De voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
Den Haag
Ons kenmerk Uw brief van Uw kenmerk 20 oktober 2003
ICT/TenI/03/48298 --- --- Onderwerp
Internetvoorzieningen voor het onderwijs
Modern onderwijs kan niet meer zonder de vele mogelijkheden van het internet. De afgelopen jaren zijn via het contract met nl.tree (het samenwerkingsverband van kabelbedrijven dat nu de internetvoorzieningen voor het onderwijs verzorgt) ruim 10.000 onderwijslocaties aangesloten op Kennisnet. De internetvoorziening is een grote stimulans geweest voor het gebruik van ict in het onderwijs.
De ontwikkelingen in het onderwijs hebben het wenselijk gemaakt om van een centrale aanpak af te stappen. Niet voor elke school is een standaardpakket de juiste weg naar het internet. Vanaf 1 januari 2004 krijgen scholen dan ook meer mogelijkheden om zelf een keuze te maken bij de inrichting van hun internetvoorziening.
Met deze brief informeer ik u over de stand van zaken met betrekking tot de internetvoorziening voor het onderwijs, over de wijze waarop de keuzevrijheid voor scholen in 2004 vorm krijgt en over de besprekingen rond het contract met nl.tree. Tevens zal in deze brief worden stilgestaan bij de actuele ontwikkelingen, met name het aanbod van KPN.
1. Internetvoorziening na 2003
In december 2002 is in overleg met de Tweede Kamer besloten om de overeenkomst dienstverlening tussen OCW en nl.tree na 31 december 2003 niet te verlengen.
Met ingang van 1 januari 2004 krijgen scholen meer mogelijkheden zelf een aanbieder te kiezen voor het realiseren van hun internettoegang en diensten. Hiermee kunnen de scholen hun internetvoorziening volledig zelf inrichten, aangepast op hun specifieke situatie en wensen en behoeften. Vanaf 2004 is jaarlijks 70 miljoen begroot voor de internetvoorziening van het onderwijs. Hiervan is maximaal 10 miljoen gereserveerd voor een aantal centrale voorzieningen. 60 miljoen is gereserveerd voor de koopkracht voor de scholen.
Centrale voorzieningen
De overgang van een centraal contract naar meer keuzevrijheid vanaf 1 januari 2004 dient voor scholen soepel te verlopen. Om ict goed in het onderwijs te gebruiken moeten er bepaalde kwaliteitsgaranties zijn. Daarbij is het belangrijk dat de 'internetplaats voor het onderwijs' (www.kennisnet.nl) ook in de nieuwe situatie goed toegankelijk blijft. Om internet zo goed mogelijk te kunnen gebruiken is het vooral belangrijk dat de markt transparant is, zowel voor vragers als voor aanbieders. Hierbij gaat het om de gevraagde en beschikbare diensten en de kwaliteit hiervan.
De stichtingen Kennisnet en Ict op School ontwikkelen ieder vanuit hun eigen rol instrumenten om de keuze van een aanbieder en een eventuele overgang goed te laten verlopen. Zij hebben gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor de inrichting van een aantal centrale voorzieningen. De doelstellingen zijn Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Rijnstraat 50, Postbus 16375, 2500 BJ Den Haag T +31-70-412 3456 F +31-70-412 3450 W www.minocw.nl Contactpersoon: M.R. Kramer, T +31-70-4123376, E ict@minocw.nl
blad 2/9
het faciliteren van scholen gedurende het overgangstraject én het waarborgen van de toegankelijkheid
van de portal Kennisnet (met alle educatieve content en diensten) voor scholen na 1 januari 2004.
De inrichting van de centrale internetvoorzieningen voor het onderwijs na 2003 bestaat op hoofdlijnen
uit de volgende drie onderdelen:
· een kwaliteitsregeling voor internet service providers (ISP's) ter bevordering van
markttransparantie;
· advies en ondersteuning: een virtuele en telefonische helpdesk voor onderwijsinstellingen;
· een content- en dienstenplatform voor onderwijsinstellingen om toegang tot en bereikbaarheid
van educatieve content en diensten zo goed mogelijk te kunnen waarborgen;
Kwaliteitsregeling
De kwaliteitsregeling Internet Service Providers (ISP's) voor het onderwijs is ontwikkeld door stichting
Ict op School, in samenwerking met vertegenwoordigers vanuit het onderwijs en de internetproviders,
met name de Branchevereniging Nederlandse InternetProviders (NLIP). De regeling is ontwikkeld om
de complexe markt van internetproviders transparant te maken voor de onderwijsinstellingen en de
instellingen daarmee te ondersteunen bij het maken van keuzes bij de inrichting van hun
internetvoorziening.
