ChristenUnie
Bijdrage debat Begroting Binnenlandse Zaken Woensdag 8 Oktober 2003 -
16:04
Alleen uitgesproken tekst geldt
Arie Slob: Tijdens deze begrotingsbehandeling wil ik namens de fractie
van de ChristenUnie aandacht vragen voor de betrouwbaarheid van de
overheid. Het is een onderwerp dat de minister ook sterk bezig houdt,
getuige zijn toespraak in juni van dit jaar op het jaarcongres van de
VNG in Zuid-Laren. En niet ten onrechte. De hoogheid van het ambt van
de overheid vraagt om overheidsdienaren die zich daarvan bewust zijn
en ernst maken met de uitvoering van hun taken. Daar kunnen we geen
minimumlijders bij gebruiken. Laat staan overheidsdienaren die buiten
hun boekje gaan.
Als we het hebben over een betrouwbare overheid, dan hebben we het ook
over de geloofwaardigheid van de overheid. Politici, bewindspersonen
en ambtenaren moeten in hun optreden geloofwaardig zijn. Hun
integriteit mag niet ter discussie staan. Helaas hebben we in de
afgelopen jaren op verschillende overheidsniveaus te vaak meegemaakt
dat dit wel het geval was. Dat is uiterst kwalijk. Ieder incident, of
dit nu klein of groot is, doet afbreuk aan het vertrouwen dat burgers
in de overheid moet kunnen hebben. Het is in dat opzicht goed dat het
onderwerp integriteitsbeleid opnieuw op de politieke agenda is komen
te staan. In september hebben we daarover nog uitgebreid met minister
Remkes over kunnen spreken. Ik moet u wel zeggen dat mijn fractie enig
ongeduld heeft bij de uitwerking van de vele plannen die er op dit
punt leven. Gezien de ernst van de situatie pleiten wij voor een
algeheel integriteitsoffensief bij de overheid. We kunnen ons bij dit
onderwerp geen lange pauzes permitteren. Dit onderwerp moet hoog op de
agenda blijven staan. Ook zal er intensief gewerkt moeten worden aan
breed draagvlak binnen alle overheidsorganisaties voor het
integriteitsbeleid. Dat is cruciaal voor het slagen daarvan. Ik roep
de minister op in het komende begrotingsjaar met kracht daaraan te
werken. Als het gaat om integriteitsbeleid wees de minister kort
geleden nadrukkelijk op de voorbeeldfunctie die overheidspersonen
daarin hebben. Zo vond hij en wij steunen hem daarin dat
politieagenten in hun vrije tijd zich niet in een coffeeshop moesten
laten zien. We hebben er toen niet over kunnen doorpraten, maar nu
vraag ik hem: hoe gaat u dit realiseren? Deelt u onze mening dat het
eigenlijk veel beter zou zijn als er een einde zou komen aan elk
gedogen van coffeeshops? Als het gaat om de voorbeeldfunctie van de
overheid gaat het ook om kleine zaken. Overtreding van het rookverbod
in de Kamer door bewindslieden of kamerleden, om zomaar een
willekeurig voorbeeld te geven, past daar bijvoorbeeld ook niet in. En
ook van het dwarsbomen door enkele fracties van pogingen om te komen
tot een verplicht register van geschenken boven de 35 euro gaat geen
goed integriteitgetuigenis uit. Ik stel mijn collegas voor dat we deze
week zonder al te veel problemen regelen dat dit verplichte register
er gaat komen. We hebben er nu wel genoeg over gepraat.
Ik refereerde al aan de spreekbeurt die minister Remkes in Zuid-Laren
heeft gehouden. Eén punt wil ik daar uithalen. Remkes sprak over de
inzet die van bestuurders gevraagd mag worden om het vertrouwen van
burgers in de overheid te versterken. Hij riep de in Zuid-Laren
aanwezige bestuurders op daarin lef te tonen. Bijvoorbeeld door als
overheid af te zien van voor de burger onbegrijpelijke
competentiediscussies en door het zoeken naar onconventionele
oplossingen voor ernstige problemen. Van harte akkoord. Ik voeg daar
wel iets aan toe, maar dan in uw richting. Als u zo robuust de
gemeenten toespreekt, moet u van uw kant wel de gemeenten in staat
stellen inhoud te geven aan hun bestuurlijke verantwoordelijkheden.
