Congrestoespraak Boris Dittrich
Boris Dittrich
Boris Dittrich
22-11-2003 - Toespraak van Boris Dittrich op het D66-partijcongres in
Maastricht:
Ik heb vorige week zaterdag het Nederlands elftal zien voetballen in
Schotland. Het was voetballen met een blinde vlek voor elkaar, een
blinde vlek voor winnen en voor de tegenstander. Elke speler had zich
achter zijn eigen muur verschanst. Na afloop wilden ze van kritiek
niet weten. De bal kwam niet boven het maaiveld. 1-0. Afgestraft.
Democraten! Over muren, blinde vlekken en het maaiveld gaat mijn
toespraak.
Sommige blinde vlekken hebben gevolgen voor de hele wereld.
D66 was tegen de oorlog in Irak. Wij wilden de VN-wapeninspecteurs
meer tijd geven. Maar Bush had geen geduld. Hij begon samen met Blair
de oorlog, omdat hij de massavernietigingswapens wilde uitschakelen.
Hij vond ze niet. Net zo onvindbaar als Saddam.
De totaal uit de hand lopende situatie in Irak is ook het gevolg van
een Amerikaanse blinde vlek. Voor de moeilijkheden van wederopbouw.
Voor het feit dat mensen anders kunnen denken dan zijzelf. Ik maak me
zorgen over de situatie in Irak. Over de terugtrekking van de
VN-medewerkers, het Rode Kruis en andere hulpverleners. Maar wat ik
ook zie, is een kentering. De halsstarrige houding van Bush lijkt te
veranderen. Welk motief hij daar ook voor heeft, Bush lijkt nu echt
vaart te maken met de overdracht aan de Irakezen en de VN.
De moordaanslag op de Italiaanse troepen, zo vlak bij onze mensen in
het Zuiden van Irak, maakt voorzichtig.
Maar we moeten niet meteen weglopen, nu het moeilijk wordt. Want dan
zouden wij de bevolking van Irak aan hun lot overlaten, terwijl juist
zij de afgelopen decennia al zo veel te lijden hebben gehad. Weglopen
voorkomt geen nieuwe aanslagen zoals in Istanbul.
De oorlog in Irak heeft pijnlijk bloot gelegd dat Europa in de wereld
geen enkele rol van betekenis speelt, als zij verdeeld is. De wereld
zou er een stuk veiliger op worden als de Europese Unie op
buitenlands- en veiligheidsgebied met één mond zou spreken. D66 wil
dat de EU één zetel in de Veiligheidsraad krijgt in plaats van die van
Engeland en Frankrijk.
Meerderheidsbesluitvorming in de Europese Unie is hard nodig. En laat
ik één ding duidelijk maken: een Nederlands veto is niet gelijk aan
het opkomen voor het Nederlands belang.
Als geen ander land is Nederland gebaat bij een sterk en eensgezind
Europa. Economisch en politiek. Hoe minder vetos, des te sterker is
Europa. En dat is beter voor Nederland. Laat het kabinet die durf en
visie uitdragen en niet met oogkleppen op de voet op de rem zetten.
Meerderheidsbesluitvorming is ook onze inzet bij de nieuwe Europese
Grondwet. Dankzij het initiatief van GroenLinks en PvdA samen met D66
zal over die Europese Grondwet het eerste landelijke referendum gaan.
Historisch! Het vorige nationale referendum was uit 1797, over de
Grondwet van de Bataafse Republiek.
Hoezo geen vernieuwing?
Ik wil onze nieuwe lijsttrekker voor de Europese verkiezingen vanaf
deze plaats feliciteren. Laat het enige echte sociaal-liberale geluid
in en over Europa zo hard mogelijk horen. Onze steun heb je!
Een sterk Europa kan de Amerikanen tegenwicht bieden. Tegenwicht dat
nodig is om samen met de Amerikanen een bemiddelende rol spelen. Ook
in het Israëlisch-Palestijns conflict. Een brandhaard van ellende.
Palestijnse zelfmoordenaars blazen zich op in Israël, het liefst te
midden van zoveel mogelijk burgers. Israël slaat er vervolgens bovenop
en vuurt raketten af in de bezette gebieden, met talloze slachtoffers
als gevolg. De nederzettingen zijn een doorn in het Palestijnse oog en
lokken geweld uit. De muur, letterlijk, die dat geweld moet tegengaan,
zorgt weer voor nieuwe onrust. Het is een spiraal van wreedheid, waar
de leiders aan beide kanten geen antwoord op hebben. Een eensgezind
Europa en wereldbewust Amerika zouden opnieuw het initiatief moeten
nemen om de routekaart naar vrede op de agenda te plaatsen en de twee
kemphanen met elkaar in gesprek te brengen.
Ook dat is een antwoord op terroristen in andere delen van de wereld,
zoals in Istanbul, die in het Israelisch-Palestijns conflict een
rechtvaardiging zoeken. Ook in Nederland moeten we terrorisme proberen
te voorkomen en effectief bestrijden. Dat kan ook het beperken van
vrijheden inhouden.
