Vreemdelingen en arbeid
Het vergunningenbeleid van CWI
Inspectie Werk en Inkomen Vreemdelingen en arbeid
Aan deze rapportage hebben meegewerkt:
Dhr. mr. A.H.W.T. Staphorst
Dhr. mr. drs. Th. H.M. Ebben
Mw. drs. H.L. Owart
Dhr. W.A.M. Klever
R03/18, oktober 2003
ISSN 1383-8733
ISBN 90-5079-067-4
2 Inspectie Werk en Inkomen Vreemdelingen en arbeid
Voorwoord
In dit rapport belicht de Inspectie Werk en Inkomen de uitvoering van de Wet arbeid vreemde-
lingen door de Centrale organisatie werk en inkomen (CWI). De Wet arbeid vreemdelingen is
ingesteld om tewerkstelling van vreemdelingen in Nederland op beperkte schaal mogelijk te
maken. CWI verleent daarvoor vergunningen aan werkgevers die vreemdelingen in dienst willen
nemen. De inspectie heeft in het begin van 2003 een onderzoek uitgevoerd naar de wijze
waarop CWI dat doet. Het rapport biedt inzicht in het vergunningenbeleid van CWI.
De inspectie heeft met name onderzocht wanneer en hoe CWI moet toetsen op de beschik-
baarheid van andere werknemers die voorrang hebben op vreemdelingen en hoe CWI de tijdig-
heid van de gevalsbehandeling en de gelijke behandeling van gelijke gevallen waarborgt.
Mr. L.H.J. Kokhuis
Inspecteur-generaal werk en inkomen
3 Inspectie Werk en Inkomen Vreemdelingen en arbeid
4 Inspectie Werk en Inkomen Vreemdelingen en arbeid
Inhoud
Samenvatting 7
1 Inleiding 9
2 Schets van de Wav 11
2.1 Regels uit de wet 11
2.2 Uitzonderingen 12
2.3 Aansturing en organisatie van de uitvoering 12
3 Hoe past CWI de regels voor restrictieve toelating toe? 13
4 Draagt CWI zorg voor een tijdige afhandeling van
aanvragen? 15
5 Waarborgt CWI de gelijkheid in de gevalsbehandeling? 17
6 Conclusie 19
7 Reactie CWI 21
Lijst van afkortingen 22
Bijlage: Brief van de Raad van Bestuur CWI 23
Publicaties IWI 28
5 Inspectie Werk en Inkomen Vreemdelingen en arbeid
6 Inspectie Werk en Inkomen Vreemdelingen en arbeid
Samenvatting
De Wet arbeid vreemdelingen (Wav) beoogt een restrictieve toelating van vreemdelingen tot
de Nederlandse arbeidsmarkt te bewerkstelligen. De Centrale organisatie werk en inkomen
(CWI) voert de Wav uit op één centrale locatie in Nederland. CWI krijgt ruim veertigduizend
aanvragen per jaar voor een tewerkstellingsvergunning voor een vreemdeling. De Wav verstaat
onder een vreemdeling een werknemer, afkomstig van buiten de Europese Economische Ruimte
(EER). CWI verstrekt een tewerkstellingsvergunning als zij heeft vastgesteld dat er geen weige-
ringsgronden aanwezig zijn. Een van de gronden om een tewerkstellingsvergunning te weigeren
is, dat er arbeidsaanbod uit de EER aanwezig is; dit aanbod geniet prioriteit bij de vervulling van
een vacature op de Nederlandse arbeidsmarkt. De toets aan deze weigeringsgrond is in onge-
veer dertig procent van de aanvragen aan de orde. Voor tewerkstelling van asielzoekers, in het
bezit van een verklaring van de minister van Justitie waaruit blijkt dat zij in Nederland voor
bepaalde tijd mogen verblijven, is de toets op prioriteitgenietend aanbod niet van toepassing.
