Directie Voorlichting en Communicatie
Toespraak van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, H. Hoogervorst, ter
gelegenheid van de opening van de Intensive Care-afdeling van het AMC op 29 oktober
2003 in Amsterdam.
Wijzigingen voorbehouden. Alleen de uitgesproken tekst geldt!
Dames en heren,
Ik ben geen arts van origine, zoals u weet. Daarom ben ik niet echt vertrouwd met het
fenomeen intensive care-afdelingen. Ik had, zoals waarschijnlijk veel mensen, dan ook het
beeld in mijn hoofd van een afdeling waar de patiënten zijn ingebouwd door ingewikkeld
ogende apparatuur, waar allerlei slangetjes, draden en lijnen uitkomen. Zo zie je dat
tenminste vaak in tv-documentaires of dramaseries.
Ik was daarom nogal verbaasd toen ik zag dat dat hier in het AMC heel anders is. Geen
piepende en zoemende kastjes aan het hoofdeinde van het bed, maar een soort zwenkarmen
bóven het bed waar de levensbewakende apparatuur aan is gekoppeld. Daardoor is er veel
meer ruimte ontstaan rond het bed. De verpleegkundigen hoeven zich niet langer letterlijk in
allerlei bochten te wringen om de patiënt te kunnen verzorgen.
Maar dat is niet de enige nouveauté van de IC-afdeling van dit ziekenhuis, heb ik begrepen.
Ook de hele logistiek is aangepakt. Het is nu zó geregeld dat Mohammed niet meer naar de
berg hoeft, maar dat de berg naar Mohammed komt. Beter gezegd: de verpleegkundigen
hoeven niet meer zelf achter medicijnen, materialen en hulpmiddelen aan. Die worden nu via
een doordacht distributiesysteem aangevoerd. De verpleegkundige kan zich daardoor
helemaal concentreren op het verzorgen van de patiënt. Hij of zij heeft alles wat daarvoor
nodig is, steeds onder handbereik.
Deze manier van bevoorraden is afgekeken van Albert Heijn, is mij verteld. Net zoals voor de
bewegwijzering is gekeken naar Schiphol. Daar is helemaal niks mis mee, want waarom zou
je het wiel opnieuw uitvinden?
Er zijn nog wel meer dingen veranderd, hoorde ik tijdens de rondleiding over de afdeling. Die
veranderingen ga ik hier nu niet allemaal opsommen, want die zijn de meesten van u wel
bekend. In elk geval gaat het om zaken die zowel de mensen die hier werken als de patiënt
ten goede komen. En daarmee ook de kwaliteit van de zorg die op de IC-afdeling wordt
geleverd. Zoals u waarschijnlijk weet is kwaliteit van de zorg een onderwerp dat
staatssecretaris Ross en ik hoog in ons vaandel schrijven. Wat ik hier vanmiddag heb gezien
en gehoord stemt mij dus vreugdevol.
Wat natuurlijk ook heel positief is, is dat met de ingebruikneming van de nieuwe IC-afdeling
van het AMC er straks normaal gesproken geen tekort meer is aan IC-bedden in deze regio. Toespraak
Parnassusplein 5 Doorkiesnummer Hebt u 's avonds of in het weekend dringend
Postbus 20350 (070) 340 60 00 een voorlichter nodig, belt u dan met het
2500 EJ DEN HAAG Fax (070) 340.62.92 ministerie, telefoon (070) 340 79 11. Daar
Telefoon (070) 340 79 11 regelt men dat u wordt teruggebeld.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 2 -
Elk jaar komen er hier vier IC-bedden bij, tot een totaal van 50 IC-bedden in 2007. Dat is
bijna een verdubbeling in vergelijking met de huidige situatie.
Dat tekort aan IC-bedden is overigens geen typisch Amsterdams probleem. Zoals u
waarschijnlijk wel bekend is, is er de afgelopen jaren veel te doen geweest over de
toegankelijkheid van de Intensive Care-afdelingen. Er waren diverse signalen waaruit bleek
dat er ernstige capaciteitstekorten waren. Voor acuut ziek geworden patiënten kon soms
pas na een lange zoektocht een plek worden gevonden op een IC-afdeling. Ook kwam het
voor dat geplande operaties werden afgezegd omdat er nadien geen IC-bed vrij was voor de
patiënt in kwestie. Dat leidde niet alleen tot frustratie bij patiënten, hun familie en de
zorgverleners, maar ook tot een verhoogd risico op gezondheidsschade bij ernstig zieke
mensen.
Er moest dus iets gebeuren. Daarom werd op initiatief van één van mijn voorgangers,
mevrouw Borst, eind 2001 een stuurgroep in het leven geroepen. Het AMC was daarin goed
vertegenwoordigd, heb ik begrepen. Deze stuurgroep heeft in september vorig jaar zijn
rapportage uitgebracht en oplossingen aangedragen. Eén van de voornaamste knelpunten
bleek, niet helemaal verrassend, de bekostiging te zijn.
