Gemeente Almere

Ingrijpende maatregelen om begrotingsperspectief op orde te krijgen

Gemeente Almere bezuinigt op beleid en op eigen organisatie

In de programmabegroting* voor 2004 staat het op orde brengen van het perspectief centraal. Om de verwachte gemeentelijke inkomsten en uitgaven voor de komende jaren weer in evenwicht te brengen, zijn vanaf 2004 ingrijpende maatregelen nodig. Vooral de verslechterde economie en de hiermee verbonden bezuinigingen door het Rijk maken een sober financieel beleid noodzakelijk. Bij het maken van keuzes heeft het college de uitgangspunten van sociaal en progressief bestuur zo veel mogelijk toegepast. De bezuinigingsvoorstellen treffen de komende jaren zowel het beleid als de ambtelijke organisatie. Voor nieuw beleid is geen financiële ruimte.

Prioriteiten stellen om te kiezen

Het college heeft pijnlijke keuzes moeten maken om de uitgaven terug te dringen (van 4,3 miljoen euro in 2004 tot 13,3 miljoen in 2007). Bij het zoeken naar een balans is uitgegaan van het collegeprogramma en de ambitie om sociaal en progressief te besturen. Het college kiest voor meer nadruk op de uitvoering en minder op beleid. Er is onder meer rekening gehouden met de wensen van de raad om te investeren in veiligheid. Veel projecten die de betrokkenheid van burgers bij de buurt en de stad versterken, zoals het project sociale cohesie en het beschikbaar stellen van wijkbudgetten voor bewoners, worden opgestart of voortgezet. Daarnaast wordt een voorstel gedaan voor de voortzetting van schuldhulpverlening.

Bezuinigingen zowel op beleid als op organisatie

Aan de vermindering van de uitgaven levert de ambtelijke organisatie een belangrijke bijdrage. Vanaf 2004 bedragen de bezuinigingen op de apparaatskosten ongeveer 2,5 miljoen euro. Op het gemeentelijk beleid (het programma) wordt in 2004 een vergelijkbaar bedrag bezuinigd, door onder meer een beperking van het aantal beleidsambtenaren, een versobering van beheer en onderhoud en door het vragen van een hogere bijdrage voor het gebruik van sociale voorzieningen door meer draagkrachtige Almeerders (sociaal-cultureel werk, maaltijdvoorziening).

Wat heeft het gemeentebestuur bereikt?

In het afgelopen jaar zijn veel doelstellingen uit het collegeprogramma gerealiseerd. De besluitvorming rond Omniworld en het betaald parkeren is grotendeels afgerond. College en raad hebben zich actief ingezet voor verbetering van het financieel beheer en de bedrijfsvoering (Bedrijf op Orde). Daarnaast is gerichte aandacht besteed aan veiligheid en jeugd, onderwijs (onder meer het oplossen van de problematiek rond huisvesting), cultuur (stimulering initiatieven en bouw nieuwe theater) en de bestaande stad.

Maatregelen Rijk vergroten dreigend tekort op perspectief

Bij de presentatie van de Perspectievennota bleek al dat een oplopend tekort dreigde. Na doorrekening van de inmiddels bekende kabinetsmaatregelen blijkt de gemeente een tekort van 14 miljoen euro in 2007 te moeten afdekken. In de programmabegroting worden daartoe de eerder genoemde bezuinigingsvoorstellen gedaan. Een belangrijke oorzaak van het oplopende tekort is de korting op de algemene uitkering uit het Gemeentefonds, die voor Almere oploopt tot 12 miljoen euro in 2007. Maar ook de afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB vanaf 2005, de doorwerking van andere rijksbezuinigingen en het van gemeentelijke zijde doorschuiven van financiële problematiek (structurele kosten dekken met incidentele inkomsten) hebben invloed op het perspectief. Daarnaast heeft de gemeente te maken met minder afzet van bedrijventerreinen.