De kwaliteitsregeling voor ISP's waarborgt de kwaliteit van internet- en communicatiediensten voor
onderwijsinstellingen. De regeling maakt het aanbod aan scholen transparanter. Door
standaardcriteria te gebruiken in de dienstenomschrijving, kan een school providers vergelijken op
prijs en dienstverlening.
De kwaliteitsregeling ondersteunt het onderwijsveld bij de inkoop van internet- en
communicatiediensten. Internet Service Providers verplichten zich bij deelname aan deze regeling tot
het geven van heldere en betrouwbare informatie over de aard en de kwaliteit van de dienstverlening.
De inhoud van de kwaliteitsregeling
De kwaliteitsregeling is niet bedoeld om `de beste ISP van Nederland' aan te wijzen. De ISP's die de
kwaliteitsregeling onderschrijven, onderscheiden zich van andere ISP's doordat zij toezeggen specifiek
rekening te houden met de belangen van de onderwijsinstellingen. Deze internetproviders zullen de
scholen duidelijk informeren over allerhande zaken die van belang zijn bij de keuze voor een
leverancier van internet- en communicatiediensten.
De kwaliteitsregeling is meer dan een technisch georiënteerde lijst en heeft betrekking op de complete
dienstverlening. Van offerte tot contract, van contract tot migratie, van migratie tot dienstverlening en
van dienstverlening tot factuur. Het gaat daarbij om zaken als:
algemene kenmerken van ISP's;
functionele aspecten van de te leveren diensten;
duidelijkheid, volledigheid en transparantie van de informatie over het dienstenaanbod;
de kwaliteit van diensten;
de mogelijkheid van onderwijsinstellingen om zelf de geleverde kwaliteit te controleren;
de voorwaarden waaronder de diensten geleverd worden.
De kwaliteitsregeling ondersteunt scholen bij het kiezen van één of meer ISP's. Het onderschrijven van
de kwaliteitsregeling is een voorwaarde waaraan ISP's moeten voldoen voordat ze worden opgenomen
in de voor het onderwijs ontwikkelde Online Tool voor ISP-selectie (OTIS, zie de volgende paragraaf:
Advies en Ondersteuning).
Scholen kunnen de kwaliteitsregeling op verschillende manieren gebruiken:
door de lijst te bekijken van ISP's die meedoen aan de kwaliteitsregeling;
door ernaar te vragen bij ISP's die met ze in contact treden en bij twijfel de lijst te bekijken;
door de kwaliteitscriteria te gebruiken als checklist als ze een offerte krijgen.
blad 3/9
Organisatie kwaliteitsregeling
De stichting Ict op School heeft de kwaliteitsregeling ontwikkeld, in samenwerking met
vertegenwoordigers uit het onderwijsveld en de internetproviders (met name het NLIP).
Stichting Ict op School en de branchevereniging NLIP hebben eind augustus 2003 overeenstemming
bereikt over de kwaliteitsregeling voor het onderwijs. Op dit moment hebben 28 ISP's zich aangemeld
voor deelname aan de kwaliteitsregeling voor het leveren van internet en communicatiediensten aan
onderwijsinstellingen (zie www.ictopschool.net/infrastructuur/kwaliteitsregeling).
Alle ISP's die aan de kwaliteitsregeling willen deelnemen zullen getoetst worden aan de criteria die zijn
vastgelegd (zie www.ictopschool.net/kwaliteitsregeling). Daarnaast zullen periodieke en ad hoc
toetsingen plaatsvinden om na te gaan of de ISP's nog aan de criteria voldoen. Bij klachten wordt een
bemiddelende rol gespeeld door de Beheerorganisatie Kwaliteitsregeling. De intentie is ook om een
geschillencommissie in het leven te roepen die bij geschillen bindende uitspraken kan doen. Deze
geschillencommissie zal bestaan uit een vertegenwoordiger uit het onderwijsveld, een
vertegenwoordiger uit de ISP-branche. Afhankelijk van de inhoud van het geschil zal deze commissie
worden aangevuld met onafhankelijke deskundigen.
