Universiteit Maastricht

Universiteit Maastricht
Persbericht
9 oktober 2003

Onderzoek naar de effecten van workshop ter verbetering van de communicatie en orgaandonatie

Orgaandonatie heeft baat bij onderwijsprogramma

European Donor Hospital Education Programme (EDHEP), een onderwijsprogramma om ziekenhuispersoneel te scholen in de communicatie met nabestaanden over overlijden en orgaandonatie, is een groot succes. Dat blijkt uit het onderzoek waarop Geke Blok op 9 oktober aan de Faculteit der Gezondheidswetenschappen van de Universiteit Maastricht promoveert. EDHEP werd begin jaren negentig ontwikkeld en in Nederlandse en buitenlandse ziekenhuizen ingevoerd als reactie op het toenemende wereldwijde tekort aan organen en weefsels voor transplantaties. Eén van de redenen van dit tekort, is de weigering van nabestaanden om in te stemmen met het verzoek tot orgaandonatie als gevolg van gebrekkige communicatie van intensive care artsen en verpleegkundigen met de nabestaanden. Blok maakt dik tien jaar na de invoering van EDHEP de balans op en stelt de vraag of het programma het gewenste effect sorteert.

EDHEP bestaat uit een interactieve workshop van één dag. Daarin worden onder andere korte presentaties gegeven over verlies, rouw en crisisinterventie, afgewisseld door praktische oefeningen als rollenspelen met simulatienabestaanden. Om te achterhalen of de workshop een significant positieve bijdrage levert aan de vaardigheden van verpleegkundigen en artsen, deed Blok onderzoek in ziekenhuizen in Nederland en Engeland. Daarbij keek ze onder meer naar de relevantie van EDHEP voor de beroepspraktijk, de effecten op individuele communicatievaardigheden van het personeel en op het teamwerk op de intensive care afdelingen. Daarnaast kwamen ervaringen van de nabestaanden met de donatieprocedure aan bod.

Hieruit bleek al met al dat EDHEP een succesvol programma is. Het is in vijftien talen vertaald en geïntroduceerd in meer dan dertig landen, verspreid over de hele wereld. Door deelname aan EDHEP verbetert de vaardigheid van artsen en verpleegkundigen om overlijden mee te delen en om een gesprek met de nabestaanden te structureren. Ook slaagt het personeel er beter in om de juiste communicatievaardigheden te kiezen in emotioneel complexe situaties. Op het gebied van teamwork is er sprake van een stap vooruit wat betreft samenwerking en een gerichte gezamenlijke aanpak van het donatievraagstuk. Enig kritiekpunt is dat veel van de verbeteringen op het gebied van communicatie slechts van tijdelijke aard zijn, een veel voorkomend probleem bij vaardigheidstrainingen. Dit kan echter worden ondervangen door follow-up workshops met enige regelmaat aan artsen en verpleegkundigen aan te bieden en op die manier hun kennis en vaardigheden op peil te houden.

Drie steekproeven onder nabestaanden van donoren in 1995, 1998 en 2001 tonen dan ook een toenemende tevredenheid over het gedrag van het ziekenhuispersoneel tijdens de donatieprocedure. Er zijn geen directe causale verbanden aan te wijzen tussen de toegenomen tevredenheid van nabestaanden en de invoering van EDHEP. Goed teamwork en adequate communicatie, datgene waarop EDHEP is gericht, zijn echter wel precies die factoren waarover nabestaanden in de loop van het aflopen decennium meer tevreden zijn geworden. Artsen en verpleegkundigen hebben door deelname aan EDHEP minder aarzeling om donatie aan de orde te stellen; op deze manier worden minder potentiële donoren gemist. Goede communicatie leidt echter niet automatisch tot toestemming voor donatie. Als de overledene niet wenste te doneren wordt dit door de nabestaanden gerespecteerd. Er is evenwel anekdotisch bewijs, vooral in het buitenland, dat invoering van EDHEP en follow-up training leidt tot toename van het aantal toestemmingen voor orgaandonatie.

Noot voor de pers:
Voor vragen kunt u terecht bij Geke Blok, tijdens kantooruren 043 3884946, privé 06 12044616/ 043 3256556, mail to: G.Blok@EDUC.unimaas.nl De afdeling Communicatie van de UM is bereikbaar via 043 3882044. Voor urgente zaken buiten kantooruren: 06 21275612, mail to: pers@voorlichting.unimaas.nl.