Ook dat heeft met een betrouwbare overheid te maken. Kijkend naar de
begroting 2004 en de plannen van het kabinet tot 2007 vraag ik me
hardop af of dit wel het geval is. Er wordt stevig gekort op het
gemeentefonds (233 miljoen euro in 2004 oplopend tot 527 euro in
2007). Vanuit het samen trap-op-trap-af-principe gezien is dat voor
iedereen te volgen. Ook voor de gemeenten. Daar komt echter bij de
forse bezuinigingen op de specifieke uitkeringen (2004 1 miljard euro
oplopend tot 1,3 miljard euro in 2007), de nog steeds niet opgeloste
knelpunten ( a raison van 400 miljoen euro), het maximeren van
tarieven en het verder beperken van gemeentelijk belastinggebied door
de gedeeltelijke afschaffing van de OZB. Wat het laatste betreft is
het nog maar de zeer de vraag of de aangekondigde compensatie
(storting van 945 miljoen euro in gemeentefonds) voor alle gemeenten
afdoende is. Onderzoek heeft aangetoond dat 327 gemeenten er op
vooruit zullen gaan. Onder hen vooral gemeenten in het Gooi met
relatief dure woningen. Om precies te zijn 163 gemeenten zullen er
echter op achteruit gaan. De gemeente Leiden (dat zal minister de
Graaf aanspreken) komt uit op een nadeel van 76 euro per inwoner. Los
van de financiële gevolgen is het ook een principieel punt: mag u zo
de gemeenten beknotten in hun bestuurlijke vrijheid om eigen beleid te
ontwikkelen en uit te voeren? En wat betekent dit vanuit het oogpunt
van de betrouwbare overheid voor het uitvoeren van gemeentelijke
taken? Neem de schuldhulpverlening. Een fors groeiende problematiek.
Hoe kunnen gemeenten na al dit kabinetsgeweld daar nu nog financieel
uitvoering aangeven, vraag ik de minister. Het zit de gemeenten hoog.
Zo hoog dat het ook drempels zal opwerpen om te komen tot een
bestuursakkoord met het Rijk en provincies. Wat gaat de minister doen
om deze drempels weg te nemen? Ik wil hier een concreet antwoord
horen.
Gemeentefonds: vraag opnieuw aandacht voor gemeenten die extreem hoge
kosten moeten maken i.v.m. bodemgesteldheid, zoals Gouda en Reewijk.
Belang en urgentie van deze problematiek is nog steeds erg hoog.
Als het gaat om de geloofwaardigheid van de overheid permitteer ik me
ook enkele opmerkingen over wat we dan bestuurlijke vernieuwing zijn
gaan noemen. We hebben er in dit kabinet zelfs een echte minister
voor. Hij is dat moet gezegd worden voortvarend van start gegaan.
Maar, zeg ik in zijn richting, pas u op dat u niet over uw eigen
bestuurlijke benen struikelt. Bestuurlijke vernieuwing moet geen
bestuurlijke vernieling worden. De inhoud van het voorstel om te komen
tot een gekozen burgemeester getuigt niet echt van respect voor een al
sinds jaar en dag bestaande bestuurlijke praktijk. Vorig jaar heb ik
me al zeer kritisch uitgelaten over de wijze waarop met burgemeesters
in Nederland werd omgegaan. Ze hangen aan een elastiekje, was mijn
opmerking toen. Mijn hoop was vorig jaar op het CDA gevestigd, dat in
hun toen net uitgekomen verkiezingsprogramma de door de kroon benoemde
burgemeester weer een plaats had gegeven. Tijdens de formatie is
echter duidelijk geworden dat de burgemeester voor het CDA niet meer
dan politiek wisselgeld is. De reacties van het CDA op de plannen van
minister de Graaf hebben de reeds weggeslagen hoop weer wat doen
opleven. Ik hoop dat die hoop deze keer niet ijdel blijkt te zijn.
Voor alle duidelijkheid: als de fractie van de ChristenUnie het voor
het zeggen heeft zal er in 2006 geen sprake zijn van een massaal
ontslag van burgemeesters. En we vragen zowel kamer als regering bij
al deze voorstellen zorgvuldig met onze grondwet om te gaan.
Tot slot. Wat sinds vorig jaar ook opnieuw is blijven liggen is het
verder oppakken van het rapport van de commissie Geelhoed over de
positie van de provincie. Worden dit soort rapporten alleen voor het
archief gemaakt, vraag ik de minister?
---