De stichting Ict op School was voornemens om in overleg met NLIP het beheer en de verdere
ontwikkeling van de kwaliteitsregeling op te pakken. Naar aanleiding van het aanbod van KPN, en de
onzekerheid die dit bij internetproviders oplevert ten aanzien van de marktverwachtingen, heeft NLIP
vooralsnog aangegeven af te zien van bestuurlijke verantwoordelijkheid voor het beheer. Daarom zal
stichting Ict op School, als consumentenorganisatie, het beheer voorlopig blijven uitvoeren.
Advies en ondersteuning
In de tweede plaats gaat het bij de centrale voorzieningen om het adviseren en ondersteunen van
instellingen. Doel hiervan is om instellingen te begeleiden bij de keuze voor en contractering van een
internetprovider en dienstenpakket en om de mogelijke overgang naar een andere internetvoorziening
zo geruisloos mogelijk te laten verlopen. Ict op School en Kennisnet hebben gezamenlijk, elk vanuit
hun eigen verantwoordelijkheid, het project "Advies en ondersteuning" ingericht. Het project wordt
uitgevoerd en gecommuniceerd onder het label ISPwijzer.
ISPwijzer heeft de website www.ispwijzer.nl ontwikkeld, waar onderwijsinstellingen informatie en
hulpmiddelen kunnen vinden voor de diverse fasen van het inkopen van ISP-diensten: doelen stellen,
specificeren, selecteren, contracteren, migreren en beheren. Veel informatie wordt aangeboden in de
vorm van korte informatiewijzers, stappenplannen en checklists. De website is inmiddels circa 20.000
keer bezocht. Op de elektronische nieuwsbrief zijn inmiddels circa 800 abonnees.
Eén van de hulpmiddelen bij het selecteren van een internetprovider die op www.ispwijzer.nl wordt
aangeboden is de Online Tool voor ISP Selectie (OTIS). OTIS vergelijkt de eisen en wensen die een
onderwijsinstelling invoert met het aanbod van de ISP's die aan OTIS deelnemen. Deze ISP's voldoen
allemaal aan de kwaliteitsregeling van Ict op School. Het resultaat van deze vergelijking is een korte
lijst van ISP's die het beste aan de eisen en wensen tegemoet komen en de mate waarin ze dat doen. De
onderwijsinstelling kan de ISP's op de korte lijst vanuit OTIS ook eenvoudig een verzoek om informatie
sturen, waarin de eisen en wensen zijn opgenomen. Via OTIS kunnen zij ook een offerteverzoek sturen
aan ISP's die aan de kwaliteitsregeling voldoen.
De bestaande samenwerkingsverbanden spelen een belangrijke rol bij de inrichting van de
internetvoorziening op de scholen. ISPwijzer heeft twee kenniskringen ingericht: één van
vertegenwoordigers uit samenwerkingsverbanden uit het primair onderwijs en één van
vertegenwoordigers uit het voortgezet onderwijs. Via deze kringen wordt informatie verzameld over de
wijze waarop onderwijsinstellingen de uitdaging van het zelf inkopen van internetvoorzieningen na
2003 aanpakken. Die voorbeelden worden via de website gedeeld met andere instellingen.
Als instellingen de door hen gewenste informatie niet op de website kunnen vinden, kunnen ze aan
ISPwijzer vragen stellen via het gratis telefoonnummer 0800-ISPwijzer.
blad 4/9
Content- en dienstenplatform
Het derde onderdeel van de inrichting van de internetvoorziening na 2003 is de inrichting van een
platform waar aanbieders van educatieve content en diensten op kwalitatief hoogwaardige wijze hun
producten kunnen aanbieden. Met het platform waarborgt stichting Kennisnet hoogwaardige toegang
tot educatieve content en diensten.
Vanaf 1 januari 2004 kunnen scholen via verschillende netwerken het Kennisnet bereiken. Ten
behoeve van de toegankelijkheid van Kennisnet en de aan Kennisnet gerelateerde content en diensten
wordt een platform ingericht door stichting Kennisnet. Alle ISP's hebben de mogelijkheid om een
verbinding van hoogwaardige kwaliteit te realiseren naar dit platform. Naast de Kennisnetservers -met
aan Kennisnet gerelateerde content en diensten- omvat het platform de communicatie-apparatuur die
zorgt voor de koppeling met de netwerken.