Gevolgen voor de inwoners van Almere

Het collegeprogramma gaat uit van kostendekkende tarieven en heffingen. Deze mogen jaarlijks in gelijke mate stijgen als de lonen en prijzen (trendmatige stijging). Dat geldt ook voor de OZB-tarieven, tenzij een extra verhoging noodzakelijk is en direct ten gunste van burgers wordt besteed. Het college is terughoudend geweest met het verhogen van tarieven. De verhogingen zijn gericht op het dekken van stijgende kosten (trendmatige verhogingen, illegale dumpingen en vervanging recycleperron) en op eerdere besluiten over tariefsverhogingen.

De OZB-tarieven voor woningen liggen hierdoor volgend jaar 4,8% hoger (1,8% trend en 3% stijging zoals bij de behandeling van de begroting 2003 door de raad besloten). De totale woonlasten voor een woning met een WOZ-waarde van 118.000 euro zullen in 2004 7,5% hoger liggen (afvalstoffenheffing en rioolrechten meegerekend). Dit percentage is inclusief de trend van 1,8% en is lager dan dat van de voorgaande twee begrotingsjaren.

Een realistisch Meerjareninvesteringsprogramma

Bij de vaststelling van de Perspectievennota is besloten het MIP op te schonen. De lijst met investeringswensen is vervallen en wordt vervangen door een realistisch programma waarvoor financiële dekking en bestuurlijke overeenstemming bestaat. Het bestedingsvoorstel in de begroting betreft nu een bedrag van ruim 26 miljoen euro. Nadere voorstellen volgen zo mogelijk bij de volgende Perspectievennota.

Waarvoor wordt het geld in 2004 ingezet?

In de programmabegroting worden doelstellingen van beleid en maatregelen alleen op hoofdlijnen beschreven. De raad heeft hier in het voorjaar een belangrijke eerste bijdrage aan geleverd. Per thema worden hier belangrijke doelstellingen genoemd:
* Beheren: meer betrokkenheid van burgers en bedrijven bij buurt, wijk en stad, en versterking van de mogelijkheden zelf tot oplossingen te komen;

* Bereikbaarheid/mobiliteit: minder opstoppingen voor het autoverkeer, onder meer door gebruik van fiets en OV zo aantrekkelijk mogelijk te maken;Cultuur: het professionele cultuuraanbod in de stad meer laten aansluiten bij de vraag van verschillende groepen inwoners;

* Democratisch bestuur: de wisselwerking tussen politiek en burger verbeteren en goede verantwoording naar de bevolking afleggen;
* Dienstverlening: de individuele dienstverlening zo organiseren dat voor de klant sprake is van één aanspreekpunt;
* Groene stad: groen, natuur en water beter toegankelijk maken voor de inwoners en met name het water beter benutten als kwaliteit van de stad;

* Onderwijs: verder werken aan de economische ontwikkeling van Almere en de versterking van het hoger onderwijs;
* Ruimtelijke ontwikkeling: extra voorzieningen die horen bij een groeiende stad ook in de bestaande stad inpassen zonder aantasting van de kwaliteit van het groen;

* Sociale infrastructuur: zorgen voor een leefomgeving die burgers uitdaagt initiatieven te nemen voor een goede leefbaarheid; uit voorzorg ingrijpen indien mensen/groepen maatschappelijk in de knel komen;

* Veiligheid: zorgen voor een stad waar je veilig kunt wonen, werken, leven en uitgaan; plegen van een incidentele investering in de kwaliteit van de brandweerzorg;

* Werk in de Stad: aantrekken extra werkgelegenheid waarbij Almere steeds meer een regionale functie krijgt; doorgaan met en uitbreiden van het proefproject schuldhulpverlening.


*Voor het eerst sinds de invoering van het dualisme wordt de begroting gescheiden in een programma- en productbegroting. De programmabegroting beschrijft op hoofdlijnen de doelstellingen van beleid en koppelt die aan budgetten. De raad stelt de programmabegroting vast op voorstel van het college (De raad heeft dit voorjaar al een grote bijdrage geleverd aan de opzet ervan). Het college stelt vervolgens een productbegroting op om concrete maatregelen uit te werken. De onderverdeling sluit aan bij de scheiding van taken, waarbij de raad kaders stelt en controleert en het college uitvoert.