8 9 december 2003 bijlage 3
Kamerbrief Verslag RAZEB 8 9 december 2003 bijlage 3
RAAD VAN
DE EUROPESE UNIE
Brussel, 8 december 2003 (09.12)
(OR. en)
15895/03
PESC 787
ZITTINGSDOCUMENT
Van:
de secretaris-generaal/hoge vertegenwoordiger
Aan:
de Raad AZEB
Betreft:
Europese veiligheidsstrategie
Overeenkomstig het mandaat van Thessaloniki en gezien het resultaat
van de zitting van de Raad Algemene Zaken en Externe betrekkingen van
8/9 december legt de secretaris-generaal/hoge vertegenwoordiger,
Javier SOLANA, hierbij de Europese Veiligheidsstrategie voor ter
aanneming door de Europese Raad.
EEN VEILIGER EUROPA IN EEN BETERE WERELD
EUROPESE VEILIGHEIDSSTRATEGIE
Inleiding
Europa is nog nooit zo welvarend, veilig en vrij geweest. Het geweld
in de eerste helft van de twintigste eeuw heeft plaatsgemaakt voor een
in de Europese geschiedenis nog nooit eerder geziene periode van vrede
en stabiliteit.
De oprichting van de Europese Unie heeft in deze ontwikkeling een
centrale rol gespeeld. De Unie heeft de betrekkingen tussen onze
staten en het leven van onze burgers veranderd. De Europese landen
streven ernaar geschillen op vreedzame wijze op te lossen en via
gemeenschappelijke instellingen samen te werken. Gedurende deze
periode hebben autoritaire regimes plaats gemaakt voor veilige,
stabiele en dynamische democratieën, dankzij de geleidelijke
verspreiding van de rechtsstaat en de democratie. De opeenvolgende
uitbreidingen maken de droom van een verenigd en vreedzaam continent
werkelijkheid.
Geen enkel land is in staat de huidige complexe problemen alleen op te
lossen
De Verenigde Staten hebben een essentiële rol gespeeld voor de
Europese integratie en de Europese veiligheid, in het bijzonder
middels de NAVO. De koude oorlog is afgelopen en de Verenigde Staten
hebben nog steeds een dominante positie als militaire macht. Geen
enkel land is evenwel in staat de huidige complexe problemen helemaal
alleen op te lossen.
Als unie van 25 staten met meer dan 450 miljoen inwoners die een kwart
van het bruto nationaal product (BNP) van de wereld verdienen, speelt
de Europese Unie onvermijdelijk een rol op het wereldtoneel;Europa
moet bereid zijn haar deel van de verantwoordelijkheid voor de
veiligheid in de wereld en voor de totstandbrenging van een betere
wereld op zich te nemen.
Europa wordt nog steeds geconfronteerd met bedreigingen voor zijn
veiligheid en met uitdagingen. Het uitbreken van het conflict in de
Balkan heeft ons eraan herinnerd dat oorlog niet uit ons werelddeel is
verdwenen. De afgelopen tien jaar is geen enkele regio in de wereld
gevrijwaard gebleven van gewapende conflicten. De meeste van deze
conflicten speelden zich vooral af binnen, en niet tussen staten, en
de meeste slachtoffers waren burgers.
Als unie van 25 staten met meer dan 450 miljoen inwoners die een kwart
van het bruto nationaal product (BNP) van de wereld verdienen, en dank
zij het uitgebreide gamma aan instrumenten waarover zij beschikt,
speelt de Europese Unie onvermijdelijk een rol op het wereldtoneel.
Tijdens het afgelopen decennium zijn Europese troepen ingezet in het
buitenland, onder meer in zeer veraf gelegen gebieden zoals
Afghanistan, Oost-Timor en de DRC. De steeds grotere convergentie van
de Europese belangen en de versterking van de onderlinge solidariteit
binnen de EU maakt van de EU een meer geloofwaardige en meer
doeltreffende speler. Europa moet bereid zijn haar deel van de
verantwoordelijkheid voor de veiligheid in de wereld en voor de
totstandbrenging van een betere wereld op zich te nemen.