Wat zijn de mogelijkheden van het platform?
Het platform voor content en diensten zorgt ervoor dat webbased content effectief en efficiënt
ingericht kan worden. Het platform biedt daarnaast mogelijkheden voor geavanceerde zoek- en
vindfuncties en gecontroleerde toegang tot webbased content middels Entree, de authenticatie- en
autorisatiedienst van Kennisnet. Het platform wordt zodanig opgezet dat ook met proefomgevingen
gewerkt kan worden. Dat biedt mogelijkheden om nieuwe producten uit te proberen, bijvoorbeeld met
betrekking tot elektronische leeromgevingen of het gebruik van audio en video via de computer. Op dit
platform krijgen de Kennisnetportal en diensten als Entree een plaats. De realisatie van het platform
ligt op schema volgens de informatie die Kennisnet mij heeft gegeven.
Stand van zaken Platform voor Content en Diensten
Het project voor de totstandkoming van het platform kent verschillende onderdelen:
aanbesteding voor en levering van de benodigde hard- en software voor de inrichting van het
platform en het beheer ervan;
aanbesteding voor de inkoop van ruimte waar het platform kan staan (housing);
migratie naar het nieuwe platform.
De aanbesteding voor de levering van de benodigde hard- en software is inmiddels afgerond door
stichting Kennisnet. Op 8 september is heeft stichting Kennisnet het contract voor de levering van
hard- en software en beheer ondertekend. Uit de aanbesteding kwam het aanbod van British Telecom
(BT) als economisch voordeligste aanbod uit de bus. Belangrijk bij deze aanbesteding is dat Kennisnet
leveranciers heeft uitgedaagd om met open source oplossingen voor het platform te komen. Deze wens
is breed door de markt opgepakt en ook BT zal voor alle relevante onderdelen van het platform een
open source oplossing gebruiken.
De aanbesteding voor housing1 is inmiddels ook afgerond. Op 26 september heeft stichting Kennisnet
een contract met Stichting SARA ondertekend. Belangrijk bij de keuze van een locatie voor housing is
dat de verbindingen met de leveranciers voor connectiviteit gemakkelijk te realiseren zijn.
Over de migratie van de Kennisnetcontent en -diensten naar het platform zijn reeds afspraken gemaakt
tussen stichting Kennisnet en de huidige leverancier nl.tree. De migratie van het platform zal
plaatsvinden in de periode november en december.
Decentrale middelen: koopkracht scholen
Scholen gaan vanaf 1 januari 2004 zelf hun internettoegang en -diensten inkopen. Naast de 10
miljoen voor centrale voorzieningen is in 2004 en 2005 55 miljoen gereserveerd ter ophoging van de
algemene koopkracht van scholen. Vanaf 2006 is hiervoor 60 miljoen begroot. De bijdrage wordt
naar rato van het aantal leerlingen over de sectoren verdeeld. Binnen het primair onderwijs is er bij de
verdeling naar instellingen sprake van een vaste voet.
1 De fysieke locatie van het platform: een geconditioneerde (onder andere op temperatuur en beveiliging) afgesloten
computerruimte.
blad 5/9
In 2004 en 2005 wordt 5 miljoen toegevoegd aan de koopkracht van de scholen in onrendabele
gebieden. Na 2005 wordt dit bedrag toegevoegd aan de generieke koopkracht voor alle scholen.
Voor initiatieven gericht op het verbeteren van de regionale infrastructuur in de zogenaamde
`onrendabele gebieden'(gebieden waar geen ADSL en/of kabel beschikbaar is) is in 2004 2 miljoen en
in 2005 1 miljoen gereserveerd. De invulling hiervan zal ik in overleg met het onderwijsveld, met
name stichting Kennisnet en stichting Ict op School, en de minister van Economische Zaken oppakken.
Algemene koopkracht scholen
In juli hebben de scholen een brief gekregen waarin is aangegeven hoe de aanvankelijk beschikbare
45 miljoen voor 2004 zou worden verdeeld. Voor de 5 miljoen voor de koopkracht in onrendabele
gebieden zal een subsidieregeling worden opgesteld.
De additionele middelen voor 2004 (10 miljoen) zijn op basis van het aantal (gewogen) leerlingen over
de sectoren verdeeld.
