IVO

Hulpverlening slecht toegankelijk voor 'internetverslaafden'

Instituut voor Onderzoek naar Leefwijzen & Verslaving

Rotterdam, 20 oktober 2003
Bij ongeveer 1% van alle internetgebruikers in Nederland neemt het Internet een dermate belangrijke plaats in, dat het een negatieve invloed heeft op andere belangrijke sociale en professionele activiteiten. Vooral personen die het Internet gebruiken als middel om met hun persoonlijke problemen om te gaan, lijken vatbaar voor het ontwikkelen van problematisch internetgebruik. Mensen die vanwege deze problematiek hulp zoeken, kunnen echter niet zomaar bij een hulpverleningsinstelling terecht. Dit blijkt uit een studie van het Instituut voor Onderzoek naar Leefwijzen & Verslaving (IVO) dat het fenomeen 'internetverslaving' in opdracht van de Stichting Volksbond Rotterdam onderzoekt. De opdrachtgever wil via het ondersteunen en uitvoeren van dit project/onderzoek de aandacht vestigen op de schaduwzijden van maatschappelijke ontwikkelingen.

Problematisch internetgebruik
Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat zo'n 9% van de mensen die meer dan 16 uur per week internetten, de zogenaamde heavy users, gerekend mag worden tot de problematische internetters. Dit houdt in dat bij ongeveer 1% van alle internetgebruikers in Nederland sprake is van problematisch gebruik. Aangezien inmiddels zo'n 60% van de Nederlandse bevolking thuis over een internetaansluiting beschikt, betekent dit dat bij ongeveer 66.000 Nederlanders sprake is van problematisch internetgebruik.

Een aanzienlijk deel (12%) van de heavy users meent zelf aan het Internet verslaafd te zijn. Het gevoel verslaafd te zijn gaat echter niet altijd gepaard met het idee dat men problemen door het gebruik van het Internet ervaart. Het ervaren van problemen blijkt vooral samen te hangen met het gevoel de controle over het gebruik verloren te hebben. Werklozen en mensen die het idee hebben op het Internet meer gewaardeerd te worden dan daarbuiten, ervaren hun internetgebruik vaker als problematisch.

Veel heavy users geven aan dat zij onvoldoende tijd weten vrij te houden waardoor werk, studie en huishoudelijke taken of de zorg voor kinderen in het gedrang komen. De meerderheid ziet echter vooral de voordelen van het Internet. Het onderhouden van bestaande contacten en het aangaan van nieuwe contacten op een onbevooroordeelde manier maken vooral het chatten populair. Ook de mogelijkheid om zich vrij te uiten zonder bang te zijn voor repercussies in het 'echte' leven, maken gesprekken via de chat een ideale uitlaatklep voor problemen en frustraties onder deze groep.

Zelftest
Het IVO ontwikkelde een methode om de ernst van internetgerelateerde problematiek bij (problematisch) internetgebruikers vast te stellen. Deze online vragenlijst is nu als zelftest beschikbaar op www.ivo.nl voor mensen die menen 'internetverslaafd' te zijn. Het instrument is ontwikkeld op basis van de resultaten van een online onderzoek onder 447 zogenaamde heavy users van het Internet: mensen die wekelijks minstens 16 uur voor privé doeleinden internetten.

Volgens onderzoeker Gert-Jan Meerkerk is de term internetverslaving wat ongelukkig gekozen. Hij spreekt liever van compulsief internetgebruik. De problematische internetgebruikers zijn niet zozeer verslaafd aan het Internet als wel aan een bepaalde toepassing. Internetproblematiek staat doorgaans niet op zichzelf. Meestal maakt het onderdeel uit van andere problemen zoals verslavingsproblemen, relatieproblemen, persoonlijkheidsstoornissen en depressies. Mensen die het Internet voornamelijk benutten om online spelletjes te spelen of om een partner te zoeken, maar vooral degenen die het Internet gebruiken om problemen te ontvluchten blijken een grote kans te lopen tot de compulsieve internetters te behoren.

Hulpverlening
De problematiek heeft (nog) niet geleid tot grote groepen mensen die om hulp vragen bij de geestelijke gezondheidszorg en de verslavingszorg. Hulpverleners zijn doorgaans ook niet in staat hulp te verlenen vanwege het ontbreken van specifieke kennis en hulpverleningsmethoden en het gegeven dat behandelingen gericht op internetproblematiek op dit moment nog niet door ziektekostenverzekeraars worden vergoed. Slechts enkele verslavingszorginstellingen bieden beperkte zorg aan cliënten met internetproblematiek en dan met name aan cliënten die al in behandeling zijn vanwege andere problematiek. Bekend is dat mensen met problemen vaak pas na jaren daadwerkelijk professionele hulp zoeken. Aangezien het Internet nog niet zo lang geleden tot het grote publiek is doorgedrongen, zou een forse toename van het aantal hulpvragen niet uitgesloten mogen worden.

Internetverslaving: Hoax of serieuze bedreiging voor de geestelijke volksgezondheid
Gert-Jan Meerkerk, Ellen Laluan en Regina van den Eijnden. Instituut voor Onderzoek naar Leefwijzen & Verslaving, Rotterdam. IVO-reeks nummer 30.
Het rapport is te bestellen bij het secretariaat van het IVO: secretariaat@ivo.nl of 010 - 425 33 66. Prijs eur. 17,50. De publicatie en een samenvatting van het rapport zijn ook beschikbaar in PDF-formaat, te downloaden via de website van het IVO www.ivo.nl
---


---
Noot voor de redactie