Als een werkgever een vreemdeling wil aannemen op een vacature, moet hij de vacature ten
minste vijf weken voor de aanvraag van de vergunning indienen bij een Centrum voor Werk en
Inkomen (CWI). In deze periode van vijf weken is het CWI in de gelegenheid om voor die func-
tie te zoeken naar potentiële werknemers binnen de EER. Ook de aanvragende werkgever
heeft een belangrijke taak. Hij moet bij zijn aanvraag bewijsstukken overleggen, waaruit blijkt
dat hij zich -zonder succes- heeft ingespannen om de vacature te vervullen met een werknemer
binnen de EER.
CWI verstrekt veel vergunningen voor tewerkstelling van vreemdelingen in sectoren waarin
ongeschoold of laaggeschoold werk gangbaar is. Dit gegeven, alsook de vraag naar de tijdigheid
van de gevalsbehandeling door CWI, heeft de inspectie aanleiding gegeven tot het instellen van
een onderzoek waarbij de volgende vragen centraal stonden:
1 Hoe past CWI de regels voor restrictieve toelating toe?
2 Draagt CWI zorg voor een tijdige afhandeling van aanvragen?
3 Waarborgt CWI de gelijkheid in de gevalsbehandeling?
Het onderzoek bestond uit deskresearch, interviews en een dossieronderzoek.
Conclusie
De Inspectie Werk en Inkomen (IWI) concludeert dat zij in dit onderzoek niet kan vaststellen
hoe CWI bij de uitvoering van de Wav haar arbeidsbemiddelingstaak inzet. De inspectie kan bij
de afwijzende beslissingen de onderbouwing van de beslissing en de toets op prioriteitgenie-
tend aanbod controleren. Uit het beperkte dossieronderzoek heeft IWI geconstateerd dat
CWI in deze gevallen zorgvuldig toetst aan de regelgeving. Echter, de inspectie kan bij de toe-
wijzende beslissingen niet vaststellen hoe CWI toetst op prioriteitgenietend aanbod en of CWI
gelijke gevallen gelijk behandelt. Bij afwijzende beslissingen behandelt CWI gelijke gevallen wel
gelijk. Daarnaast concludeert de inspectie dat CWI in 2002 de gestelde tijdigheidsnorm niet
volledig wist te halen, maar dat in de eerste maanden van 2003 de tijdigheidsnorm wel is
bereikt.
Met betrekking tot de onderwerpen die de inspectie niet kan vaststellen, onthoudt de inspectie
zich van een oordeel.
7 Inspectie Werk en Inkomen Vreemdelingen en arbeid
8 Inspectie Werk en Inkomen Vreemdelingen en arbeid
1 Inleiding
Op de Nederlandse arbeidsmarkt zijn buitenlanders werkzaam. Werknemers uit de Europese
Economische Ruimte (EER) mogen zonder beperking binnen het grondgebied van de EER werk-
1 zaamheden verrichten.1 Dat betekent dat deze werknemers in Nederland geen werkvergunning
Tot de EER behoren de landen van nodig hebben. Werknemers van buiten de EER hebben wel een vergunning nodig om in
de Europese Unie, alsook
Noorwegen, IJsland en Nederland te werken. CWI verstrekt deze vergunning aan werkgevers op grond van de Wet
Liechtenstein. arbeid vreemdelingen (Wav). Deze rapportage gaat over de uitvoering van de Wav door CWI.
Met de Wav heeft de wetgever in de eerste plaats beoogd een restrictieve toelating te bewerk-
2 stelligen van vreemdelingen tot de Nederlandse arbeidsmarkt.2 Instrumenten hiervoor zijn het
Kamerstukken II 1993/94, 23 574, wettelijke verbod aan de werkgever om vreemdelingen arbeid te laten verrichten zonder
nr. 3, p. 5.
tewerkstellingsvergunning, en de tewerkstellingsvergunning zelf. Verlening, verlenging en intrek-
king van tewerkstellingsvergunningen heeft de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
(SZW) opgedragen aan CWI.
In 2002 is gebleken dat, ondanks de oplopende werkloosheid, het aantal aanvragen van werkge-
vers voor tewerkstelling van een vreemdeling, afkomstig van buiten de EER, toeneemt.
Tabel 1
Aanvragen tewerkstellingsvergunningen
Jaarraming Realisatie Realisatie Realisatie Realisatie Jaartotaal