen die aan die
vordering ten grondslag liggen. In het arbeidsrecht kan dit voor
problemen zorgen, omdat de gemiddelde werkgever nu eenmaal
gemakkelijker toegang heeft tot het benodigde bewijsmateriaal dan de
gemiddelde werknemer. De werkgever beschikt niet alleen over
schriftelijke informatie over de onderneming, het productieproces en
het personeel, maar heeft ook een voorsprong op het gebied van het
getuigenbewijs. Dat betekent dat de ongelijkheid van partijen, die
kenmerkend is voor het arbeidsrecht, in geval van geschil wordt
versterkt. Temidden van andere belemmeringen, zoals de onbekendheid
met het recht, de duur en de kosten van juridische procedures en de
vrees om de relatie met de werkgever op het spel te zetten, vormt de
bewijslast een potentiële hindernis voor de effectieve toepassing van
het recht.
Het recht biedt verschillende oplossingen voor dit probleem, ontdekte
Claire Bosse. In wetgeving, rechtspraak en literatuur zocht zij welke
instrumenten door de wetgever en de rechter in Nederland en België
worden ingezet om de bewijslast van de werknemer te versoepelen.
In beide landen wordt veelvuldig afgeweken van het uitgangspunt van
bewijslastverdeling in civiele procedures, zo blijkt. De bescherming
van de werknemer die eigen is aan het arbeidsrecht werkt dus door in
de juridische procedure. Door middel van wettelijke en processuele
mededelingsplichten, wettelijke en rechterlijke vermoedens, en
bijzondere regels van bewijslastverdeling wordt het zwaartepunt van de
bewijslast in veel procedures naar de werkgever verschoven. Dat is
bijvoorbeeld van belang voor flexibele arbeidskrachten (zoals
oproepkrachten en freelancers): het Nederlandse arbeidsrecht kent
speciale rechtsvermoedens om het bewijs van het bestaan van een
arbeidsovereenkomst te versoepelen.
Ontslag op staande voet
In ontbindingszaken (het leeuwendeel van de procedures in Nederland)
blijft het bewijsrecht, volgens Bosse, ten onrechte buiten toepassing.
Partijen zijn uit op een snelle beslissing, waardoor de bewijsvoering
aan kwaliteit verliest. De rechtsvergelijking met België toont aan dat
de Belgische wetgever zich in een aantal gevallen explicieter over de
bewijslastverdeling uitlaat dan de Nederlandse. Bosse ziet dit als een
voordeel: de werknemer die een procedure overweegt weet zo beter waar
hij aan toe is, maar dat geldt ook voor de werkgever die bijvoorbeeld
een ontslag op staande voet overweegt. De wetenschap dat hij een
dringende ontslagreden moet kunnen bewijzen, weerhoudt hem wellicht
van overhaaste acties.
Mr. Claire Bosse (1966) studeerde Nederlands recht aan de
Rijksuniversiteit Leiden en studeerde in 1991 af. In 1995 startte ze
met haar promotieonderzoek. Momenteel werkt Bosse op freelance-basis
voor het Wereldverbond Van de Arbeid (WVA) in Brussel. Zij is daar
juridisch adviseur voor het programma Informele Economie. Verder werkt
zij aan een praktische handleiding voor vakbonden die de rechtspositie
van arbeidskrachten in hun land willen verbeteren.
Noot voor de pers
De promotieplechtigheid vindt plaats op vrijdag 19 december 2003, om
14.15 uur in de aula van de Universiteit van Tilburg. Promotor is
prof.dr. A.T.J.M. Jacobs. Het proefschrift is getiteld
Bewijslastverdeling in het Nederlandse en Belgische arbeidsrecht. Bij
Kluwer (Deventer) zal in de reeks Monografieën Sociaal Recht een
handelseditie van het proefschrift verschijnen (ISBN 90-1300-779-1).
Journalisten kunnen een exemplaar van het proefschrift opvragen bij de
Afdeling Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT, tel. 013 466
2000, e-mail: M.M.C.Hanssen@uvt.nl. Claire Bosse is bereikbaar via
tel. 013-4662181 en e-mail: clairebosse@yahoo.co.uk.Meer informatie
over wetenschappers van de UvT is te vinden op www.uvt.nl/webwijs/.
Tilburg, 4 december 2003
Laatst gewijzigd: donderdag 04 december 2003
bullet Meer zoekmogelijkheden
bullet Wetenschap en onderzoek
Zie ook
Contact
E-mail: M.M.C.Hanssen
Universiteit van Tilburg