ChristenUnie
Bijdrage debat Begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor 2004
Woensdag 3 December 2003 - 20:44
Tineke Huizinga-Heringa: Voorzitter, 2004 zal voor veel Nederlanders
in financieel opzicht een moeilijk jaar worden. De regering ontkomt
niet aan forse bezuinigingen. De ChristenUnie heeft in alle toonaarden
steeds benadrukt dat de positie van de meest kwetsbare groepen in de
samenleving extra aandacht verdient. Wij vinden dat de regering daar
te weinig werk van maakt. Bij de behandeling van de begroting van VWS
vorige week is duidelijk geworden dat vooral chronisch zieken en
gehandicapten op en rond het minimum, en dan met name de ouderen onder
hen, weinig reden tot vreugde hebben.
Een bezinning op de inrichting van ons sociale stelsel juichen wij
toe, wij moeten onszelf voortdurend de vraag te stellen of de
verantwoordelijkheden goed zijn verdeeld. Als de discussie daarover
tot de conclusie leidt dat de overheid verantwoordelijkheden aan
burgers en organisaties moet overdragen, moet dat wel zorgvuldig
gebeuren. En juist daar wringt de schoen, zoals al verschillende keren
is gebleken (o.a Wet Werk en Bijstand, kortingen op
reïntegratiebudgetten en bijzondere bijstand, e.a.). Maatregelen die
primair worden ingegeven door budgettaire overwegingen, moeten niet te
gemakkelijk worden verdedigd onder het mom van verantwoordelijkheden
leggen waar ze horen.
Werkgelegenheid en reïntegratie
Het streven naar een activerend stelsel wordt door beide bewindslieden
zeer voortvarend ter hand genomen. Wij delen de opvatting dat dor hout
gekapt moet worden ter bevordering van de werkgelegenheid.
Vanzelfsprekend moeten bij de drang tot deregulering, zoals nu weer
ten aanzien van de Arbeidstijdenwet en de Arbowetgeving, de belangen
van werkgevers en werknemers wel in balans blijven. Heeft de minister
een overzicht van voorgenomen dereguleringsprojecten op zijn
ministerie?
De positie van kansarmen op de arbeidsmarkt is ernstig aangetast door
het afschaffen van premiekortingsregelingen als SPAK en VLW en door de
enorme bezuinigingen op de reïntegratiemiddelen. Prikkels voor
werkgevers om deze mensen in dienst te nemen zijn wel heel rigoureus
afgebouwd. Ik vraag nu speciaal aandacht voor de voorgestelde
versobering in het kader van de Wet REA. Wij hebben grote moeite met
stopzetting van subsidies voor herplaatsing bij een andere werkgever
en voor scholing.
Bijzondere bijstand en schuldhulpverlening
Voorzitter, de versobering van ons sociale stelsel heeft voor velen
ingrijpende gevolgen. Bij de behandeling van de Wet Werk en Bijstand
heb ik aandacht gevraagd voor te verwachten problemen rond de
schuldhulpverlening, door de enorme kortingen op het bijzondere
bijstandsbudget. Schuldhulpverlening wordt immers vooral uit dat
budget betaald. Onze zorg wordt bevestigd nu dit probleem in een
aantal commentaren op de begroting ook zeer indringend onder de
aandacht wordt gebracht. Het amendement van collega Noorman dat de
bezuinigingen op de bijzondere bijstand wil beperken, heb ik dan ook
ondertekend.
In het nieuwe Nationaal Actieplan armoede en sociale uitsluiting (NAP
2003) is de doelstelling het aantal problematische schulden met 10% te
reduceren helaas losgelaten. Sterker nog, de regering heeft geen idee
hoe groot de omvang van het probleem nu is. Wil de staatssecretaris
dat laten onderzoeken? Ziet de regering meerwaarde in verplichte
raadpleging van een centrale schuldenregistratie, die meer informatie
biedt dan de BKR (bijv. toegang tot het register van de Wet
Schuldsanering natuurlijke personen), zodat een duidelijk
schuldenoverzicht ontstaat en overkreditering wordt tegengegaan?
Zal de aangekondigde wijziging van de Wet Financiële Dienstverlening
een adequaat middel zijn tegen overkreditering? (mede nav. antwoord
119) Als illustratie noem ik de dubieuze handelswijze van
postorderbedrijf Wehkamp. Argeloze klanten ontvangen van dit warenhuis
thuis een brief met het aanbod een krediet op te nemen. Heeft de
staatssecretaris mogelijkheden om dit soort praktijken hard aan te
pakken.
Voorzitter, het zou niet goed zijn als de wachtlijsten voor
schuldhulpverlening de komende jaren niet afnemen of zelfs toenemen.
Kan de staatssecretaris ingaan op de verwachte effecten van de
aangekondigde wijziging van de Wet Schuldsanering Natuurlijke
Personen? En hoe staat het met de certificering van
schuldhulpverleningsorganisaties, waar wij al sinds 1995 op
aandringen?
