De wereld in Amsterdam
Uitgesproken op 29 oktober 2003
30 oktober 2003 - Saskia Bruines
" Ik ben er aan gewend dat mijn wereld veranderd is" Zo citeert Gerard
van Westerloo in zijn boek " Niet spreken met de bestuurder" een van
de bestuurders van tramlijn 16. In dit verhaal bezoekt van Westerloo
begin 2003, 19 jaar na de verschijning van de geruchtmakende VN
bijlage over de bestuurders van lijn 16, de bestuurders opnieuw. De
wereld is veranderd, maar het doemscenario dat deze bestuurder in 1984
voor zich zag, is niet, of nog niet, uitgekomen: dat de boel hier
helemaal ontwricht zou raken. "Dat is eigenlijk uitgebleven." Het
neemt echter niet weg dat een collega berustend vaststelt dat we "
door de veranderingen zijn ingehaald."
Voorzitter, in 1984 was de wereld nog overzichtelijk. Achter het
IJzeren gordijn zaten de communisten, en het beschaafde deel van
Europa groeide in aangepast tempo tot Unie.
Tussen haakjes: december 2004 vindt onder Nederlands voorzitterschap
de Eurotop plaats. Is Amsterdam kandidaat hiervoor?
Amerika was een betrouwbare partner en in het Midden Oosten zou het
tussen Israël en Palestina na de Camp David akkoorden ook goed komen.
Het begrip mondialisering bestond nog nauwelijks. Als het omschreven
moet worden, komt het aardig overeen met wat een van de lijn 16
bestuurders omschrijft als "het gevoel overspoeld te zijn door een
niet te stuiten vloedgolf" van allerlei veranderingen in het leven.
Van alles, dwars door elkaar, komt op je af en er lijkt geen verband
meer tussen te bestaan. Met vluchtelingen, illegalen, vrouwenhandel,
grootschalige internationale drugshandel, vertalen politieke en
economische problemen en conflicten uit de hele wereld zich op
straat. Na 11 september en de oorlog in Irak is dat nog duidelijker.
Op straat wordt, door jongeren die de fundamenten onder hun voeten
verloren zijn de kwestie Israël Palestina uitgevochten.
De duidelijkheid over wat goed is, en wat slecht, is voor niemand,
autochtoon of allochtoon, jong of oud meer zo vanzelfsprekend als dat
jaren geleden was.
Burgers richten hun hoop en verwachting op de politiek, de roep om
sterk leiderschap groeit en tegelijkertijd is er een grens aan het
oplossend vermogen van de politiek en de overheid, aan de zorg die we
kunnen organiseren, aan het bedienen van iedereen en alle wensen. Hoe
staat het, voorzitter met de overblijfregeling van onze wethouder
onderwijs, het daadkrachtig aanpakken van schoolgeld. Graag antwoord.
Wij moeten de problemen te lijf gaan met wat we kunnen: lokaal beleid
ontwikkelen.
We staan voor de taak om daarmee in Amsterdam eenheid te
bewerkstelligen tussen mensen wiens gedragingen in het dagelijkse
leven beïnvloed worden door factoren die het stedelijk beleid
overstijgen. Hier komen we met modellen en idealen van de afgelopen 20
jaar niet meer uit. Het is zoeken naar de goede knop om het vliegwiel
in werking te stellen. Dat gaat verder dan welk politiek idealisme dan
ook.
Meer dan ooit vergt dat kennis van en inzicht in feiten en processen
en zorgvuldigheid.
Een andere en intensievere verstandhouding met de Rijks- en Europese
overheid is volgens D66 van cruciaal belang in de aanpak van de
problemen ( of de oorzaken van de problemen) die we in onze stad
tegenkomen. Dat moet meer zijn dan het hebben van een lobbyist of een
G4 kantoor. Dat betekent ook: werken aan een verstandhouding waar
ervaring, kennis en feiten worden uitgewisseld ten einde met werkbare
oplossingen te komen. Een voorbeeld: de problematiek van vrouwenhandel
en daarmee samenhangende criminaliteit lossen we niet op door de
tippelzone te sluiten, maar kan alleen op grotere schaal worden
aangevat. De grote drugsaanvoer en verhandeling in onze regio kan niet
zonder een gezamenlijke aanpak met het Rijk, i.c. de ministers van
Justitie en Binnenlandse zaken.