PO VO BVE LNV 2 Totaal Verdeling 45 miljoen
PO: 1.500 vaste voet + 7,50 per 24.600.000 13.500.000 7.000.000 700.000 45.800.000 leerling, VO en BVE: 15 per leerling
Verdeling 10 mln additioneel
(+ 3 per leerling) 5.100.000 2.700.000 1.380.000 152.340 9.329.640 Totaal ( 55 miljoen): 29.700.000 16.200.000 8.380.000 852.340 55.132.340
Omdat er in het primair onderwijs veel kleine instellingen zijn, en deze te maken krijgen met relatief hoge kosten, is er in het primair onderwijs een vaste voet geïntroduceerd van 1500 per onderwijsinstelling. De bijdrage per leerling is in het primair onderwijs daarmee ongeveer 10,50 geworden.
In het voortgezet onderwijs krijgen instellingen 18 per leerling, in het beroepsonderwijs en volwasseneneducatie wordt de bijdrage verdeeld op basis van het relatieve aandeel van een instelling in de lumpsum budgetten.
De budgetten worden zoveel mogelijk opgenomen in de reguliere bekostigingsregels.
Faciliteiten voor scholen in onrendabele gebieden
De huidige potentiële dekking van ADSL en/of kabel internet is ongeveer 85% van de Nederlandse huishoudens. Dit betekent dat in 15 % van de Nederlandse huishoudens ofwel geen breedbandige verbinding, danwel een verhoudingsgewijs duurdere verbinding met het internet beschikbaar is. Concreet worden 1000 locaties in deze regio's daardoor geconfronteerd met hogere tarieven voor breedbandige alternatieven.
Om deze scholen tegemoet te komen voeg ik de komende twee jaar via een subsidieregeling gericht koopkracht toe aan hun budget om te voorzien in de hogere tarieven voor alternatieve breedbandtechnieken. De verwachting is dat voor een belangrijk deel van de scholen het probleem zich in de komende twee jaar zal oplossen, omdat ze daarna kunnen overstappen op kabel en/of ADSL.
Structurele oplossingen
Daarnaast heb ik samen met minister van Economische Zaken een stappenplan opgesteld voor scholen in deze zogenaamde onrendabele gebieden. Een stappenplan waarmee scholen inzicht krijgen in hun probleem en de mogelijke alternatieven. Dit stappenplan zal binnen enkele weken op www.ispwijzer.nl beschikbaar zijn. Onderdeel van dit stappenplan is de mogelijkheid om door lokale vraagbundeling alsnog voldoende vragers bij elkaar te krijgen zodat marktpartijen rendabel ADSL en of kabel uit kunnen rollen.
2 De bijdrage voor LNV wordt bepaald op basis van de rekenregel dat LNV 3,7% van de VO-middelen en 3,8% van de BVE- middelen krijgt.
blad 6/9
Uit onderzoek van het ministerie van EZ blijkt dat de komende 3 jaar de huidige markt (op basis van de
huidige technologieën) nog een groei zal doormaken van 5 tot 8 %. Het aandeel van draadloze
technieken is beperkt: de potentiële dekking zal met 2 tot 4 % toenemen. Naar verwachting neemt de
huidige potentiële dekking van ADSL en/of kabel internet van 85 % de komende 3 jaar in totaal toe tot
maximaal 97%. Gezien de ontwikkelingen in de onderwijsmarkt zou dit wellicht voor scholen nog hoger
kunnen uitvallen.
Er blijven ook gebieden waar marktaanbieders vanuit bedrijfseconomisch en technologisch perspectief
niet op eigen kracht breedbandig internet zullen uitrollen. In overleg met de minister van EZ bekijk ik
op dit moment hoe we deze gebieden op de juiste manier kunnen ondersteunen om tot structurele
oplossingen te komen. Eind dit jaar kunt u van de minister van Economische Zaken een nota
verwachten die onder andere in zal gaan op deze problematiek.
2. nl.tree
Huidige contract
Op 3 november 1999 is na Europese aanbesteding de Raamovereenkomst Landelijke Transportdienst
en Internet Dienstverlening gesloten. Op basis van deze raamovereenkomst is vervolgens de
Overeenkomst Dienstverlening Kennisnet (OD) tot stand gekomen met nl.tree (voorheen Enertel).