Congres, ik sprak over de oorlog in Irak. Maar er is een andere
sluipende oorlog aan de gang. AIDS heeft al meer dan 25 miljoen mensen
de dood ingejaagd. 42 Miljoen mensen lijden eraan. Per minuut raken
elf mensen besmet. Terwijl goedkope medicijnen beschikbaar zijn: het
is een kwestie van verdeling en organisatie. Het kabinet heeft
Aids-bestrijding en preventie tot speerpunt van het
Ontwikkelingsbeleid gemaakt. Er komt een Nederlandse Aids ambassadeur.
Ronduit wrang is, hoe kerkelijke leiders proberen de hulpverlening aan
aids preventie te dwarsbomen.
Condooms zouden lekken; ze moesten maar niet gebruikt worden. Over
achterlijke uitspraken gesproken.
Congres,
D66 is de partij van vernieuwing. Ooit maakten we een eind aan de
hegemonie van de christen democraten en maakten we Paars. Maar na de
doorbraak van Paars 1, sloeg de verlamming geleidelijk toe.
Het immense probleem van bijna een miljoen arbeidsongeschikten kon
niet worden aangepakt. Over deze achilleshiel van de Partij van de
Arbeid mocht slechts advies worden uitgebracht. Door de zoveelste
commissie.
Wij wilden een nieuw ziektekostenstelsel. De blauwdruk lag klaar. De
zorgsector was aan hervorming toe. Paars II schoof zaken van zich af,
tot na de verkiezingen. De echte noodzakelijke vernieuwing stokte.
En na het kabinet Kopspijkers 1, kwam Balkenende 2 in zicht.
Het was 18 mei 2003 in Rotterdam. Voor velen leek, ook voor mij, dat
we emotioneel de Rubicon overstaken.
Maar wij zijn geen andere partij geworden. De kans tot vernieuwing
diende zich aan. En nu zeg ik: het is geen breuk met het verleden. Wij
voeren nu belangrijke delen van ons programma uit. Maar met andere
partners.
Er staan veel veranderingen op stapel. Verandering gaat altijd gepaard
met onrust en onzekerheid. Zeker in een wereld die niet blaakt van
zelfvertrouwen. En in een land dat zich lang ten onrechte rijk heeft
gerekend. Hervormingen zijn noodzakelijk.
Vanuit die gedachte treed ik de weerstand tegemoet die ik ook ervaar
in de samenleving.
Ik wil mensen graag overtuigen van de juistheid van de maatregelen die
dit kabinet neemt.
Ik weet dat onze missie lastig is, zeker op een moment dat de economie
niet meewerkt en veel mensen hun baan verliezen.
Maar we moeten niet de weg van de minste weerstand kiezen. Wij zijn
als politici gehouden ook de lange termijn in de gaten te houden.
De nullijn is niet leuk maar wel noodzakelijk. Iedereen gaat erop
achteruit. Nou ja, bijna iedereen. De laagst betaalden gaan erop
vooruit.
Omvorming van het stelsel van sociale zekerheid gaat gepaard met
onrust. Zoals bij de WAO. Dat merk ik ook in onze partij. We hebben de
plannen van het kabinet aangepast. Er komt een recht op individuele
toetsing voor iedere potentiële arbeidsongeschikte.
En dus geen zwarte lijst met ziekten op grond waarvan je al bij
voorbaat van WAO-keuring wordt uitgesloten. En uiteindelijk komt er
een hogere uitkering voor mensen die echt niet meer kunnen werken.
Of neem de gezondheidszorg. Het is een mythe te beweren dat het met
minder geld moet. Alleen al dit jaar komt er 4 miljard euro bij. Ja,
wij vragen eigen bijdragen in de gezondheidszorg. Dat doen we om een
stelsel overeind te houden, gebaseerd op solidariteit.
Fatsoenlijke ingrepen in Vut en prepensioen zijn nodig met het oog op
de vergrijzing. We moeten de samenleving sterk de toekomst in laten
gaan.
Wij zijn jaren lang lamgeregeld in stelsels die van niemand meer
waren. Stelsels die uitmondden in onverantwoordelijkheid en
bureaucratie.
Zelf ben ik niet zon polderaar, ik ben ook geen baron; ik weet wel dat
je jezelf niet uit het moeras kunt trekken. Daar heb je anderen bij
nodig. Daarom gaan we met steun van de vakbonden en het bedrijfsleven
veranderen.
Terwijl het kabinet met de sociale partners het najaarsakkoord sloot,
stond de oppositie stampvoetend aan de kant. Als je heel stil bent kun
je ze horen.
Het kabinet Balkenende regeert nu een half jaar. Wij zitten in dit
kabinet, met, laat ik maar zeggen, behoud van eigen taal en cultuur.
Onafhankelijk. Wij hebben andere partners gevonden voor het uitvoeren
van onze agenda.
Wat goed! dat dit kabinet een begin maakt met de omvorming van
Nederland tot een directe democratie. Een democratie waarin mensen op
een andere manier hun volksvertegenwoordigers gaan kiezen. En zelf hun
burgemeester. En waarin ook de bureaucratie wordt teruggedrongen.