I. DE VEILIGHEIDSOMGEVING: WERELDWIJDE UITDAGINGEN EN BELANGRIJKSTE
DREIGINGEN
Wereldwijde uitdagingen
De wereld van na de koude oorlog is een wereld waarin de grenzen steeds
opener worden en waarin de interne en de externe aspecten van de veiligheid
onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Handels- en investeringsstromen, de
ontwikkeling van de technologie en de verspreiding van de democratie hebben
veel mensen vrijheid en welvaart gebracht. Anderen zien de mondialisering
dan weer als een bron van frustratie en onrechtvaardigheid. Door deze
ontwikkelingen hebben niet aan de staat gebonden organisaties ook meer
ruimte gekregen om een rol te spelen in internationale aangelegenheden. En
ze hebben tevens de afhankelijkheid van Europa van onderling gekoppelde
infrastructuur op het gebied van vervoer, energie, informatie, en op andere
terreinen vergroot - en dus ook de kwetsbaarheid van Europa.
Sinds 1990 zijn bijna 4 miljoen mensen omgekomen in oorlogen en van
hen behoorde 90% tot de burgerbevolking. In de gehele wereld hebben
meer dan 18 miljoen mensen hun huis verlaten ten gevolge van een
conflict.
45 miljoen mensen sterven ieder jaar van honger en ondervoeding.AIDS
draagt bij tot de ineenstorting van maatschappelijke
structuren.Veiligheid is een voorwaarde voor ontwikkeling.
In een groot aantal ontwikkelingslanden veroorzaken armoede en ziekten
onnoemelijk leed en ernstige veiligheidsproblemen. Bijna 3 miljard
mensen, de helft van de wereldbevolking, leeft van minder dan 2 euro
per dag. 45 miljoen mensen sterven ieder jaar van honger en
ondervoeding. AIDS heeft zich ontwikkeld tot één van de meest
vernietigende pandemieën in de geschiedenis van de mensheid, en draagt
bij tot de instorting van maatschappelijke structuren. Nieuwe ziekten
kunnen zich snel verspreiden en wereldwijde dreigingen vormen. Het
Afrika ten zuiden van de Sahara is nu armer dan 10 jaar geleden. In
veel gevallen hield het falen van de economische ontwikkeling verband
met politieke problemen en gewelddadige conflicten.
Veiligheid is een voorwaarde voor ontwikkeling. Conflicten maken niet
alleen de infrastructuur en ook de sociale infrastructuur kapot, maar
zetten ook aan tot misdaad, ontmoedigen investeringen en maken een
normale economische activiteit onmogelijk. Een aantal landen en
regio's zijn verstrikt geraakt in een neerwaartse spiraal van
conflicten, onveiligheid en armoede.
De concurrentie op het gebied van natuurlijke hulpbronnen - vooral
water - die tijdens de volgende decennia zal verergeren wegens de
opwarming van de aarde, zal waarschijnlijk in verscheidene regio's nog
meer onrust en migratiestromen veroorzaken.
De energieafhankelijkheid baart Europa grote zorgen. Europa is de
grootste invoerder van olie en gas ter wereld. De invoer staat voor
ongeveer 50% van het huidige energieverbruik. Dit zal in 2030 stijgen
tot 70%. De meeste energie wordt ingevoerd uit de Golf, Rusland en
Noord-Afrika.
Voornaamste dreigingen
Grootschalige agressie tegen een lidstaat is nu onwaarschijnlijk.
Daarentegen heeft Europa te maken met nieuwe, meer uiteenlopende, minder
zichtbare en minder voorspelbare dreigingen.
Terrorisme: Het brengt mensenlevens in gevaar, brengt hoge kosten met
zich mee, streeft ernaar de openheid en de verdraagzaamheid van onze
samenlevingen te ondermijnen en vormt voor geheel Europa een groeiende
strategische dreiging. De nieuwe terroristische bewegingen zijn steeds
beter uitgerust, staan via elektronische netwerken met elkaar in
verbinding, en lijken bereid te zijn onbeperkt geweld te gebruiken om
grote aantallen slachtoffers te veroorzaken.
De meest recente golf van terrorisme doet zich wereldwijd gevoelen en
is gerelateerd aan gewelddadig godsdienstig extremisme. Het heeft
ingewikkelde oorzaken. Die omvatten onder andere de druk van de
modernisering, culturele, sociale en politieke crises en de
vervreemding van jonge mensen die in buitenlandse samenlevingen wonen.
Dit verschijnsel bestaat ook in onze eigen samenleving.
Europa is zowel een doelwit als een basis voor dergelijk terrorisme.
Europese landen zijn doelwitten en zijn ook al aangevallen. Er zijn
logistieke bases van Al-Qaidacellen ontdekt in het VK, Italië,
Duitsland, Spanje en België. Gezamenlijk Europees optreden is
onontbeerlijk.