De uitgangspunten voor dit centrale contract met nl.tree waren de volgende:
Voor alle scholen een gelijkwaardig aanbod;
Voldoende bandbreedte;
Garanties voor beschikbaarheid van bandbreedte en diensten;
Geringe beheerslast;
Beveiligd tegen onbevoegd gebruik;
Prijs-kwaliteitverhouding;
Communicatiefaciliteiten.
In ruim 2 jaar tijd zijn ongeveer 10.000 onderwijslocaties aangesloten (met een potentiële populatie
van 3 miljoen gebruikers). Deze instellingen hebben zo 'gegarandeerde' toegang tot het internet en
specifieke diensten voor het onderwijs.
Leerlingen op de scholen in het primair en voortgezet onderwijs en instellingen uit de bve-sector leren
nu via Kennisnet en internet.
Addendum
Eind 2001 was ongeveer 80 procent van de instellingen aangesloten op Kennisnet. In het najaar van
2001 is intensief overleg gevoerd met nl.tree over de aansluiting van de laatste groep instellingen.
Op 1 februari 2002 heeft OCW met nl.tree de aanvullende afspraken vastgelegd in het zogeheten
Addendum bij de Overeenkomst Dienstverlening. Dit betrof de volgende onderwerpen:
het contract wordt per 1 januari 2004 beëindigd tenzij door beide partijen wordt besloten het
contract te verlengen tot medio 2005;
alle voor 31 december 2001 bestelde schoollocaties moeten uiterlijk op 1 juni 2002 zijn
aangesloten, gekoppeld aan een boeteregime met sterkere prikkels voor naleving van de
afspraken;
een hogere gegarandeerde bandbreedte (snelheid) voor kleine instellingen in het primair- en
voortgezet onderwijs;
instellingen in het beroepsonderwijs en volwasseneneducatie krijgen meer mogelijkheden om
internetdienstverlening op maat af te nemen, zoals bijvoorbeeld de inzet van Virtual Private
Networks.
Nl.tree heeft de aansluiting van de laatste schoollocaties op de beoogde datum van 1 juni 2002
gerealiseerd.
De afspraak dat de kleine locaties in het primair en voortgezet onderwijs een hogere bandbreedte
zouden krijgen is voor ruim 80% (ongeveer 5000 aansluitingen) van de locaties gerealiseerd.
Tussen de bve-sector en nl.tree zijn afspraken gemaakt over de flexibilisering van het contract.
blad 7/9
Alle nog openstaande punten zullen worden meegenomen in een afrondingsovereenkomst. Op dit
onderwerp kom ik later terug.
Status gebruikersovereenkomsten
In december 2002 heb ik na overleg met de Tweede Kamer besloten om het contract met nl.tree niet te
verlengen zodat dit per 1 januari 2004 afloopt.
Naast het contract tussen het ministerie van OCW en nl.tree heeft elke school nu nog een eigen
gebruikersovereenkomst waarin de wederzijdse rechten en plichten tussen de onderwijsinstelling en
nl.tree zijn vastgelegd.
Over de status van deze overeenkomsten, met name ten aanzien van de looptijd en opzegtermijnen, is
onduidelijkheid ontstaan.
In overleg met nl.tree heb ik het belang van duidelijkheid en betrouwbaarheid van informatie in de
communicatie aan scholen aan de orde gesteld. Dit heeft geleid tot een gezamenlijk opgestelde lijst van
vragen en antwoorden die sinds begin september via www.ispwijzer.nl en www.nltree.com
beschikbaar is. De belangrijkste elementen:
Scholen kunnen tot 31 december 2003 aan nl.tree doorgeven of zij per 1 januari 2004 wel of
geen gebruik willen maken van de dienstverlening van nl.tree.
Voor alle scholen die niet voor 31 december 2003 hebben aangegeven met nl.tree te willen
stoppen, zal vanaf 2004 een nieuwe overeenkomst van kracht worden.
Afrondingsovereenkomst
Op 24 juni 2003 heb ik nl.tree een brief geschreven over de door hen geleverde prestaties en de
verwerking van de contractueel overeengekomen aanpassing van de gehanteerde tarieven van de
internetdienstverlening in vergelijking met de prijsontwikkelingen in de markt (de
"GrootGebruikersIndex P2").