Kan het College ons in deze gedachtelijn volgen? Wat doet u in
G4-verband aan deze zaken? (+ Rijk + Europa)
Terecht wees de burgemeester er vorige week op dat waar meer inzicht
in nare dingen ontstaat, meer incidenten boven komen, die vervolgens
in de pers verschijnen en dan tot verontwaardiging leiden. Dat gebeurt
vooral ten aanzien van uitspattingen van groepen jongeren. Het lijkt
dan alsof er niets goeds mee tegenover staat. En dat ook nog eens
gevoed door stigmatiserende uitspraken van vooraanstaande politici,
dan zijn we op de verkeerde weg. Dat we Amsterdammers die over de
schreef gaan aanpakken, moet. Het veiligheidsbeleid zoals dat nu tot
stand komt en deels al zijn vruchten afwerpt en de
begrotingsvoorstellen ter zake heeft de steun van D66.
Voorzitter, het is ook niet verstandig alleen aandacht te besteden aan
zaken die zorg geven, die fout gaan.
Er zijn gelukkig nog heel veel kinderen die wel normaal hun school
afmaken, die zich betrokken voelen bij een veilige en duurzame
samenleving, die iets over hebben voor anderen. Grote groepen
allochtonen hebben een goede en eigen plek in de Nederlandse
samenleving verworven.
Een paar dagen gelden vertelde iemand mij dat hij zich ergerde een de
demonisering van Marokkanen. Hij gaf een voorbeeld hoe we positief
gedrag niet eens meer opmerken. Drie jonge Marokkanen in de tram,
intensief met elkaar pratend. Drie oudere vrouwen stappen in; de jonge
Marokkanen staan op. De vrouwen gaan zitten; hebben het niet eens
gemerkt en zeggen niets. Even later maakt één van de vrouwen een
opmerking dat het zo tocht. Eén van de Marokkanen loopt naar achter om
een raampje in de tram dicht te doen. De vrouwen zeggen niets.
Goed onderwijs is een van de meest cruciale beleidsterreinen om op te
groeien tot volwaardig en verantwoordelijk mens. Voor D66 is goed
onderwijs op goed geoutilleerde scholen van groot belang. Ook in
bredere zin, de educatie in kunst en cultuur. Het nu nog vage woord
"aandeelhouderschap" zoals dat in de kunstennota's van het college is
vermeld, kan middels onderwijs, kunst en cultuur invulling krijgen en
angsten overwinnen.
Wij geloven in mensen en in hun kracht om zelf te kiezen. In de
politiek wordt nog steeds vaak een hokjesgeest gecreëerd: vrijheid
tegenover gelijkheid, individu tegenover collectief, individualiteit
tegenover solidariteit. De hokjes gaan ten koste van het zicht op
noodzaak van verandering.
Ik wees eerder op het belang van kennis van en inzicht in feiten en
processen.
Ik herhaal hier een dringende oproep van Geert Mak, die vorige week de
Wibautleerstoel overdroeg aan Paul Scheffer: Als we zien hoeveel
onderzoek en kennis aanwezig is op de Universiteit is het te gek voor
woorden dat de gemeente Amsterdam van deze kennis en inzichten niet
meer gebruik maakt. Ik zou hier indringend willen bepleiten dat de
gemeente de samenwerking met de UvA intensiveert. Hoe gaat u dat doen?
Voorzitter, in dit tijdsgewricht is het belangrijk open te staan voor
verandering. Dat is niet altijd een populaire boodschap want mensen
houden graag vast wat ze hebben.
De begroting en keuzes
Het is economisch zwaar weer dat onze stad en onze begroting treft.
Niet alleen omdat de uitkering van het Rijk naar de gemeenten met 127
miljoen euro is verlaagd, maar ook omdat het aantal maatregelen als de
nieuwe Bijstandswet, en ingrepen in ziektekosten, huursubsidie en
ID-banen hun weerslag hebben op groepen in de Amsterdamse samenleving.
Je kunt hier op twee manieren mee omgaan. De PvdA heeft aangegeven te
kiezen voor de rol van "reddende engel" tegen de gure rechtse wind die
uit Den Haag waait.
D66 vindt dat een goede schipper ook bij gure wind kan goed varen en
wil de nieuwe situatie benutten om sommige zaken anders en beter te
regelen. Dus: kansen oppakken.
Daarom hebben wij er bijvoorbeeld geen behoefte aan om nu reeds vast
te stellen dat de nieuwe Wet Werk en Bijstand in Amsterdam
onoverkomelijke problemen gaat opleveren. Deze Wet biedt kansen, als
ik de wethouder werk mag citeren.
Nu nog meer geld uittrekken omdat er eventueel verwacht kan worden dat
zaken fout lopen ziet D66 niet zitten. Als preventie en activering
hoofddoelstellingen zijn, moet dit met voortvarende uitvoering tot een
gezondere situatie kunnen leiden. Maar dan moet de wethouder werk nu
wel snel aan de slag met het in functie brengen van de nieuwe dienst
werk en inkomen. Sommige andere gemeenten zijn al geheel voorbereid op
de nieuwe wet en sterker: hebben becijferd geld over te houden. In
Amsterdam buitelt nog steeds het ene incident over het
andere.(ESF-subsidies, evaluaties, directeuren)
D66 ziet het als een belangrijke taak van de Raad en College om een
bijdrage te leveren aan de herstructurering van de verzorgingsstaat,
het terugdringen van overtollige bureaucratie en waar nodig regelingen
of organisaties vervangen voor betere en effectievere. Wij gaan er van
uit dat de ombuigingen zoals ze bij de Voorjaarsnota zijn vastgesteld
van dit principe uitgaan.