Massavernietigingswapens werden het meest recentelijk gebruikt door de
terroristische AUM-sekte in de metro van Tokio in 1995, waarbij
sarin-gas werd gebruikt.Twaalf mensen vonden de dood en enkele
duizenden raakten gewond.Twee jaar eerder had Aum sporen van anthrax
verspreid in een straat in Tokio.
De verspreiding van massavernietigingswapens is potentieel de
belangrijkste bedreiging van onze veiligheid. De internationale
verdragen en de afspraken over de controle op de uitvoer hebben de
verspreiding van deze wapens en van de afvuursystemen vertraagd. Wij
treden nu echter een nieuwe, gevaarlijke periode binnen waarin een
wedloop om massavernietigingswapens zou kunnen plaatsvinden, met name
in het Midden-Oosten. Door de
vooruitgang in de biologische wetenschappen kan de kracht van biologische
wapens de komende jaren toenemen; aanvallen met chemisch en radiologisch
materiaal zijn ook een serieuze mogelijkheid. De verspreiding van
rakettechnologie is eveneens een destabiliserende factor die Europa kan
blootstellen aan steeds grotere gevaren.
In het scenario dat de meeste angst inboezemt komen terroristische
groeperingen in het bezit van massavernietigingswapens. Een kleine
groep mensen zal dan schade kunnen aanrichten van een omvang die voor
dien alleen kon worden aangericht door staten en legers.
Regionale conflicten: Problemen zoals die in Kashmir, het gebied van de
Grote Meren en het Koreaanse schiereiland hebben een directe en indirecte
invloed op Europese belangen, net zoals de conflicten dichter bij huis,
vooral in het Midden-Oosten. Gewelddadige of bevroren conflicten die ook aan
onze grenzen bestaan of sluimeren, bedreigen de regionale stabiliteit. Ze
vernietigen mensenlevens en sociale en materiële infrastructuur, en vormen
een bedreiging voor minderheden, de fundamentele vrijheden en de
mensenrechten. Conflicten kunnen leiden tot extremisme, terrorisme en
mislukte staten. Zij bieden tevens kansen aan de georganiseerde
criminaliteit. Regionale onveiligheid kan de vraag naar
massavernietigingswapens in de hand werken. De meest praktische manier om de
vaak schimmige nieuwe dreigingen aan te pakken zal er soms in bestaan oudere
problemen die aan de basis liggen van regionale conflicten, op te lossen.
Mislukte staat: Slecht bestuur - corruptie, machtsmisbruik, zwakke
instellingen en gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel - en
burgerconflicten tasten staten van binnen aan. In sommige gevallen
heeft dit geleid tot de instorting van de staatsinstellingen. Somalië,
Liberia en Afghanistan onder het Talibanbewind zijn daarvan de
bekendste recente voorbeelden. De instorting van de staat kan worden
geassocieerd met manifeste dreigingen, zoals georganiseerde
criminaliteit of terrorisme. Het instorten van de staat is een
alarmerend verschijnsel dat wereldwijd het bestuur ondermijnt en
bijdraagt tot regionale onveiligheid.
Georganiseerde misdaad: Europa is bij uitstek een doelwit voor de
georganiseerde criminaliteit. Deze internationale bedreiging voor onze
veiligheid heeft een belangrijke externe dimensie: grensoverschrijdende
drugssmokkel, vrouwenhandel, illegale migranten en wapenhandel
vertegenwoordigen een groot deel van de activiteiten van criminele bendes.
De georganiseerde criminaliteit kan banden hebben met het terrorisme.
Dergelijke criminele activiteiten worden vaak geassocieerd met een zwakke of
mislukte staat. Drugsinkomsten hebben bijgedragen tot de verzwakking van de
staatsstructuren in verscheidene drugsproducerende landen. De inkomsten uit
de handel in edelstenen, hout en kleine wapens
wakkeren conflicten in andere delen van de wereld aan. Al die activiteiten
ondermijnen zowel de rechtsstaat als de maatschappelijke orde. In extreme
gevallen controleren georganiseerde criminelen zelfs de staat. Negentig
percent van de heroïne in Europa wordt geproduceerd uit papaver die wordt
gekweekt in Afghanistan, waar de drugshandel lokale krijgsheren financiert.