Daarnaast moet de beëindiging van het contract met nl.tree ordentelijk verlopen. Dit geldt ook voor de
mogelijke overgang van scholen naar een andere internetprovider na 1 januari 2004 en de rol die
nl.tree hierbij zal spelen.
Om dit te bewerkstelligen wordt nu overleg gevoerd tussen OCW en nl.tree om afspraken over de
afronding van het contract en de overgangsperiode te maken. Ik hoop dit overleg binnenkort te kunnen
afronden. Doel van OCW en nl.tree is te komen tot een afrondingsovereenkomst, onder voldoende
waarborgen ten aanzien van het nakomen van de gemaakte afspraken, met onder andere de volgende
componenten:
een financiële vergoeding van nl.tree aan OCW, met name vanwege de Grootgebruikersindex;
continuïteit in de voorzieningen voor scholen in 2004 (terugvaloptie voor scholen die de
migratie niet tijdig kunnen afronden). Hiermee wordt de continuïteit van de dienstverlening bij
de overgang van een centrale voorziening naar marktwerking gewaarborgd indien andere ISP's
niet in staat zijn om direct per 1 januari 2004 een goed werkende internetvoorziening te
realiseren voor scholen die niet door willen gaan met nl.tree.
Op dit moment lopen de onderhandelingen nog. Ik hoop u spoedig nader te kunnen informeren over de
uitkomsten.
3. Aanbod van KPN
Met het beëindigen van het centrale contract per 31 december 2003 neemt de keuzevrijheid voor
scholen toe en is de markt aantrekkelijker geworden voor marktpartijen. Op 23 september heeft één
van de marktpartijen, te weten KPN, een aanbod gedaan voor een gratis breedbandige
internetvoorziening voor alle scholen in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en
beroepsonderwijs.
KPN geeft aan de ontwikkeling van geavanceerde leermethoden gebaseerd op de nieuwste
telecommunicatie-technieken als een groot maatschappelijk belang te zien en langs deze weg een
bijdrage te willen leveren aan de ontwikkeling van de kenniseconomie in Nederland.
blad 8/9
Belang van scholen en OCW
OCW hecht veel belang aan investeren in ict om kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en innovatie
mogelijk te maken. Scholen krijgen hiervoor een (ict) bijdrage. Ten opzichte van de huidige situatie
gaat vanaf 2004 het meeste geld voor de internetvoorziening rechtstreeks naar scholen. De school kan
dus zelf een afweging maken om de middelen zo optimaal mogelijk in te zetten en is dus vrij al dan niet
gebruik te maken van het aanbod van KPN op basis van zijn wensen en behoeften. De school beslist,
niet het ministerie van OCW.
Scholen die ervoor kiezen gebruik te maken van het aanbod van KPN kunnen de ict-middelen op een
andere manier inzetten.
Onrendabele gebieden
Het gratis aanbod geldt voor alle scholen in gebieden waar ADSL beschikbaar is. Voor scholen in
gebieden waar nog geen ADSL beschikbaar is biedt KPN extra vaste verbindingen aan. Aangezien KPN
op deze markt een zeer sterke marktpositie heeft zou gratis levering van deze lijnen waarschijnlijk
strijd opleveren met vigerende mededingingsregels. De scholen die gebruik willen maken van de
huurlijnen van KPN moeten hiervoor een maandelijkse bijdrage betalen.
Deze instellingen kunnen natuurlijk ook kiezen voor een ander alternatief, zoals bijvoorbeeld een
satellietverbinding waar een aantal scholen op dit moment al over beschikt.
Rol van de stichting Ict op School
Aan de stichting Ict op School is door de onderwijsorganisaties gevraagd om naar het aanbod van KPN
te kijken om de scholen zo adequaat mogelijk te informeren. Ook de voorbereidingen op de nieuwe
situatie voor de scholen vanaf 2004 gaan natuurlijk gewoon door. Op de ISPwijzer (www.ispwijzer.nl)
kunnen de scholen alle informatie vinden die nodig is om tot een goede keuze te komen. Ook over het
KPN aanbod zal informatie worden aangeboden.
Wet- en regelgeving en sponsorconvenant
Het aanbod van KPN heeft een aantal vragen opgeroepen rond marktwerking, mededingingsaspecten,
fiscale aspecten en sponsoring. Ik zal kort ingaan op de situatie zoals die mij nu bekend is.
