Toespraak fractievoorzitter SP bij de Algemene Beschouwingen 2004
Uitgesproken op 29 oktober 2003
30 oktober 2003 - Remine Alberts
Voorzitter,
Toen ik de begroting 2004 opensloeg en al in de eerste alinea van de
inleiding las dat er veranderde economische en financiële
omstandigheden waren waar het college rekening mee moest houden,
voelde ik de bui al hangen. Bij de voorjaarsnota was het ook al
aangekondigd: het college ging ombuigen wat naar mijn mening een ander
woord is voor bezuinigen. "Daar zijn we mooi klaar mee," was het eerst
wat er in me opkwam. Hoe kan de SP het college op andere gedachten
brengen? Uit de begroting kon ik lezen dat het College zelf eigenlijk
niet wilde bezuinigen, maar dat het wordt opgelegd door 'Den Haag'.
Prudent begroten heet dat met een mooie term. Een oppervlakkige lezer
zou ervan onder de indruk raken. En belangrijk nieuws voor de
schaatsende Amsterdammers: de Jaap Edenbaan blijft acht weken langer
open. Nou, dan moest het wel goed komen met Amsterdam.
Wanneer er echter wat dieper naar de verklaringen, plannen en uitleg
wordt gekeken, komt er toch een ander beeld van het College naar
voren. Er is helemaal geen verschil tussen de uitgangspunten van het
College en die van de regering. Het kabinet Balkenende II wordt net zo
goed gevormd door CDA en VVD als het Amsterdamse College.
"We kunnen beter op de linkervleugel zitten van een rechts college,
dan op de rechtervleugel van een links college," was destijds de
verklaring voor het samengaan van de PvdA met deze twee andere
partijen. Inmiddels moet dat zelfverkozen keurslijf wel heel erg gaan
knellen. Braaf wordt er door de PvdA gevijld aan de scherpe kantjes,
terwijl de twee collegepartners ondertussen aan de laatste poot van de
sociaal-democratie zagen. "Laat ze maar voor ons de kolen uit het vuur
halen," moet er in de wandelgang door CDA en VVD bedacht zijn. "Wat is
er mooier dan dat de Wet Werk en Bijstand door een
sociaal-democratische wethouder ten uitvoer wordt gebracht?" De
uitvoering van de afbraak van de sociale wetgeving door de
oorspronkelijke bedenkers van diezelfde sociale wetgeving. Hoe lang
zal de PvdA zich dat nog laten aanleunen? Waar zit het sociale gevoel
van die club?
"We willen niet met de rug naar Den Haag staan, dat is ons lang genoeg
verweten." En dus gaat het College op Prinsjesdag voor EUR520 in Den
Haag lunchen, zodat dit verwijt niet langer staande kan worden
gehouden. Verder nog een wandelganggesprekje links en rechts en de
resultaten vliegen ons om de oren. Heeft het College er wel eens aan
gedacht dat 'niet met de rug naar Den Haag' wel eens kan betekenen
'wel met de rug naar de Amsterdammers'? Ik heb het al vaker gezegd.
Netjes met al dat geld omgaan is de plicht van een College en als er
minder geld binnenkomt, moet er nog steeds netjes met dat geld worden
omgegaan, maar dat het kabinet Balkenende II de meest asociale
bezuinigingen voorstelt heb ik het College nog niet horen zeggen. Waar
was de vuist op tafel? Wie heeft gezegd dat ze in het Haagse van Lotje
getikt zijn? Hier in Amsterdam zien we de gevolgen van het steeds
liberaler wordende beleid van de afgelopen twintig jaar. De huidige
kabinetsplannen maken het er beslist niet beter op.
Het credo van Balkenende II is 'eigen verantwoordelijkheid'.
'....eerst', denk ik er dan achteraan. Het College denkt daar ook zo
over: "We moeten Amsterdammers de ruimte geven om voor zichzelf te
zorgen". Binnenkort komt de Sint weer in ons land. CDA en VVD hebben
de tekst uit het prachtige lied 'Zie de maan schijnt door de bomen'
definitief laten veranderen in: Eerlijk zullen we alles delen, ik een
beetje meer dan jij.
Zowel het kabinet als het college regeren met de zakjapanner, maar wat
doet het met de maatschappij? Ik zal u een paar voorbeelden geven.
De woningnood
Eén van de grootste problemen in Amsterdam is de woningnood. Het
pakket maatregelen uit de nota 'Handen uit de mouwen, huizen bouwen'
sorteert vooralsnog weinig effect. De regisseur hebben we al, nu de
woningbouw nog.