Het grootste deel van die heroïne wordt verdeeld door criminele netwerken
uit de Balkan, die ook verantwoordelijk zijn voor zowat 200.000 van de
700.000 vrouwen die wereldwijd het slachtoffer zijn van vrouwenhandel voor
de seksindustrie. Een nieuwe dimensie van de georganiseerde criminaliteit
die meer aandacht verdient, is de toename van de piraterij op zee.
Al deze verschillende elementen tezamen (terrorisme dat qua geweld tot
het uiterste gaat, de beschikbaarheid van massavernietigingswapens,
georganiseerde criminaliteit, de verzwakking van de staatssystemen en
de vorming van privélegers) wettigen de conclusie dat er een zeer
ernstige dreiging in het verschiet zou kunnen liggen.
II. STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN
Wij leven in een wereld die niet alleen mooiere vooruitzichten biedt
dan ooit tevoren, maar ook grotere dreigingen inhoudt dan ooit
tevoren. Ons optreden zal voor een deel bepalen hoe onze toekomst er
zal uitzien. We moeten wereldwijd denken en lokaal optreden. Om haar
veiligheid te verdedigen en haar waarden te bevorderen, heeft de EU
drie strategische doelstellingen vastgesteld:
Aanpakken van bedreigingen
De Europese Unie heeft werk gemaakt van het aanpakken van de
voornaamste dreigingen.
§ Zij heeft op 11 september gereageerd met maatregelen die,
onder meer, de aanneming van een Europees arrestatiebevel, maatregelen
ter bestrijding van de financiering van terroristen en een
overeenkomst inzake wederzijdse rechtshulp met de Verenigde Staten van
Amerika omvatten. De EU blijft haar samenwerking op dit gebied verder
ontwikkelen en haar verdedigingsmechanismen verder uitbouwen.
§ Zij voert al vele jaren een antiproliferatiebeleid. Onlangs
nog heeft de Unie een nieuw actieprogramma aangenomen dat voorziet in
maatregelen om de Internationale Organisatie voor Atoomenergie te
versterken, de uitvoercontrole aan te scherpen en illegale
overbrengingen en illegale aankoop aan te pakken. De EU heeft zich
gecommitteerd aan de verwezenlijking van wereldwijde toetreding tot
multilaterale verdragsregelingen, en aan een versterking van de
verdragen en hun verificatiebepalingen.
§ De Europese Unie en haar lidstaten zijn opgetreden om bij te
dragen tot de oplossing van regionale conflicten en om mislukte staten
weer op de been te brengen, onder meer in de Balkan, Afghanistan en in
de DRC. Het herstellen van behoorlijk bestuur in de Balkan, de
bevordering van de democratie en steun aan de plaatselijke
autoriteiten is één van de meest doeltreffende manieren om de
georganiseerde criminaliteit in de EU aan te pakken.
In een tijdperk van mondialisering kunnen verre bedreigingen even
zorgwekkend zijn als bedreigingen die van dichtbij komen. De nucleaire
activiteiten in Noord-Korea, de nucleaire gevaren in Zuid-Azië en de
proliferatie in het Midden-Oosten baren Europa zorgen.
Terroristen en criminelen kunnen thans over de hele wereld toeslaan:
hun activiteiten in Centraal- of Zuidoost-Azië kunnen een
bedreiging vormen voor de Europese landen of hun burgers. Inmiddels is
men zich in Europa, dankzij de wereldomspannende communicatie steeds
meer bewust van regionale conflicten of humanitaire catastrofes die
zich ergens ter wereld voordoen.
Ons traditionele concept van zelfverdediging - tot en met de koude
oorlog - was gebaseerd op de dreiging van een invasie. Met de nieuwe
bedreigingen zal de eerste verdedigingslinie zich vaak buiten onze
grenzen bevinden. De nieuwe bedreigingen zijn dynamisch. De gevaren
van proliferatie nemen gestaag toe; als wij er niets aan doen, worden
de terroristische netwerken steeds gevaarlijker. Steeds meer staten
zullen mislukken en de georganiseerde criminaliteit zal zich
uitbreiden indien er niets aan wordt gedaan - zoals we gezien hebben
in West-Afrika. Dit impliceert dat we klaar moeten zijn om op te
treden vóórdat een crisis uitbreekt. Met de preventie van conflicten
en bedreigingen kan niet vroeg genoeg begonnen worden.