WAO
Voorzitter, 2004 wordt een belangrijk jaar voor de toekomst van het
WAO-dossier. Het is jammer dat het WAO-pakket zo verbrokkeld wordt
gepresenteerd. Onze fractie heeft grote moeite met de zogenaamde
negatieve lijst van ziekten op basis waarvan moet worden beoordeeld of
iemand duurzaam arbeidsongeschikt is. Ook bij een individuele toetsing
zal de bewijslast bij de werknemer komen te liggen. Zou het niet beter
zijn bij moeilijk objectiveerbare ziekten een dubbele keuring te laten
plaatsvinden? Een dubbele keuring lijkt ons in die situaties zinvoller
dan bij bepaalde doelgroepen.
En wat zijn de vooruitzichten voor jonggehandicapten als ze niet
volledig arbeidsongeschikt zijn? Tot nu toe krijgen ze dan vanuit de
Wajong een aanvulling op hun loon, omdat hun productie geen uurloon op
het minimumloon oplevert. Is de sociale werkvoorziening dan nog de
enige mogelijkheid voor deze groep om betaald werk te verrichten? Over
de sociale werkvoorziening gesproken: wij hebben veel sympathie voor
het amendement waarmee zeer terecht compensatie wordt beoogd voor de
afschaffing van SPAK en VLW.
Alimentatie
Voorzitter, er komt eindelijk nieuwe alimentatiewetgeving. Die is hard
nodig, omdat momenteel nog niet eens 30% van de onderhoudsplichtige
ex-partners meestal gaat het om mannen - bijdraagt aan het onderhoud
van hun eigen kinderen. De regering wil dat percentage laten stijgen
tot 95% door een nieuwe wettelijke regeling, die meer duidelijkheid
moet bieden over de hoogte van de bijdragen van ex-partners (antw.
279). Dit wetsvoorstel ligt nog bij de Raad van State. Met welke
besparingen voor 2004 rekent de regering nu? Welke wijzigingen van het
alimentatiestelsel zijn nog meer te verwachten? Wij hebben twee
concrete voorstellen. Ten eerste krijgt wat ons betreft het Landelijk
Bureau Inning Onderhoudsbijdragen, dat nu alleen een taak heeft op het
terrein van de kinderalimentatie, ook de mogelijkheid
partneralimentatie te innen. De rechter stelt toch niet voor niets
bijdragen vast? Zeker nu de verhaalsplicht voor gemeenten in 2004
verdwijnt, is het zaak de inning van alimentatie over de hele linie
goed te regelen. (Dit zal het LBIO naar onze verwachting niet voor
grote uitvoeringstechnische problemen stellen, omdat men ervaring
heeft met de inning van kinderalimentatie.)
Ten tweede zouden wij preferente vordering van kinderalimentatie
mogelijk willen maken. Wij hebben begrepen dat het regelmatig voorkomt
dat het LBIO achter het net vist, als de betalingsplichtige schulden
heeft, omdat het bureau geen preferente schuldeiser is, zoals
bijvoorbeeld de belastingdienst. Graag een reactie op deze suggesties.
(motie)
Algemene Nabestaandenwet/functioneren SVB
Voorzitter, wij ontvangen nog altijd klachten over de slechte
uitvoering van de Algemene Nabestaandenwet. Weduwen of weduwnaars
worden helaas nog regelmatig geconfronteerd met terugvorderingen van
teveel betaalde nabestaandenuitkeringen, omdat de Sociale
Verzekeringsbank foute berekeningen heeft gemaakt. Dat laatste is
trouwens geen wonder, gezien het enorm complexe karakter van deze
slechte wet. Het komt zelfs voor dat wanhopige nabestaanden zelf het
teveel betaalde bedrag maandelijks terugstorten naar de SVB en daar
dan vervolgens weer een chagrijnige reactie op krijgen. Voor 2004 is
gelukkig beterschap beloofd. Wij zouden willen voorstellen dat slechts
de helft van onverschuldigd betaalde rekeningen hoeft te worden
terugbetaald, als de terugvordering niet het gevolg is van verwijtbaar
gedrag van de nabestaande. Zou dit niet een goede prikkel zijn om de
rechtmatigheid van de uitvoering op een optimaal niveau te brengen?
Bureau Keteninformatisering Werk en Inkomen
Voorzitter, tot slot een vraag over de uitvoering van de sociale
zekerheid en dan vooral over de gegevensuitwisseling. In ons land moet
het Bureau Keteninformatisering Werk en Inkomen als ik het goed heb
begrepen toegroeien naar een soort centrale
verzamelplaats/gegevensbank op het gebied van informatiestructuur voor
uitvoeringsorganisaties. Niet alleen op het terrein van de sociale
zekerheid, maar ook bijvoorbeeld van de zorg. We kunnen wat dit
betreft nog wat leren van onze zuiderburen, die met hun Belgische
Kruispuntbank zelfs zover zijn, dat kon worden overgegaan tot een
wettelijk verbod op de uitvraag van al bekende gegevens bij de burger.
Hierdoor zijn de uitvoeringsinstanties verplicht reeds bekende
cliëntgegevens bij elkaar op te halen, met inachtneming van dezelfde
privacywaarborgen als in ons land. Hiermee schijnen vele miljoenen
efficiencywinst te worden geboekt. Gaan wij die kan ook op in ons land
en wat is dan de planning of reikt onze ambitie niet zover als die van
de Belgen? (motie)
---