Openbaar Ministerie

In deze Nieuwsbrief van het Openbaar Ministerie de uitleg wat een burger mag doen als hij iemand betrapt op het plegen van een strafbaar feit. Aanleiding is het incident in Amsterdam waarbij een circa 40-jarige vrouw de dood vond. Overigens is de preciese toedracht van dit incident nog onderwerp van onderzoek.

Uitgangspunt is dat nederland een uitgebalanceerd systeem van rechtshandhaving kent, waarbij de politie strafbare feiten opspoort onder het gezag van het Openbaar Ministerie (OM). Het OM tracht vervolgens recht te doen namens de samenleving. In zo'n samenleving is geen ruimte voor eigenrichting. Burgers kunnen wel behulpzaam zijn bij het oplossen van strafbare feiten. Zo mogen burgers bijvoorbeeld iemand aanhouden als zij zien dat er een strafbaar feit wordt gepleegd. Daaraan zijn echter wel voorwaarden verbonden.

Mag een burger die getuige is van een misdrijf de verdachte aanhouden?

Antwoord:
Op grond van artikel 53 van het Wetboek van Strafvordering is bij ontdekking op heterdaad iedereen bevoegd een verdachte aan te houden. De aangehoudene moet wel "onverwijld" aan de politie worden overgedragen. Om te voorkomen dat de verdachte de benen neemt, mag de aanhouder dwang uitoefenen, bijvoorbeeld door hem tegen de grond te houden. Het gebruikte geweld mag niet verder gaan dan nodig is om te bereiken dat de verdachte er niet vandoor gaat. Het is toe te juichen dat dagelijks burgers van deze bevoegdheid gebruik maken. Zowel politiemensen als officieren van justitie zijn in de praktijk coulant tegenover burgers die het initiatief hebben genomen om iemand aan te houden.

Er is echter een duidelijke grens waar de geweldstoepassing moet ophouden. Zodra de verdachte zich heeft overgegeven of weerloos is, dan is het doel bereikt en is er geen geweld meer nodig. Dat geldt voor een aanhouding door de politie maar ook voor een aanhouding door burgers. Wanneer het geweld doorgaat nadat iemand is aangehouden, slaat het om in redeloos geweld. Een aanhouding door een burger is prima, maar wat niet mag is dat de aangehoudene vervolgens een paar flinke klappen na krijgt. Of dat nou is omdat iemand stoom moet afblazen of omdat hij het idee heeft dat hij zelf de verdachte moet straffen, zulk geweld is niet toelaatbaar.

Deze vraag (en het antwoord) zijn opgenomen in de veelgestelde vragensectie van www.om.nl. Deze is terug te vinden onder de knop "Vragen?" in de rechternavigatiebalk. Op www.om.nl ook een uitgebreid dossier over het onderwero eigenrichting/burgerarrest.