Anders dan de omvangrijke, zichtbare bedreiging tijdens de koude oorlog is
geen enkele nieuwe bedreiging louter militair; evenmin kan zij alleen met
militaire middelen worden aangepakt. Elke bedreiging noopt tot een
combinatie van instrumenten. Proliferatie kan worden ingedamd met
uitvoercontroles en worden aangepakt door politieke, economische en andere
druk uit te oefenen en tegelijkertijd de onderliggende politieke oorzaken
aan te pakken. De aanpak van het terrorisme kan een combinatie van
inlichtingen, politieke, justitiële, militaire en andere middelen vereisen.
In mislukte staten zijn wellicht militaire instrumenten nodig om de orde te
herstellen en humanitaire instrumenten om een acute crisis aan te pakken.
Regionale conflicten vergen politieke oplossingen, maar militaire middelen
en een doeltreffend politie-optreden kunnen in de fase na het conflict
noodzakelijk zijn. Economische instrumenten dienen de wederopbouw, en
civiele crisisbeheersing komt het herstel van het civiel bestuur ten goede.
De Europese Unie is bijzonder goed toegerust om het hoofd te bieden aan
situaties met zoveel facetten.
Werk maken van veiligheid in onze eigen omgeving
Zelfs in een tijdperk van mondialisering blijft geografie belangrijk.
Het is in het belang van Europa dat de landen aan onze grenzen
behoorlijk worden bestuurd. Buurlanden die in gewelddadige conflicten
zijn verwikkeld, zwakke staten waar de georganiseerde criminaliteit
welig tiert, ontwrichte samenlevingen of een exploderende
bevolkingsgroei aan zijn grenzen vormen evenveel problemen voor
Europa.
De integratie van de toetredende landen zal onze veiligheid vergroten,
maar Europa ook dichter bij woelige gebieden brengen. Het is onze taak
te bevorderen dat aan de oostgrens van de Europese Unie en langs de
grenzen van het Middellandse-Zeegebied een ring van landen met
behoorlijk bestuur ontstaat waarmee wij nauwe en op samenwerking
gebaseerde betrekkingen kunnen onderhouden.
Het belang van een en ander wordt het mooist geïllustreerd in de
Balkan. Dankzij onze gezamenlijke inspanningen met de VS, Rusland, de
NAVO en andere internationale partners, wordt de stabiliteit van de
regio niet langer bedreigd door het uitbreken van grote conflicten. De
geloofwaardigheid van ons buitenlands beleid hangt af van de
consolidatie van onze resultaten in de Balkanregio. Het Europese
perspectief biedt zowel een strategische doelstelling als een
stimulans tot hervorming.
Onze belangen hebben geen baat bij een uitbreiding die nieuwe
scheidslijnen in Europa creëert. Wij moeten de baten van economische
en politieke samenwerking ook ten goede laten komen van onze buren in
het oosten en terzelfder tijd politieke problemen in die landen helpen
oplossen. Wij moeten nu grotere en meer actieve belangstelling tonen
voor de problemen van de zuidelijke Kaukasus, die binnen afzienbare
tijd eveneens een naburige regio zal worden.
De oplossing van het Arabisch-Israëlisch conflict is voor Europa een
strategische prioriteit. Anders zal de kans klein zijn dat andere
problemen in het Midden-Oosten kunnen worden aangepakt. De Europese
Unie moet zich blijven inspannen en bereid blijven middelen in te
zetten tot het probleem is opgelost. De oplossing met twee staten -
die Europa al lang steunt - wordt nu in brede kring aanvaard. De
uitvoering ervan zal een gezamenlijke en coöperatieve inspanning
vergen van de Europese Unie, de Verenigde Staten, de Verenigde Naties,
Rusland en de landen van de regio, maar vooral van de Israëli's en de
Palestijnen zelf.
Het Middellandse-Zeegebied heeft in het algemeen nog steeds met
ernstige problemen van economische stagnatie, sociale onrust en
onopgeloste conflicten te kampen. De belangen van de Europese Unie
vereisen een blijvend engagement tegenover de Mediterrane partners,
door middel van een effectievere economische, veiligheids- en
culturele samenwerking in het kader van het proces van Barcelona. Een
ruimer engagement ten aanzien van de Arabische wereld dient ook te
worden overwogen.
Een internationale orde gebaseerd op doeltreffend multilateralisme
In een wereld van mondiale bedreigingen, mondiale markten en mondiale
media hangen onze veiligheid en welvarendheid steeds meer af van een
effectief multilateraal stelsel. Ons doel is, een sterkere
internationale samenleving, goed functionerende internationale
instituties en een op regels gebaseerde internationale orde te
ontwikkelen.