Die is dan ook per 1 januari 2003 aangepast. Per IC-verpleegdag is er bijna 700 euro extra
bijgekomen. Ook is er geld uitgetrokken voor het opleiden van meer IC-verpleegkundigen. Ik
vind het wel symbolisch dat ik nu op instellingsniveau zie wat daar in de praktijk mee is
gebeurd en nog gaat gebeuren.
Maar met geld alleen los je niet alle problemen op. De stuurgroep heeft dan ook nog een
aantal andere voorstellen gedaan, waarmee alle betrokkenen aan de slag kunnen en moeten.
Ik denk dan onder meer aan het in gebruik nemen van nog onbenutte IC-capaciteit en het zo
efficiënt mogelijk benutten van de al bestaande capaciteit. Daarbij zouden de CBO-
richtlijnen, die betrekking hebben op de kwaliteit, de organisatie en de werkwijze op de
Intensive Care-afdelingen, het uitgangspunt moeten zijn. Deze richtlijnen worden nu
aangepast. Maar als dat eenmaal is gebeurd, dan vind ik dat ze zo snel mogelijk in alle
ziekenhuizen moeten worden toegepast.
Dan is er natuurlijk nog het heikele punt van de bemensing. Ik las in het artikel in De
Telegraaf over de nieuwe Intensive Care-afdeling van het AMC dat het niet meevalt om IC-
personeel te werven. Want de vijver waarin kan worden gevist is betrekkelijk klein. En met
de komende uitbreiding tot 50 bedden voor de deur, begrijp ik dat het AMC zich daar wel
wat zorgen over maakt. Zeker als je weet dat er per IC-bed vier verpleegkundigen nodig zijn.
Natuurlijk speelt de overheid daar ook een rol in. Die moet zorgen voor een structureel
goede regeling, op grond waarvan de opleidingen worden gefinancierd. Zoals ik eerder al zei
is er extra geld uitgetrokken om meer IC-verpleegkundigen op te leiden. Maar veel meer dan
dát kan de overheid niet doen. Het zijn de ziekenhuizen zelf die de mensen moet
binnenhalen en proberen binnen te houden. Dat is hun verantwoordelijkheid.
Toespraak
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 3 -
Nu heeft de zorgsector het relatieve geluk dat het Nederland economisch niet bepaald voor
de wind gaat. Mensen die tot voor kort kozen voor het snelle geld en de
carrièreperspectieven in de ICT-branche, zijn nu wat eerder geneigd te kiezen voor baan- en
inkomenszekerheid. Sectoren als de zorg en het onderwijs varen daar wél bij.
Van die ontwikkeling kunnen ziekenhuizen en andere zorginstellingen profiteren. Dat doen ze
ook wel, maar volgens mij nog niet voldoende. Kijk naar het onderwijs. Daar werken ze met
zogeheten zij-instromers. Mensen met een lesbevoegdheid - en soms niet eens - die op enig
moment besluiten dat ze wel voor de klas willen gaan staan.
Ik maak mij sterk dat die mensen er voor de zorg niet zouden zijn. Ik heb mij wel eens laten
vertellen dat veel stewardessen een verpleegkunde-opleiding hebben gedaan of zelfs in de
zorg hebben gewerkt. Zoals u weet moeten met name bij de grootste
luchtvaartmaatschappij van dit land er mensen vertrekken.
Hoe vervelend ook voor hen, voor u als ziekenhuis betekent het dat de vijver waarin u kunt
vissen groter wordt. Je zou kunnen zeggen: van minder blauw in de lucht naar meer groen
aan het bed.
Het AMC heeft nu natuurlijk een extra troef in handen met de nieuwe IC-afdeling. De
modernste apparatuur, verpleegkundigen die zich helemaal kunnen richten op de zorg voor
de patiënt én er is letterlijk veel meer ruimte rond het bed. U heeft wat dat betreft een
voorsprong op alle andere ziekenhuizen. Ik kan mij voorstellen dat die jaloers zijn op wat hier
tot stand is gebracht. Maar als ze slim zijn, komen ze het kunstje afkijken. Sterker: dat is
iets wat VWS stimuleert. Kijk hoe een ander het doet en neem over wat je kunt gebruiken in
jouw instelling. Het AMC heeft dat zelf ook gedaan.
Dat heeft geresulteerd in een nieuwe en uitstekend geoutilleerde IC-afdeling, die nog niet
eens helemaal af is. Maar het begin is er. Ik feliciteer het AMC met wat nu al is bereikt en ik
wens alle betrokkenen veel succes met het werk dat nog moet worden verricht.
Dan ga ik nu graag over tot het verrichten van de handeling waarmee de IC-afdeling officieel
wordt geopend.
Openingshandeling
U drukt op de bel van de intercom.
U krijgt dan te horen: 'Goedemiddag, wat kan ik voor u doen?'
U antwoordt: 'Kunt u voor mij de IC openen?'
Het antwoord luidt: Ja, natuurlijk, komt u verder.'
Op dat moment wordt de zaal verduisterd en begint een filmpje van 2,5 minuut.
--- OOO ---
Toespraak
---- --
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport