Den Haag, 3 december 2003
Gesproken woord geldt
Bijdrage van Saskia Noorman - den Uyl (PvdA) aan het Algemeen Overleg Koopkracht, w.o. kosten chronisch zieken
MdV
De PvdA-fractie kan niet anders vaststellen dat de regering door pas gisteren met werkelijke koopkrachteffecten te komen de boel voor de gek heeft gehouden. De brief met de inkomenseffecten van maatregelen (huren, zorg: chronisch zieken, eigen bijdragen, armoedebeleid, bijzondere bijstand) die tot op heden niet in de koopkrachtplaatjes waren meegenomen, ligt nu op tafel.
De brief van gisteren laat zien, dat de effecten voor zowel de chronisch zieken als de andere inkomens leiden tot forse tekorten bij bijna 50% van de inkomens. Deze kunnen oplopen tot
- 6% en incidenteel -8% inkomensverlies.
We hebben ons te lang laten zoet houden met gemiddelde koopkrachtplaatjes. Pas nu is bekend geworden, hoe de werkelijkheid achter de gemiddelden eruit ziet. Door een reeks van zeer verschillende maatregelen is er sprake van stapeling. De werkelijkheid laat een schrikbarend beeld zien.
Ongeveer 200 000 van de 1 miljoen chronisch zieken en gehandicapten zal te maken krijgen met een inkomenstekort van -2% tot -4,5%. Dat zijn de mensen tot de ziekenfondsgrens. Dit is een beschamende vertoning.
De geruststellende informatie uit het najaarakkoord was een bijstelling van de inkomensplaatjes die aan de onderkant en voor ouderen positief zou zijn. Uitgezonderd mensen met een minimumloon: voor hen geldt -0,5%
Dat beeld ging over een gemiddelde en blijkt een vals beeld van de werkelijkheid te geven.
Bij inkomens tot 20 000 ¤ is er een forse korting tot -3% met uitschieters tot -8%. Ten minste 200 000 chronisch zieken en gehandicapten krijgen een inkomensverlaging van -2 tot -4,5% met uitschieter tot -6%. Dat alles als gevolg van het inkomensbeleid 2004 van dit kabinet. De stelling van het kabinet, al zouden de minima worden ontzien, wordt gelogenstraft door de tabellen uit de brief van 28 november
Premier Balkenende zegt op 18 september: 'Wij zullen er voor zorgen dat de inkomensontwikkeling evenwichtig is. Iedereen zal tussen de 0 en -1 zitten.'
In zijn antwoord op de vraag van Wouter Bos van gisteren bagatelliseert hij zijn eerdere uitspraak. 'Er zijn altijd afwijkingen', zegt de MP.
Maar het gaat helemaal niet om een enkeling. Als ik me beperk tot mensen met een inkomen tot de ziekenfondsgrens, gaat het om 200 000 chronisch zieken en gehandicapten die keihard in de min worden gezet. Dat miskennen en wegpoetsen is tekenend voor een minister- president die zijn verantwoordelijkheid niet neemt.
In zijn brief verwijst hij naar tabel 4.5 van de macro-economische verkenningen. Kijk maar: De bandbreedte van de inkomensverschillen loopt van -2% naar +2% koopkracht. Dat was het beeld voordat we afgelopen maandag de echte cijfers kregen. De bandbreedte van inkomensverschillen voor chronisch zieken is nu gemiddeld tussen de -5 en +5%.
Voor dat koopkrachtverlies tot -5%, waarover de PvdA zich druk maakt, dat zijn de honderdduizenden mensen die kwetsbaar zijn; ziek, gehandicapt, oud. Voor hen sluit de MP zijn ogen.
Voor dit debat is er maar één vraag. Kunnen de mensen in Nederland het CDA aan hun woord houden? Kan de chronisch zieke en gehandicapte dat?
Gisteren zeiden mevrouw Verburg en de heer Bakker dat ze tot aanpassing bereid zijn. Dat siert hen, als hun voorstellen ten minste wat voorstellen.
Anders zijn we straks afhankelijk van de CDA-fractie van de Eerste kamer, waarvan fractievoorzitter Werner zei in Buitenhof: 'Het zou ertoe kunnen leiden, dat we bepaalde voorstellen die naar de Eerste Kamer gaan niet steunen, omdat bepaalde groepen onder de
-1% gaan.'