Het gekakel over scheefwonen of de moeilijke positie van de ideale
gezinnen die bestaan uit twee ouders, twee kinderen en twee auto's op
de woningmarkt lijkt vooral zelfbevrediging voor de achterban. Immers,
zonder productie is élk huisvestingsbeleid tot mislukken gedoemd. En
waarom horen we zo weinig over de slaagkansen van grote gezinnen met
een laag inkomen? Is dat soms een ongewenste bevolkingsgroep in onze
stad? En hoe serieus vat men het probleem in het college eigenlijk op?
Zelfs een gewoon gezond verstand idee als bouwen op het marineterrein
stuit op weerstand.
In ieder geval kunnen we constateren dat sinds de invloed van de
overheid is afgenomen de woningnood is toegenomen. Het is duidelijk:
de 'markt' heeft belang bij schaarste.
De Wet Werk en Bijstand
Met ingang van 1 januari 2004 wordt de Wet Werk en Bijstand van
kracht. De nieuwe wet betekent: minder respect voor mensen zonder
betaald werk, minder bestrijding van de armoede en minder
mogelijkheden om werklozen naar een betaalde baan te begeleiden. Die
nieuwe wet maakt Nederland weer een stukje minder beschaafd. De
benaming Wet Water en Brood dekt daarom beter de lading.
Deze Wet Werk en Bijstand lijkt uit te gaan van de gedachte 'als we
maar genoeg korten op de uitkeringen, gaan de mensen vanzelf wel aan
het werk.' Juist nu de economie het rustig aan doet, is dat gewoon
nonsens: waar zijn de banen dan?
De eerste klap die wethouder Oudkerk in dit verband uitdeelde met zijn
interviews op AT5 en in de kranten was echter alles behalve een
daalder waard. De eerste twee maanden geen uitkering, daarna pas een
uitkering na het overleggen van een bewijs van goed
sollicitatiegedrag. En dan nog pas nadat de cliënt had kunnen aantonen
dat hij dat geld echt nodig had. En als klap op de vuurpijl de busjes
van Maatwerk voor diegenen die niet op eigen kracht aan de slag konden
komen.
De soep bleek na vele vragen van raadsleden, waaronder vragen vanuit
mijn fractie, aanzienlijk minder heet te worden gegeten dan ze was
opgediend, maar de toon was gezet: het college koos vóór het Haagse
beleid en tégen de slachtoffers ervan.
Mijn fractie wenst zich niet neer te leggen bij deze verslechteringen.
Voor wat het jaar 2004 betreft lijkt het erop dat ook dit college
bereid is de geslagen gaten zodanig te dichten dat de nadelige
gevolgen in ieder geval financieel zijn afgedekt. Voor de jaren erna
is er echter nog niets geregeld. En dat moet wat ons betreft wel
gebeuren.
Verkeer
De ene rampspoed na de andere overvalt de Noord-Zuidlijn. Het project
is onverzekerbaar, dat kunnen we concluderen als we in de begroting
EUR 20 miljoen uit het weerstandsvermogen getrokken zien worden. Nu is
beslist om station Sixhaven niet te bouwen. Mooi, zouden mensen kunnen
zeggen, dat bespaart geld, maar dat is niet waar. Omdat het college
besloten heeft tot het safe haven principe, komt door het weghalen van
een station de exploitatie in gevaar. Daarmee wordt goedkoop duurkoop.
Echt prudent boekhouden zou mijn fractie het vinden wanneer de
voorbereidende werkzaamheden voor de tweede zeesluis niet zouden
worden gestart. Hier wil het college weer wél voor de
rijksmiddelenmuziek uit lopen. Niet doen dus.
Haven
Natuurlijk wil ik enige woorden wijden aan Ceres. Het college wil dat
naar onze mening niet: al maanden is het oorverdovend stil over dit
onderwerp. Wel staat in de begroting dat volgend jaar 125.000
containers zullen worden gelost. Waarop is dit cijfer gebaseerd? Wat
weet het college wat de raad niet weet? Of zullen we toch maar alvast
de aanvraag indienen om de kranen tot beschermd stadsgezicht te maken
en ze ongebruikt beschermen voor het nageslacht?
Privatisering en verzelfstandiging
Alle privatiseringen en verzelfstandigingen van de afgelopen tijd
overziend blijkt marktwerking absoluut niet zaligmakend: slechtere
service, hogere kosten en beslist niet minder kopzorgen. Je zou zeggen
dat daar lering uit getrokken wordt. Maar nee, weliswaar in een minder
hoog tempo, maar toch een tempo, wordt gewerkt aan de
verzelfstandiging van het Stedelijk Museum en de Stadsschouwburg om
tegelijkertijd kwijlend achter de zak met geld van Joop van den Ende
aan te kruipen.
