Zuiderzeemuseum
A C T U E E L
---
---
EEN GOUDEN JUBILEUM
TENTOONSTELLING 50 JAAR GOUDEN BOEKJES IN NEDERLAND
van 22 november 2003 t/m 1 maart 2004
Dit najaar is het op de kop af 50 jaar geleden dat het eerste Gouden
Boekje in Nederland werd uitgegeven. Dit gouden jubileum wordt gevierd
met een feestelijke tentoonstelling in het Zuiderzeemuseum in
Enkhuizen. Hier zijn voor het eerst vele originele illustraties uit
klassiekers als `De gele taxi', `Sloffie Sleepboot' en `Vijf
brandweermannetjes' te zien. Het verhaal achter de bekende
prentenboekenserie wordt hierbij uit de doeken gedaan. Dit alles in
een aantrekkelijke opstelling voor de vele generaties die zijn
opgegroeid met de Gouden Boekjes.
`Er was eens een huisje en daar woonde de familie Lutteput. Op een
nacht kwam er brand in het huisje. Eerst een klein vuurtje met één
klein vlammetje, toen een groot vuur met een boel grote vlammen. En de
familie Lutteput sliep.' Wie deze woorden niet onmiddellijk herkent,
heeft helaas een niet meer in te lopen culturele achterstand: hij is
niet opgegroeid met Gouden Boekjes. De van oorsprong Amerikaanse serie
prentenboeken met zijn kleurrijke illustraties wordt inmiddels
gerekend tot het cultureel erfgoed van Nederland.
Progressief imago
In 1942 kwamen de eerste `Little Golden Books' in Amerika op de markt
voor 25 dollarcent per stuk. Voor dié tijd waren de boekjes
vernieuwend. Het was namelijk voor het eerst dat er laagdrempelige
kinderboekjes werden uitgegeven. Bovendien konden ze met hun dikke
kartonnen kaften jaren mee en dat voor een prijs die eigenlijk iedere
ouder zich wel kon veroorloven. Het werd een groot succes. Van de
eerste - twaalf boekjes tellende - oplage verscheen binnen vijf
maanden al een derde druk. Inmiddels zijn over de gehele wereld zeker
meer dan anderhalf miljard verkocht. In 1953 haalde uitgeverij De
Bezige Bij de Gouden Boekjes naar Nederland en bewerkten grote namen
als Annie M.G. Schmidt en Han Hoekstra de teksten. Door een strenge
keus uit het aanbod van honderden Amerikaanse boekjes kreeg het Gouden
Boekje hier een progressief, modern en intellectueel imago. Maar in
feite is het beeld dat wij in Nederland van de boekjes hebben te chic.
De `Little Golden Books' waren in Amerika namelijk uiting van de
kinderentertainmentindustrie. Onder de honderden Gouden Boekjes die
zijn uitgegeven zitten dan ook vele Disney-verhalen, avonturen van
Yogi Bear, Barbie en realistisch getekende avonturen van cowboyhelden
als de Lone Ranger.
De Gouden Boekjes anno nu
Sinds 1953 zijn er 87 Gouden Boekjes in Nederland uitgegeven,
waaronder ook zes puur Nederlandse titels, zoals `Wim is weg'; een
prachtig getekend prentenboek over een klein jongetje dat er op zijn
driewieler vandoor gaat. In 2000 dreigde er echter een einde te komen
aan dit stuk cultureel erfgoed. De serie was inmiddels overgegaan van
De Bezige Bij naar Leopold en deze kondigde aan te stoppen met het
uitgeven van de Gouden Boekjes en deed de boekjes in de ramsj.
Gelukkig sprong uitgeverij Rubinstein in het gat. Deze uitgever van
boeken, audio- en audiovisuele producten geeft nu een aantal
klassiekers als `Het koekemannetje' en `Plofje de olifant' opnieuw
uit. En nog beter: afgelopen jaar is voor het eerst in 25 jaar weer
een nieuw oorspronkelijk Nederlands Gouden Boekje verschenen met de
smakelijke titel `Het meisje dat alleen maar witte chocola lust'. Ter
gelegenheid van het vijftigjarig jubileum organiseert het
Zuiderzeemuseum een expositie en wordt er in het voorjaar zelfs een
Gouden Boekje uitgegeven dat zich geheel afspeelt in het
Zuiderzeemuseum.
Tentoonstelling
Bijzonder aan de expositie is dat een groot aantal unieke uitgaven en
originele illustraties, uit het archief van de Western Printing and
Lithographing Compagny in Racine (Wisconsin), te zien is. Veel van
deze illustraties, waaronder de oudste uit de meest populaire
uitgaven, zijn nog nooit eerder aan het publiek getoond. Werk van de
vier belangrijkste illustratoren, Gustaf Tenggren, Garth Williams,
Tibor Gergely en Richard Scarry ontbreekt uiteraard niet. Hieronder
bevindt zich origineel werk voor `Sambo, het kleine zwarte jongetje'.
Rond dit Gouden Boekje ontstond in Amerika een rel vanwege de
vermeende racistische inhoud. De controverse liep in de jaren zeventig
zo hoog op dat het boekje niet herdrukt werd. En ook in Nederland werd
de Annie M.G. Schmidt versie van Sambo - `hij was pik pik zwart' -
niet herdrukt.
Van `Vijf brandweermannetjes' zijn zelfs originele tekeningen, die
niet in de originele Nederlandse uitgave staan, te zien. Ter
gelegenheid van het jubileum geeft uitgeverij Rubinstein het verhaal
over de brandweer die een brandje blust in het huis van familie
Lutteput overigens in de onverkorte versie met alle 42 illustraties
uit. Verder is er op de tentoonstelling veel merchandising rond de
`Little Golden Books' te zien. Van pyjama tot lampenkap en van
speelgoed tot een serviesje. Daarnaast vertellen bekende Nederlanders,
zoals tv-presentatrice Mieke van der Weij, met enig jeugdsentiment
over hún favoriete Gouden Boekje. Voor de huidige jeugd is er een
speciale zaal ingericht waar ze met papa en mama of opa en oma hun
`eigen feestje' kunnen bouwen. Er zijn puzzels, spelletjes en
kleurplaten, die allemaal gebruikt mogen worden. In de filmzaal is de
Villa Achterwerkserie `Gebakken Mannetjes' te zien. De VPRO maakte in
2002 samen met theatergezelschap Orkater zeven afleveringen gebaseerd
op de Gouden Boekjes. Op basis van een voorwerp op tafel, bijvoorbeeld
een speelgoedhuisje of brandweerautootje, zoomt de camera in en loopt
de kijker zo de speelgoedwereld binnen. Zo komen de Gouden boekjes in
het Zuiderzeemuseum tot leven.
---
Openingstijden & informatie
Het museum is zeven dagen in de week geopend van 10.00 tot 17.00 uur.
Voor meer actuele informatie kunt u een e-mail sturen naar
netpost@zuiderzeemuseum.nl
of tijdens kantooruren bellen met 0228 - 35 11 11.