08-10-2003
Nieuwe Wet Werk en Bijstand
Voor ons ligt een complex voorstel over de nieuwe wet werk en
bijstand. Maar eigenlijk wordt er niet veel meer voorgesteld, dan op
een aantal punten met voorstellen voor verordeningen te komen,
aangaande de nieuwe wet werk en bijstand.
We staan dus aan het allereerste begin van een lang traject. Daarin
mag de gemeenteraad kaders stellen. De inzet van de PvdA fractie moge
helder zijn: Meer Amsterdammers aan een baan helpen en meer
armoedebestrijding.
We hebben het Haagse tij niet bepaald mee. Want laten we wel wezen, de
kansen op werk worden met deze wet en met het beleid van dit nieuwe
kabinet niet vergroot,
en de mogelijkheden tot armoedebestrijding worden zelfs flink
verkleind!
De PvdA wil dat er binnen de gedwongen Haagse kaders zoveel mogelijk
van onze eigen doelstellingen worden gerealiseerd. Want één ding mag
wat ons betreft helder zijn: Amsterdam is geen Den Haag. Amsterdam
gaat voor:sterk en sociaal!
De voorliggende wet heeft zoals we dat tegenwoordig zo mooi kunnen
zeggen- kansen en bedreigingen. De kunst is de kansen te grijpen en de
bedreigingen zo veel als mogelijk af te wenden. Ik beperk mij in deze
bijdrage tot de belangrijkste kansen en bedreigingen, en stel daarbij
meteen kaders voor. We gaan er vanuit dat deze betrokken zullen worden
bij het verdere besluitvormingstraject.
Laat ik dan nu beginnen met de kansen, en ik noem er drie:
1: ID banen behouden!
De nieuwe wet vervangt de huidige bijstandswet en de regels voor
gesubsidieerd werk. De gemeente wordt volledig verantwoordelijk voor
in en uitstroom uit de bijstand en krijgt er op sommige onderdelen een
hoop beleidsvrijheid bij. Dat is winst. Laten we die beleidsvrijheid
gebruiken om een aantal zaken in Amsterdam voor eens en voor altijd
goed te regelen, op een manier die helemaal bij Amsterdam past. Om te
beginnen de gesubsidieerde arbeid. Natuurlijk valt er veel aan het
concept van de ID-banen, te verbeteren. Er moet zo veel als mogelijk
perspectief zijn voor doorstroom naar een reguliere baan. De PvdA wil
niet dat uitkeringen als verkapt salaris door werkgevers wordt
gebruikt. Afspraken met reïntegratie bedrijven en werkgevers zijn dus
erg belangrijk. Maar laten we verdomd zuinig zijn op dat wat we de
afgelopen jaren met ID banen hebben bereikt en de kennis, kunde en
infrastructuur die rond dit fenomeen zijn opgebouwd. De onzekerheid
onder veel IDers is groot. We verwachten dan ook dat deze plannen
binnen de reïntegratieverordening een plek krijgen.
Kans 2: beleid maken dat past bij Amsterdammers
De wet biedt de mogelijkheid tot doelgroepenbeleid. Dat betekent
volgens ons dat er voor bepaalde groepen wat extra moeite gedaan mag
worden door de gemeente.
In het voorstel worden ook al groepen genoemd: schoolverlaters,
daklozen, verslaafden
Er staat echter dat dat beetje meer het toekennen van een Lagere
uitkering kan zijn!?
De PvdA-fractie wil daarentegen juist dat doelgroepen kansen krijgen,
bijvoorbeeld in flankerende voorzieningen, en niet bedreigd worden. En
de PvdA weet natuurlijk genoeg doelgroepen waarvoor we graag wat extra
willen doen! Zoals inderdaad jongeren, daklozen en verslaafden, maar
ook jonge moeders, gehandicaptenGraag aandacht voor kansenbeleid voor
specifieke doelgroepen, wat op meer gebaseerd is dan financiële
sancties. En ook zou er in dit kader een doelgroep-buffer gemaakt
kunnen worden, voor het geval er bijvoorbeeld plots een grote groep op
straat komt te staan.
Kans 3: beleid dat pas bij de nieuwe dienst
De nieuwe wet kan in Amsterdam ook een belangrijke en noodzakelijke
katalysator zijn om te komen tot een meer samenhangend beleid als het
gaat om werk en inkomen, en dus de kans om te komen tot een daarbij
passende nieuwe werkorganisatie, hoewel we beseffen dat over die
werkorganisatie het laatste woord nog niet gezegd is. Daar kom ik dan
ook zo nog op terug.