Veiligheid
Eén van de speerpunten van de tegenwoordige beleidsmakers is de
veiligheid. Maar, voorzitter, de veiligheid betekent ook alle
aspecten. Hoewel de uitkomsten vaag zijn en niet onomstotelijk
bewijzen dat er succes behaald wordt, gaat het college door met
preventief fouilleren en cameratoezicht. Sterker nog: het preventief
fouilleren is geïntensiveerd en uitbreiding van cameratoezicht wordt
voorbereid. Hier hebben we het over theater, gallery-play, meer niet.
Wat mijn fractie betreft stoppen we er morgen mee. Dan kan de
politiecapaciteit ingezet worden voor het gewone politiewerk. Werk
waar ze goed in is, als ze het maar kan en mag doen.
Waar het college veel minder ijverig mee omgaat is die andere
veiligheid. Na Volendam en Enschede heeft heel Nederland gezegd dat
dat nooit meer zou voorkomen. Ik durf van hieruit te beweren dat deze
gemeente de rampenbeheersing nog steeds niet onder controle heeft. En
dat het besef dat die wel onder controle moet komen er nog steeds niet
is. Het gaat er in deze stad niet om óf er een ramp gebeurt, maar
wanneer.
Dualisme
Sinds vorig jaar functioneert de democratie in deze stad volgens de
nieuwe wet Dualisering. We mochten er enige tijd geleden een studiedag
aan wijden. Wat was er nu veranderd sinds de invoering van de nieuwe
wet? De wandelgang en de achterkamer blijken nog steeds uitstekende
vergaderplaatsen. De raadszaal is dat steeds minder. Het vasthouden
aan de machtspositie van bepaalde partijen is nog steeds belangrijker
dan een gezonde controle van het college. De wethouders zijn veel meer
op het ambtenarenapparaat gericht dan op de raad en zijn zich nog meer
als managers gaan gedragen.
Die houding van het college is ook te merken aan de manier waarop het
college met de raad omgaat. Stadsetikette voor het klootjesvolk, maar
niet voor de heren bestuurderen. Waarom zouden vragen op tijd worden
beantwoord? Waarom zouden vragen serieus worden beantwoord? Waarom zou
de raad worden ingelicht? En dan nog eens op tijd? Waarom zou je als
wethouder bij de raadsvergadering aanwezig zijn? Waarom kunnen we vóór
de vergadering niet alvast te lezen krijgen wat er op de vergadering
zal worden gezegd? (Zoals bijvoorbeeld deze toespraak) Waarom zouden
we als college niet eens bij onszelf te rade gaan als er gelekt wordt,
nee, de vinger wijst eerst naar de raad.
Dames en heren collegeleden, de wet dualisering heeft de democratie al
een dreun verkocht, maar dat betekent niet dat u daar dan maar een
schepje bovenop doet. En u weet: goed voorbeeld doet goed volgen. Als
u wilt dat deze stad de democratie op handen draagt, dient u deze zelf
niet met voeten te treden.
Teamgeest college
Ons werd in 2002 een ploeg voorgeschoteld die op resultaat zou spelen;
het Dreamteam uit de Capital of Sports. In de voorhoede Rob Oudkerk,
als spelverdeler onze eigen J. C. (Job Cohen), met in de verdediging
op rechts Geert Dales en op links Duco Stadig. Meer als vangnet, dan
als keeper op doel Big Mama Hannah Belliot. En aan de zijlijn
verzorgster Hester Maij ("Wie heeft de Marathon gewonnen, zei je?") en
materiaalman Mark van der Horst ("Het is slappe grond, dus stalen
noppen!"). Maar wat zijn nu de prestaties van deze ploeg?
In 1998 werd PvdA fractievoorzitter Wim Velthuis naar Amsterdam-West
gestuurd om orde op zaken te stellen. Dat Velthuis is verdwenen is tot
daaraantoe, maar hoe staat het nu met de orde op zaken?
En hoe zit het met de teamgeest van ons Dreamteam? Die grote sporthal
in Noord of Zuid-Oost of het marineterrein laten zien dat het rammelt.
Hoe lang houdt Cohen Oudkerk de hand boven het hoofd. De tijd zal het
leren. Maar als je van start gaat met: "Alleen het resultaat telt",
kun je niet stilzitten en wachten tot de tijd het ons geleerd heeft.
Labbekakkerigheid veroorzaakt dat mensen het zelf wel zullen gaan
regelen. En zelf regelen zaait verdeeldheid. Een verdeelde stad is nu
net waar we geen behoefte aan hebben. Solidariteit! Daar draait het om
in deze tijd. Solidariteit binnen het college, solidariteit tussen
college en de stad, solidariteit in de stad.
Dank u, voorzitter.
© Gemeente Amsterdam
Gemeente Amsterdam