Wij zijn gecommitteerd aan de handhaving en de ontwikkeling van het
internationale recht. Het basiskader voor de internationale
betrekkingen is het Handvest van de Verenigde Naties. De
hoofdverantwoordelijkheid voor de handhaving van internationale vrede
en veiligheid berust bij de VN-Veiligheidsraad. Europa heeft er een
prioriteit van gemaakt om, de Verenigde Naties te versterken en uit te
rusten, zodat zij hun verantwoordelijkheden kunnen opnemen en
effectief kunnen optreden.
Wij willen dat door internationale organisaties, stelsels en verdragen
effectief het hoofd wordt geboden aan bedreigingen van de
internationale vrede en veiligheid, en moeten derhalve bereid zijn om
op te treden wanneer hun regels worden geschonden.
Centrale instellingen van het internationale bestel, zoals de
Wereldhandelsorganisatie (WTO) en de internationale financiële
instellingen, hebben hun ledental uitgebreid. China is tot de WTO
toegetreden en Rusland onderhandelt thans over toetreding. Ons doel
moet zijn, het ledental van dergelijke instanties te vergroten en
terzelfder tijd hun hoge normen te handhaven.
Een van de hoekstenen van het internationale bestel is de
transatlantische relatie. Die is niet alleen in ons eigen bilaterale
belang, maar versterkt de internationale gemeenschap in haar geheel.
De NAVO is daarvan een belangrijke vertegenwoordiger.
Regionale organisaties versterken op hun beurt het mondiaal bestuur.
De kracht en de effectiviteit van de OVSE en de Raad van Europa zijn
van bijzondere betekenis voor de Europese Unie. Andere regionale
organisaties, zoals de ASEAN, de MERCOSUR en de Afrikaanse Unie,
leveren een belangrijke bijdrage tot een meer ordentelijke wereld.
Een van de voorwaarden van een op regels gebaseerde internationale
orde is dat het recht mee evolueert met ontwikkelingen zoals de
proliferatie, het terrorisme en de opwarming van de aarde. In ons
eigen belang moeten wij bestaande instituties, zoals de
Wereldhandelsorganisatie, verder ontwikkelen en nieuwe instituties,
zoals het Internationaal Strafhof, steunen. Onze eigen ervaring in
Europa toont aan dat de veiligheid kan worden verbeterd dankzij
vertrouwenwekkende maatregelen en wapenbeheersingsregelingen.
Dergelijke instrumenten kunnen ook een bijzondere bijdrage leveren tot
veiligheid en stabiliteit in onze omgeving en daarbuiten.
De kwaliteit van de internationale samenleving hangt af van de
kwaliteit van de regeringen waarop zij berust. De beste bescherming
van onze veiligheid is een wereld van goed bestuurde democratische
staten. De verspreiding van behoorlijk bestuur, steun voor sociale en
politieke hervormingen, de aanpak van corruptie en machtsmisbruik, de
vestiging van de rechtsstaat en de bescherming van de mensenrechten
vormen de beste manier om de internationale orde te versterken.
Het handels- en ontwikkelingsbeleid kan een krachtig instrument zijn
om hervormingen te stimuleren. Als grootste verstrekker van officiële
steun en als grootste handelsblok ter wereld bevinden de Europese Unie
en haar lidstaten zich in een goede positie om deze doelstellingen na
te streven.
Het bijdragen tot beter bestuur door steunprogramma's,
conditionaliteit en gerichte handelsmaatregelen blijft een wezenlijk
kenmerk van ons beleid dat verder moet worden ontwikkeld. Een wereld
die zichtbaar rechtvaardigheid en kansen voor iedereen biedt, zal
veiliger zijn voor de Europese Unie en haar burgers.
Een aantal landen heeft zichzelf buiten de internationale samenleving
geplaatst. Enkele landen hebben het isolement gezocht; andere schenden
voortdurend de internationale normen. Het is wenselijk dat dergelijke
landen opnieuw tot de internationale gemeenschap toetreden; de EU moet
bereid zijn bijstand te verlenen. Landen die dit niet willen doen,
moeten begrijpen dat daarvoor een prijs moet worden betaald, ook in
hun betrekkingen met de Europese Unie.