Voorzitter, laten we nu inzoomen op de grootste bedreigingen voor
Amsterdammers met een uitkering. Ook hier noem ik er drie.
1) De balans tussen rechten en plichten is zoek.
De nieuwe wet pretendeert rechten en plichten met elkaar in evenwicht
te brengen. De PvdA vindt dat belangrijk, met het oog op solidariteit
die nodig is voor zon volksverzekering. Maar we constateren dat het
onderdeel plichten wat verder is uitgewerkt dan het onderdeel rechten.
Wij willen dat in de voorstellen de rechten van mensen én de plichten
voor de gemeente goed zijn uitgewerkt, Voorbeelden daarvan zijn het
recht op kinderopvang, en een reservering voor NUGers, zodat zij niet
worden vergeten -tussen aanhalingstekens-, aangezien er bij hun
reïntegratie geen financieel voordeel voor de gemeente is.
2) Het Amsterdamse armoedebeleid staat onder zware druk
De PvdA ziet armoedebestrijding als een vorm van beschaving. Maar het
voeren van een effectief armoedebeleid wordt door deze wet fors
moeilijker gemaakt. Het college is te prijzen dat ze voorstelt een
groot deel van het gekorte budget op de bijzondere bijstand vooralsnog
bij te passen. Gelukkig kunnen we in Amsterdam Haags beleid zo nu en
dan corrigeren. Maar er zijn ook zaken die de nieuwe wet simpelweg
verbiedt, zoals de categoriale bijstand. Dus voor bijstandsgezinnen
met schoolgaande kinderen geen computers meer
Er zijn slechts een paar instrumenten bij die de pijn ietsje
verzachten: de langdurigheidtoeslag, een collectieve
ziektekostenregeling én bijstand in natura. Dus toch computers!?
Wij vragen u om op de kortst mogelijke termijn met een aangepast
pakket aan maatregelen te komen waarmee Amsterdam, ondanks de
beknottende Haagse regelgeving, toch een zo effectief armoedebeleid
kan voeren. Dan maar in natura!
3) En het Jeugdwerkgarantieplan wordt ook bedreigd!
Dat is voor ons onaanvaardbaar. Voorzitter, jonge werklozen die er
langer dan een half jaar uit zijn vormen de kwetsbaarste groep op de
arbeidsmarkt. De PvdA is van mening dat Amsterdam, tegen de Haagse
trend in, een eigen jeugdwerkgarantieplan dient te hebben. Daarom
verzoek ik het college hier in te voorzien bij de verdere invulling
van de wet, ook met een reservering.
Voorzitter, ik eindig mijn bijdrage in 1^e termijn met twee punten van
grote zorg. Het eerste zorgpunt is de werkorganisatie. Om tijdens de
verbouwing een winkel open te kunnen houden heb je een goed geolied
bedrijf nodig. En laten we eerlijk zijn, aan zon goed geolied
bedrijf, de nieuwe dienst werk en inkomen, wordt weliswaar hard
gewerkt, maar het staat er nog niet. Dit brengt werkelijk enorme
risicos met zich mee. We begrijpen de positie van het college;
invoering van de nieuwe wet op dit moment is geen keus, het is een
opdracht. Toch vragen wij het college:
-wat zijn de risicos van het invoeren van deze wet op dit moment
-en beoordeelt het college deze risicos op dit moment als verantwoord?
In het verlengde hiervan het tweede zorgpunt en dat zijn natuurlijk de
financiën. We weten allemaal dat we met deze wet enorme financiële
risicos lopen.Het voorliggende voorstel biedt weliswaar enig zicht op
de ontwikkelingen in 2004, maar het incidentele karakter van dit jaar,
alsmede de onoverzichtelijkheid van de ontwikkelingen die zich in dit
jaar kunnen en zullen voordoen, vertroebelen het zicht op de
consequenties voor 2005 en later. En die consequenties kunnen enorm
zijn. Voorzitter, het moge duidelijk zijn dat een definitieve nieuwe
wet werk en bijstand alleen kan worden ingevoerd als er helderheid is
over de structurele financiële consequenties inclusief
risicoparagraaf.
Hier wilde ik het in eerste termijn bij laten, voor overige vragen en
opmerkingen verwijs ik u naar de bijlage.
Rachid Jamari
Partij van de Arbeid