Dat wij een publieke omroep krijgen waarin kijkcijfers plaats maken
voor kwaliteit. En de zuilen zich verheffen tot zelfbewuste netten.
Dat de economie wordt omgevormd tot een economie waarvan innovatie en
kennis de basis vormen. Een economie die binnen Europa bij de top gaat
horen.
Ik ben trots op onze bewindslieden. Medy van der Laan, Laurens Jan
Brinkhorst en Thom de Graaf.
Tja, en dan ga ik toch ook iets zeggen wat je misschien niet zo van
een sociaal liberaal zou verwachten. Over die normen en die waarden.
Ik ben niet van de smaakpolitie van Balkenende en Donner, laat ik dat
voorop stellen. Ik ben nog minder van de betutteling. En ik kan goede
satire waarderen. Ik sta pal voor vrijheid van meningsuiting, in
boeken op toneel en op de televisie. Voor ons geen overheid die zijn
morele gelijk wil halen.
In de samenleving valt wel een tendens te bespeuren waar ik mij zorgen
over maak. De hang naar vrijheid is niet in balans met het nemen van
verantwoordelijkheid. En dan ontstaat er een rauwheid in de
samenleving, een gebrek aan respect.
In een samenleving waar mensen worden bedreigd vanwege hun mening, is
het einde zoek. Of waar mensen worden bedreigd omdat ze het verkeerde
geloof hebben, de verkeerde huidskleur, of domweg omdat ze op het
verkeerde moment op de verkeerde plaats zijn.
Tegen dat chronische gebrek aan respect en onverdraagzaamheid verzet
ik mij.
Die verantwoordelijkheid voor onze samenleving zie ik veel te weinig.
Als er bezuinigd wordt in de zorg, moeten de ouderen een pyjamadag
houden, zodat het kader, het management door kan vergaderen.
Als de organisaties in de sociale zekerheid gaan fuseren, is de eerste
aankoop een kersenhouten bureau.
Waar de omroepbonzen vrij spel hebben, verhogen zij hun eigen salaris
en knikkeren ze vervolgens de programmamakers de straat op.
Als wij vragen waar al dat geld naartoe gaat, blijven de boeken dicht.
Dat is onaanvaardbaar.
Laten wij in elk geval niet bang zijn om onze kop boven het maaiveld
uit te steken. Juist een partij als D66 heeft die balans in de genen.
Die balans tussen vrijheid en verantwoordelijkheid.
Democraten,
We hebben muren tussen de ministeries. Te veel zie ik de neiging, ook
in de politiek, om een muur om het eigen terrein op te trekken. Als
D66 een sluitende aanpak vraagt voor jongeren in de problemen dan
verwijst minister van der Hoeven naar Donner en Donner naar
Hoogervorst en iedereen naar elkaar.
Vanwaar toch die weerstand om vanuit de oplossing te redeneren. Waarom
verschuilen de ministers zich zo krampachtig achter de muur van het
eigen beleidsterrein?
Op zon muur kun je niet op bouwen, je kunt er niet in wonen en je lost
er niets mee op. Je belemmert alleen elkaars zicht. En het zicht op
het geheel.
Je moet er niet aan denken dat er een grote ramp in Nederland gebeurt.
Want dat roept de vraag op of de overheid wel slagvaardig is. En dat
is toch het eerste wat de burgers mogen verwachten.
Ik wil dat dit kabinet ernst maakt met het slopen van bureaucratische
muren. Dat is ook een manier van verantwoordelijkheid nemen.
Democraten,
In ons onderwijs regeert de middelmaat. Het daagt niet uit, het
sprankelt niet. Het houdt te weinig rekening met de talenten van
leerlingen. Ambitie staat droevig bovenaan de lijst van verboden
woorden. Dat gelijkheidsideaal heeft ons onderwijs te lang in de greep
gehouden.
Kinderen die op school een vak willen leren, moeten dat kunnen.
Kinderen die het in zich hebben om op een andere manier te excelleren
ook. De achterblijvers trekken het gemiddelde omlaag. Terwijl de
voorlopers het gemiddelde omhoog zouden moeten krikken.
De basisvorming is mislukt. Dat wordt nu eindelijk hardop erkend.
Laten we die ruimte benutten. En invullen vanuit de gedachte dat wij
niet allemaal hetzelfde zijn. Dat moeten we nu eens onder ogen durven
zien.
Want wij willen naar de top. Naar een concurrerende kenniseconomie.
Maak onderwijs op maat: niet op middelmaat.
En laten we alsjeblieft voor de kleintjes het geld steken in
fatsoenlijke kinderopvang in plaats van in een kleutertoets.
Congres,
Ik heb woensdag het Nederlands elftal zien voetballen in de Arena.
Tegen de Schotten. Met nieuwe jonge spelers. Die de ambitie hadden om
boven het maaiveld uit te komen. Door met elkaar samen te werken. Door
lef te tonen. En de frustraties van het verleden en de angst achter
zich te laten. Dat heet boven jezelf uitstijgen.
Congres, dat gaan wij ook doen.
D66