III. BELEIDSIMPLICATIES VOOR EUROPA
De Europese Unie heeft vooruitgang geboekt bij de ontwikkeling van een
samenhangend buitenlands beleid en doeltreffende crisisbeheersing. Wij
beschikken over instrumenten die doeltreffend kunnen worden ingezet,
zoals wij in de Balkan en daarbuiten hebben aangetoond. Willen wij
echter een bijdrage leveren die evenredig is aan ons potentieel, dan
moeten wij actiever, coherenter en beter berekend op onze taak zijn.
En we moeten samenwerken met anderen.
We moeten een strategische cultuur ontwikkelen die vroegtijdige,
snelle en waar nodig, krachtige interventie bevordert
Actiever bij de verwezenlijking van onze strategische doelstellingen.
Dit geldt voor het gehele spectrum aan beschikbare instrumenten voor
crisisbeheersing en conflictpreventie, inclusief onze politieke,
diplomatieke, militaire en civiele, handels- en
ontwikkelingsactiviteiten. Er is een actiever beleid nodig om op de
nieuwe dynamische dreigingen te reageren. We moeten een strategische
cultuur ontwikkelen die vroegtijdige, snelle en waar nodig, krachtige
interventie bevordert.
Als Unie van 25 leden, die een bedrag van meer dan 160 miljard euro
aan defensie uitgeeft, moeten wij in staat zijn verscheidene operaties
tegelijkertijd uit te voeren. Wij kunnen een toegevoegde waarde
scheppen door operaties te ontwikkelen waarbij zowel militaire als
civiele vermogens betrokken zijn.
De EU dient de Verenigde Naties te steunen in haar reactie op
bedreigingen voor de internationale vrede en veiligheid. De EU is
gecommitteerd aan de versterking van haar samenwerking met de VN op
het gebied van bijstand aan landen die net een conflict achter de rug
hebben, alsmede aan een uitbreiding van haar steun aan de VN in
situaties waar op korte termijn crisisbeheersing noodzakelijk is.
Wij moeten kunnen optreden alvorens de situatie in de ons omringende
landen verslechtert, wanneer sporen van proliferatie worden gevonden
en voordat humanitaire noodsituaties ontstaan. Een preventieve
betrokkenheid kan ernstiger problemen in de toekomst voorkomen. Een
actievere Europese Unie, die meer verantwoordelijkheden op zich neemt,
zal een groter politiek gewicht in de schaal leggen.
Beter berekend op zijn taak.Een Europa dat beter berekend is op zijn
taak, ligt binnen ons bereik, ofschoon het tijd zal vergen om ons
volledig potentieel te verwerkelijken. De acties waaraan thans wordt
gewerkt - met name de oprichting van een defensieagentschap - zetten
ons op het goede spoor.
Om onze legers om te vormen tot meer flexibele, mobiele
strijdkrachten, en om ze in staat te stellen het hoofd te bieden aan
de nieuwe dreigingen, zijn meer middelen nodig voor defensie, alsmede
een doeltreffender gebruik van de beschikbare middelen.
Het systematisch gebruik van samengevoegde en gedeelde middelen zou
doublures en de algemene kosten beperken en de vermogens op de
middellange termijn doen toenemen.
Bij vrijwel elke belangrijke interventie ontstond na de militaire
efficiency een civiele chaos. Wij hebben een groter vermogen nodig om
alle noodzakelijke civiele hulpmiddelen te kunnen inzetten in crisis-
en postcrisissituaties.
Krachtiger diplomatiek vermogen: wij hebben een systeem nodig waarin
de middelen van de lidstaten worden gecombineerd met die welke bij de
EU-instellingen beschikbaar zijn. Om problemen op te lossen in meer
afgelegen gebieden en in verre landen zijn beter begrip en een betere
communicatie nodig.
Gemeenschappelijke dreigingsevaluaties vormen de beste basis voor
gemeenschappelijk optreden. Dit vergt verbeterde uitwisseling van
inlichtingen tussen de lidstaten en met de partners.
Naarmate wij de vermogens op de verschillende gebieden vergroten,
zouden wij een breder spectrum van missies moeten gaan overwegen.
Hiertoe zouden gezamenlijke ontwapeningsoperaties, steun aan derde
landen bij de bestrijding van terrorisme en hervorming van de
veiligheidssector kunnen behoren. Dit laatste zou deel uitmaken van
een meer algemene opbouw van de institutionele structuur.
