Universiteit Maastricht
Persbericht
31 oktober 2003
Computer kan nu ook valse Brood herkennen
Kunstherkenning door computer gedemonstreerd in wetenschappelijk TV-programma Hoe?Zo!
De Maastrichtse hoogleraren Jaap van den Herik en Eric Postma hebben een
computerprogramma ontwikkeld waarmee vervalste schilderijen van Vincent van
Gogh en Herman Brood kunnen worden herkend. Deze techniek wordt binnenkort
gedemonstreerd in het nieuwe wetenschapsprogramma Hoe?Zo! van Teleac, dat op
30 oktober van start gaat. Met de ontwikkeling van bijvoorbeeld
schaakcomputers was al aangetoond dat computers in staat zijn tot het
vervullen van cognitieve functies. Met de ontwikkeling van een techniek voor
kunstherkenning gaan de onderzoekers nog een stap verder: de computer is nu
dus ook in staat tot perceptie (waarnemen en herkennen).
Postma en Van den Herik, beiden werkzaam als hoogleraar Informatica bij de
Universiteit Maastricht (Faculteit der Algemene Wetenschappen), hebben zich
in eerste instantie gericht op schilderijen van Vincent van Gogh. Het Van
Goghmuseum heeft daarvoor onlangs 120 digitale reproducties van schilderijen
ter beschikking gesteld. De reproducties worden gebruikt om de computer te
trainen op de door Van Gogh gehanteerde schildertechnieken. De UM is nu ruim
een jaar bezig met het onderzoek. Moderne technieken uit de
kennistechnologie en AI (kunstmatige intelligentie) worden ingezet om de
visuele structuur (kleur, compositie en penseelvoering) van schilderijen te
analyseren. Deze technieken leren aan de hand van een groot aantal
voorbeelden de specifieke kenmerken van een schilder te herkennen.
Op initiatief van de redactie van het programma Hoe?Zo! zijn de voor Van
Gogh ontwikkelde technieken nu ook toegepast op echte en valse schilderijen
van Herman Brood. In het vroegere atelier van de kunstenaar, de Brood
Galerie in Amsterdam, werden schilderijen gefotografeerd waarvan vast staat
dat ze echt zijn. Omdat het beeldrecht van deze kunstwerken bij Xandra Brood
ligt, was daarvoor haar expliciete toestemming noodzakelijk. Maar het was
wat moeilijker om aan valse schilderijen te komen. Immers: wie geeft er nou
toe dat ie een valse Brood heeft hangen? Omdat de techniek in de toekomst
mogelijk een rol zou kunnen spelen bij de opsporing van valse kunstwerken,
gaf de Amsterdamse justitie toestemming om vervalsingen van Herman Brood te
gebruiken bij het onderzoek. De vervalsingen die in 2001 in beslag werden
genomen zijn gefotografeerd in een voormalige politiecel in het bureau aan
de Van Leijenberghlaan in Amsterdam. De Hoe?Zo!-redactie leverde digitale
hoog-resolutie reproducties van dertig (echte en valse) kunstwerken aan,
waarmee de Maastrichtse onderzoekers aan de slag gingen.
In eerste instantie richtten de onderzoekers zich op de kleuranalyse van de
echte en valse schilderijen. Omdat de onderzoekers niet geheel zeker waren
van de correcte reproductie van de kleuren in de aangeleverde digitale
reproducties hebben ze vervolgens niet de kleuren, maar de spraytechniek
(Herman Brood gebruikte voornamelijk spuitbussen) als uitgangspunt gekozen
om de computer te trainen. Na training bleek de computer 27 van de 30
schilderijen correct te classificeren.
Het onderzoek wordt, in samenwerking met de TU Delft, uitgevoerd in het
kader van het door NWO gefinancierde AUTHENTIC project, als onderdeel van
het ToKeN 2000 programma (Toegankelijkheid en Kennisontsluiting in
Nederland). Bij de UM valt het onderzoeksproject onder het Instituut voor
Kennis en Agent Technologie (IKAT) van de Faculteit der Algemene
Wetenschappen. Deze faculteit houdt zich bezig met met onderzoek en
onderwijs op het gebied van Kennistechnologie.
Noot voor de pers:
Voor meer informatie over het kunstherkenningsonderzoek kunt u terecht bij
de onderzoekers: postma@cs.unimaas.nl of herik@cs.unimaas.nl
Meer informatie over de opleiding Kennistechnologie aan de Universiteit
Maastricht is te vinden op de website van de UM: www.unimaas.nl (onder
Faculteiten - Faculteit der Algemene Wetenschappen) of op
WWW.KENNISTECHNOLOGIE.NU.
Het nieuwe Teleacprogramma Hoe?Zo! start donderdag 30 oktober om 21.00 uur
op Nederland 1. Het onderzoek naar de vervalsingen van schilderijen van
Herman Brood komt aan bod in de uitzending van 22 januari 2004. Voor meer
informatie: Ellen Jansen, T. 035 629 34 46, ellen.jansen@teleacnot.nl
Universiteit Maastricht