De PvdA wil de garantie dat chronisch zieken en mensen met een handicap er door de voorgenomen maatregelen niet op achteruit gaan. De PvdA wil, dat mensen op het minimum en vlak daarboven niet onevenredig moeten inleveren. Het CDA moet nu laten zien wat hun woord waard is.
PvdA: alternatieve maatregelen
1. Bijzonder bijstand
De korting van 45% op de bijzondere bijstand (220 mln. ¤) leidt tot het verlies van een aantal diensten: schuldhulp, budgetteren, sociale activering, kwijtschelding, gemeentelijk minima beleid en een tekort aan individuele bijzondere bijstand.
Het CDA heeft in de wandelgangen laten weten 50 mln voor de reparatie bijzondere bijstand uit te trekken. Van dat geld kunnen de gemeenten dan de individuele bijstand betalen aan de mensen die nu categoriale bijstand kregen. Maar het is niet genoeg voor de schuldhulp met lange wachtlijsten, de kosten van budgetteren, de kwijtschelding, de woonlastencompensatie waar de gemeenten in 1996 nog 20 mln. ¤ voor kregen, en al die andere maatregelen.
De PvdA vindt, dat de aanvulling budget bijzondere bijstand 150¤ moet zijn (bezuiniging is 220 ¤ mln.). Daarmee kunnen incidentele uitschieters in inkomenskorting op bijstandsniveau worden gecompenseerd. Amendement is ingediend: dekking via verlaging raming najaarsnota (is structureel geld).
Wij zullen morgen bij de begroting behandeling op specifieke doelgroepen, zoals kosten van kinderen, terugkomen.
2. Chronisch zieken en gehandicapten
Er is een nieuwe chronisch ziekenforfait op het laatste moment in het belastingplan geïntroduceerd. Specifieke uitgaven chronische ziekten kunnen tot extra teruggave leiden. Nadere bezien blijkt de regeling deels onvoldoende uit te pakken, terwijl de afschaffing van de oude regeling sommige chronisch te kort doet. Nu blijkt, dat een fors deel van chronisch zieken die wel extramurale AWBZ-bijdragen betaalt, deze niet kan aftrekken van de belasting tegen het tarief van de specifieke kosten. En dan ook niet kan verzilveren via een subsidieregeling. Het huidige kabinetsvoorstel komt vanwege de gekozen systematiek bij
265 000 65-plussers neer en voor 40 000 bij mensen jonger dan 65jr die wel de kosten hebben.
65-plus
Ook voor zelfstandig wonende 65-plussers is de stapeling van eigen bijdragen die maar deels meedoen in de vermenigvuldigingsfactor een probleem. Het CSO heeft daarop gewezen, mede op basis van Nibudberekeningen. Daaraan kan de minister niet zo maar voorbij gaan.
Minister de Geus zei in december 2003 (begroting SZW): 'Op het moment waarop mensen erop achteruit gaan, vind ik dat je het niet kunt maken dat de mensen met de laagste inkomens er meer op achteruit gaan dan die met de hogere inkomens'. Dat is niet het geval, zo blijkt uit de koopkrachtgrafieken. De MP zei bij de APB in september: 'Er is gekeken naar de koopkracht. Deze zal voor Ouderen niet dalen'. Voor thuis wonende ouderen met een klein inkomen, huursubsidie, AWBZ kosten, zelfhulpmedicijnen, de verhoging van de nominale premie enz., daalt die wel degelijk!
Eigen bijdrage AWBZ
Met ingang van volgend jaar zullen ook verstandelijk gehandicapten die zelfstandig wonen met begeleiding van hun Wajong-uitkering een eigenbijdrage AWBZ voor hun begeleiding moeten gaan betalen. Deze zal vervolgens via een belastingaftrek (als ze de drempel halen) weer of gedeeltelijk worden vergoed. Ik sluit niet uit, dat per saldo deze eigen bijdrage de staat meer kost dan hij oplevert. In ieder geval zal naar ons oordeel de eigen bijdrage AWBZ voor extramuraal wonenden voor lage inkomens veel lager moeten zijn en bij hogere inkomens hoger. Indien Groen Links met zo'n voorstel komt, zullen we dat steunen.