De Permanente Regelingen EU-NAVO, met name Berlijn Plus, hebben het
militaire vermogen van de EU versterkt en het kader geschapen voor het
strategisch partnerschap inzake crisisbeheersing tussen de beide
organisaties. Uit een en ander blijkt onze gezamenlijke
vastberadenheid om de uitdagingen van de nieuwe eeuw aan te gaan.
Coherenter. De essentie van het gemeenschappelijk buitenlands en
veiligheidsbeleid en het Europees veiligheids- en defensiebeleid is
dat wij sterker zijn wanneer wij samen optreden. In de afgelopen jaren
hebben wij een aantal verschillende instrumenten opgezet die elk hun
eigen structuur en bedoeling hebben.
Thans is de uitdaging de verschillende instrumenten en vermogens
bijeen te brengen: Europese bijstandsprogramma's en het Europees
Ontwikkelingsfonds, militaire en civiele vermogens van de lidstaten en
andere instrumenten. Deze kunnen alle onze veiligheid en die van derde
landen beïnvloeden. Veiligheid vormt de eerste voorwaarde voor
ontwikkeling.
De diplomatieke inspanningen en het beleid op het gebied van
ontwikkeling, handel en milieu moeten dezelfde agenda volgen. In
tijden van crisis is er geen vervangmiddel voor de eenheid van bevel.
Een betere coördinatie van het externe optreden en het beleid inzake
justitie en binnenlandse zaken is van fundamenteel belang voor de
bestrijding van zowel het terrorisme als van de georganiseerde
criminaliteit.
Er is behoefte aan meer samenhang, niet alleen tussen de
EU-instrumenten, maar ook tussen de externe activiteiten van de
afzonderlijke lidstaten.
Ook op regionaal niveau zijn meer samenhangende beleidsmaatregelen
nodig, vooral in conflictsituaties. Problemen raken maar zelden
opgelost in het kader van één enkel land of zonder regionale steun,
zoals de ervaring in de Balkan en in West-Afrika al op uiteenlopende
wijze heeft aangetoond.
Tezamen optredend kunnen de Europese Unie en de Verenigde Staten een
ontzagwekkende kracht ten goede in de wereld vormen
Samenwerking met partners. Er zijn weinig of geen problemen die wij
alleen kunnen oplossen.De hierboven genoemde dreigingen zijn
gemeenschappelijke dreigingen die wij met al onze naaste partners
delen. Internationale samenwerking is een noodzaak. Wij moeten onze
doelstellingen verwezenlijken door middel van multilaterale
samenwerking in internationale organisaties en door middel van
partnerschappen met belangrijke actoren.
De transatlantische relatie is onvervangbaar. Tezamen optredend kunnen
de Europese Unie en de Verenigde Staten een ontzagwekkende kracht ten
goede in de wereld vormen. Wij moeten streven naar een doeltreffend en
evenwichtig partnerschap met de Verenigde Staten. Dit is een reden
temeer voor de EU om haar vermogens verder op te bouwen en haar
samenhang te verbeteren.
We moeten blijven werken aan een nauwere band met Rusland, dat een
belangrijke factor vormt voor onze veiligheid en welvaart. Eerbied
voor gemeenschappelijke waarden zal de vooruitgang op de weg naar een
strategisch partnerschap in de hand werken.
Onze geschiedenis, geografie en culturele verwantschap verschaffen ons
banden met alle delen van de wereld: onze buren in het Midden-Oosten,
en onze partners in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Die banden vormen
een belangrijke troef, die verder moet worden ontwikkeld. Wij moeten
in het bijzonder werk te maken van de ontwikkeling van een strategisch
partnerschap met Japan, China, Canada en India, alsmede met elk land
dat onze doelstellingen en waarden deelt en bereid is deze in zijn
optreden te ondersteunen.
Conclusie
In de wereld van vandaag bestaan nieuwe gevaren, maar ook nieuwe
mogelijkheden. De Europese Unie beschikt over het potentieel om een
belangrijke bijdrage te leveren, zowel bij het aanpakken van de
dreigingen als bij het helpen verwezenlijken van de mogelijkheden. Een
actieve Europese Unie die berekend is op haar taak zou invloed uit
oefenen op wereldschaal. Aldus zou zij bijdragen tot een doeltreffend,
multilateraal stelsel dat tot een rechtvaardiger, veiliger en meer
verenigde wereld leidt.
Ministerie van Buitenlandse Zaken