En vergeet u niet de Bestuursdienst zo te herinrichten dat deze dienst
kan werken onder een gekozen burgemeester.
Wat de relatie met de stadsdelen betreft: Ook hier geldt: blijvend
werken aan de meest efficiënte organisatie. De vraag die wij aan het
College willen stellen is: hoe staat het met de voortgang van het
bestuursakkoord: verwachte resultaten zijn gekoppeld aan overdracht
van financiën. Is dat al rond? Hoe ver staat het er mee? We willen wel
binnen deze periode resultaten zien.
Bij het raadsdebat over Prinsjesdag op 8 oktober jongsleden heb ik het
college om een aantal concrete gevolgen van rijksmaatregelen in
Amsterdam gevraagd. Zodat wij ook via de partijlijn een aantal zaken
aan de orde zouden kunnen stellen. Maar al wat het College produceert:
slechts diepe stilte. Geen tekst, geen punten. Hoezo gure wind?
Ik kan u nu in ieder geval melden dat onze Kamerfractie zich zeer
sterk maakt voor o.a. het behoud van voldoende plekken in bv Den Engh
voor Amsterdam c.q. de grote steden en voor het in stand houden van
het uitvoerende werk van de Reclassering.
Maar de vraag blijft: waarom is dit lijstje niet tot stand gekomen of
valt het allemaal toch wel mee?
Subsidies
Volgend jaar besluiten we over subsidierelaties.
Het verbaast ons dat we in de begroting niet lezen hoe deze operatie
aangepakt gaat worden. Wij verwachten dat u een aantal criteria
formuleert, en met de instellingen samen kijkt naar wat mogelijk,
wenselijk of noodzakelijk is. D66 wil deze criteria in de Raad
behandelen.
Een ding: gesubsidieerde instellingen dienen de algemene
uitgangspunten van cultural/corporate governance in acht te nemen.
(Het gaat o.i. dan om helderheid bij besturen over hun formele
verantwoordelijkheden en bevoegdheden, het hebben van profielschetsen
voor bestuursleden en samenstelling bestuur, een aanwezig rooster van
aftreden, een systematiek op het gebied van de werkgeversfunctie zoals
functioneringsgesprekken met directie etc.)
Graag uw reactie op dit punt
Werkwijze
Voorzitter, met alle gevoelens van onzekerheid en het wantrouwen dat
veel inwoners van deze stad in het bestuur hebben, hebben wij de dure
plicht ons werk zo goed en herkenbaar mogelijk te doen. Elke
geïnteresseerde burger die naar Salto kijkt om de raadsvergaderingen
te volgen, of zelf langskomt, dan wel een commissievergadering
bijwoont, moet óf gewend zijn aan het politiek gekwek óf zich helemaal
rot schrikken. Het moet anders. Debat in de Raad, laat de politieke
verschillen maar duidelijk worden.
En het College als collegiaal bestuur. Wat is het nu weer voor novum
dat wethouders naar buiten mogen uitleggen dat zij het niet met een
collegebesluit eens zijn? Leg de Raad desnoods een meerderheids- en
een minderheidsstandpunt voor. Dualisme gaat om de relatie tussen Raad
en College. Niet tussen vleugels in het College. Burgemeester houd ook
uw zestal bij elkaar, zou ik willen zeggen
Tot slot
Voorzitter, goed beleid is toekomstgericht. Tegen de tijd dat het
economisch weer beter gaat moet deze stad wel klaar staan. Dat
betekent ook nu blijven inspanningen plegen in de verhoudingen met het
bedrijfsleven en de wetenschap. Zo min mogelijk bezuinigen op
onderhoud en blijven investeren in de toekomst van de stad:
huisvesting voor de bevolkingsgroepen die we in de toekomst hard nodig
hebben, de kenniswerkers. Blijven investeren in onderwijs (gelukkig
hebben we hier het Rijk aan onze zijde) Laten we die middelen goed en
efficiënt inzetten en niet verspillen aan grote overlegstructuren en
vergaderingen van projectgroepen. En blijven investeren in de sterktes
van onze stad: complimenten voor uw voorstellen over de bibliotheek.
Nu nog het Stedelijk Museum. Aan D66 zal het niet liggen.
© Gemeente Amsterdam
Gemeente Amsterdam