Wajong
De CG-raad heeft het ons voorgerekend. Neem Paul de Jong, een gehandicapte die er door de stapeling van de maatregelen per maand ¤ 54 euro op achteruit gaat. U kunt de berekening van mij krijgen. Dat is inclusief de belastingmaatregelen. Dat is een koopkrachtverlies van 7%. Dat betekent, dat in dat Wajong-inkomen van 790¤ per maand er geen geld meer is - een leven lang - voor duurzame uitgaven. Dat voor iedere aanschaf bijzondere bijstand nodig is.
Is dat fatsoen? Is dat hoe minister De Geus omgaat met kwetsbaren? Ik neem de minister zijn houding op de televisie van gisterenavond, toen hij zei: 'Dat kon je toch weten: ik wist het wel' zeer kwalijk.
De PvdA laat zien dat het anders kan door chronisch zieken en gehandicapten recht te doen
· De belangrijkste maatregel is het toevoegen van de extramurale AWBZ-kosten aan de specifieke kosten in de belastingaftrek. Daarmee wordt de doelgroep van de verzilveringregeling(opslag) met mensen die niet intramuraal wonen en een eigen bijdrage AWBZ betalen uitgebreid. Zij krijgen dan ook de 250¤ toeslag Amendement op belastingplan toevoegden extramurale AWBZ-kosten in specifieke kosten opnemen.
· Dat gehandicapten en chronisch zieken verborgen kosten hebben is een feit dat niet meer betwist wordt. Daarom wil de PvdA degene die aftrek heeft wegens hoge ziektekosten en gebruik kan maken van de vermenigvuldigingsfactor 250¤ extra toeslag geven. Deze toeslag is bedoeld voor de zg verborgen kosten die voortkomen uit de ziekte of handicap. Deze 250¤ toeslag wordt door de belastingdienst aan chronisch zieken uitgekeerd die van de verzilveringregeling gebruik maken. Amendement van José Smits en anderen is reeds ingediend: 250¤ per jaar per zieke of gehandicapte extra.
Deze maatregelen kosten tesamen ¤ 130 mln., te dekken uit de Tegenbegroting: premieverhoging AWBZ.
Precies weten
De tijd van berekeningen op de manchet is voorbij. Het systeem van de 6e nota van wijziging (belasting) is onduidelijk. Het lijkt dat er veel geld overblijft,dat niet bij chronisch zieken terecht komt. Daar hoort het wel. Daarom willen we een goede doorrekening van het nieuwe systeem van vermenigvuldigingsfactoren De calculatie van de CG-raad is niet weersproken.
Wij willen een invoeringsdatum van de nieuwe belastingregel per 1 april 2004, met terugwerkende kracht. Uiterlijk 1 februari moet de nieuwe regeling bij de Kamer liggen.
3 Koopkrachtreparatie lage inkomens
Wij stellen een verlaging van de nominale premie van 20¤ per persoon per jaar voor, ter compensatie van koopkracht. Dat leidt tot een koopkrachtverbetering van 0,3% voor een tweepersoonshuishouden met een inkomen tot de ziekenfondsgrens: ¤ 31 750. De kosten zijn ¤ 170 mln. Amendement hebben we ingediend. Omwille van de techniek zou een amenderende motie ook kunnen, dat horen we graag van Staatssecretaris Wijn.
Dekking voor de amendementen onder 2 en 3 is uit onze Tegenbegroting de verhoging van de AWBZ-premie. Daarmee wordt de heffingsgrondslag van de AWBZ uitgebreid. Dit leidt wel tot een aanpassing van de belasting vierde schijf die 2%-punt hoger uitkomt. Deze verhoging raakt de lage en middeninkomens niet. De opbrengst is 300 mln.
Met deze 3 maatregelen kan de PvdA het grootste onrecht compenseren. Er is geen excuus voor dit kabinet. Dit gaat niet om economische recessie of staatsschuld, het gaat om politieke keuze van solidariteit met kwetsbaren, je verantwoordlijkheid nemen. Dit kabinet dient zich aan zijn woord te houden.
Partij van de Arbeid