Mededingingsrecht
De vraag of het aanbod van KPN past binnen de juridische kaders ligt niet op het terrein van OCW maar
bij instanties als de NMa en de OPTA. Hierover heeft KPN contact opgenomen met het ministerie van
EZ.
Om zoveel mogelijk te voorkomen dat er mededingingsproblemen ontstaan, is door het ministerie van
EZ aan KPN gemeld aan welke randvoorwaarden, naar mening van EZ, in ieder geval moet worden
voldaan, onverlet de rol en verantwoordelijkheden van NMa en OPTA. Dit heeft onder andere
betrekking op de keuzevrijheid van scholen. Het aanbod mag niet afhankelijk zijn van het aantal
deelnemers en een school moet op elk willekeurig moment kunnen besluiten naar een andere provider
over te stappen zonder dat hier extra kosten aan verbonden zijn.
Nu het concrete aanbod van KPN er ligt onderzoekt OPTA naar aanleiding van klachten van
verschillende internetproviders of de toerekening van de interne kosten correct is.
Nl.tree en Easynet, een internetprovider, hebben een kort geding tegen KPN aangespannen. De
strekking hiervan is dat KPN het aanbod aan de scholen niet gestand mag doen totdat OPTA uitsluitsel
heeft gegeven. Het kort geding dient op 24 oktober aanstaande. Naar verwachting zal de rechter op 7
november 2003 uitspraak doen.
Aanbestedingsregels
Scholen zijn aanbestedende diensten in de zin van de Richtlijn Diensten (92/50/EEG) waardoor zij
onderworpen zijn aan de regels die daarin vastgelegd zijn. In deze Richtlijn is onder meer vastgelegd
dat overheidsopdrachten voor dienstverlening geplaatst moeten worden volgens de procedures van
deze Richtlijn (onder meer de openbare aanbestedingsprocedure). Overheidsopdrachten zijn
schriftelijke overeenkomsten onder bezwarende titel, gesloten tussen een dienstverlener enerzijds en
blad 9/9
een aanbestedende dienst anderzijds. KPN heeft de scholen een aanbod om niet gedaan, zodat er van
overheidsopdrachten in de zin van de Richtlijn Diensten geen sprake is. Wat betreft de scholen die
buiten het dekkingsgebied van ADSL vallen, geldt dat er geen sprake is van een aanbod om niet voor
een internetvoorziening. De kosten zullen naar verwachting echter van zulk een geringe omvang zijn
dat zij niet boven het drempelbedrag uitkomen, zoals vastgesteld voor de openbare
aanbestedingsprocedures. De procedures van de Richtlijn Diensten zijn derhalve niet van toepassing.
Sponsorconvenant
OCW heeft KPN gewezen op de naleving van het sponsorconvenant. Ik ben inmiddels nagegaan of het
aanbod van KPN voldoet aan de bepalingen van het sponsorconvenant. Van sponsoring is slechts dan
sprake indien een tegenprestatie aan de orde is. KPN heeft mij gemeld dat door haar geen
tegenprestatie gevraagd van de scholen. Dit betekent dus dat geen sprake is van sponsoring.
Reclame-uitingen van KPN buiten de school die niet specifiek zijn gericht op de leerlingen en hun
ouders, vallen buiten het kader van het sponsorconvenant.
Afsluiting
De afgelopen periode is er veel gebeurd rond de internetvoorziening voor de scholen. De centrale
voorzieningen die de stichtingen Kennisnet en Ict op School hebben ontwikkeld zijn operationeel of
worden dit binnenkort, de beschikbare middelen voor de koopkracht in 2004 zijn verdeeld en
verschillende aanbieders van internetdiensten hebben zich gemeld op de onderwijsmarkt.
Op een aantal punten verwacht ik u de komende weken nader te informeren.
Dit betreft de uitkomst van de onderhandelingen met nl.tree over de afronding van het contract. Voorts
zal over het aanbod van KPN de komende periode meer duidelijkheid ontstaan. Zo doet de rechter op 7
november aanstaande uitspraak in het kort geding dat nl.tree en Easynet naar aanleiding van het
aanbod van KPN hebben aangespannen. Mijn inspanningen zijn erop gericht de scholen nu zo snel
mogelijk in staat te stellen `hun' internetvoorziening adequaat te regelen.
De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
(mr. Medy C. van der Laan)